پشت پرده بازار قاچاق آثار تاریخی؛ ۸۰ درصد اجناس جعلی هستند
به نقل از ایسنا؛ سردار حسن مهری، فرمانده یگان حفاظت وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با بیان اینکه معاملات غیرقانونی در بازار قاچاق اشیای تاریخی در فضای حقیقی و مجازی رصد می‌شود، گفت:
بیش از ۸۰ درصد اقلامی که در این بازارها عرضه می‌شود تقلبی و نوعی کلاهبرداری است.در کشور حدود ۴۳ هزار اثر ثبت ملی وجود دارد که شامل بناهای تاریخی، محوطه‌های باستانی، اشیای فرهنگی و مراکز نگهداری میراث هستند. این آثار از طریق ۲۷۵ پایگاه حفاظت و ۱۹ مخزن نگهداری اقلام فرهنگی و تاریخی تحت پوشش یگان حفاظت قرار دارند.
او با اشاره به حجم گسترده آثار ملی کشور و کمبود نیروی حفاظت، می‌گوید:
در حال حاضر کمتر از ۲۰۰۰ نیروی حفاظتی در سراسر کشور فعالیت می‌کنند و بخش عمده‌ای از آنان بیش از ۲۵ سال سابقه خدمت دارند. با وجود تجربه بالای نیروها، کمبود نیروی انسانی یکی از مهم‌ترین چالش‌های یگان حفاظت است و اگر تعداد نیروها افزایش یابد، امکان اجرای حفاظت نقطه‌ای و میدانی در سطح وسیع‌تری فراهم می‌شود. حدود ۷۰۰۰ نفر از دوستداران میراث‌فرهنگی در قالب میراث با نان افتخاری با این یگان همکاری دارند. این افراد شامل اعضای شوراهای شهر، بسیجیان، ائمه جمعه و کارمندان دستگاه‌های مختلف هستند که در حوزه اطلاع‌رسانی و گزارش تخلفات با ما همکاری می‌کنند.
فرمانده یگان حفاظت وزارت میراث‌فرهنگی، با بیان اینکه یکی از ابزارهای اصلی ما نظارت مستمر بر عملکرد یگان‌های استانی است، توضیح داد:
در بازدیدهای دوره‌ای نقاط ضعف شناسایی و برای رفع آن‌ها اقدام می‌شود. کمبود تجهیزات، نیروی انسانی یا ضعف در سامانه‌های نظارت تصویری از جمله مشکلات موجود است که با برنامه‌ریزی دقیق و همکاری نیروی انتظامی تا حد زیادی کاهش‌یافته است.
مهری همچنین نقش نیروی انتظامی را در حفاظت از میراث‌فرهنگی بسیار مؤثر دانست و گفت:
حدود ۸۰ درصد بار مأموریتی یگان بر دوش نیروهای فراجا است و بدون حمایت آن‌ها بسیاری از اقدامات حفاظتی امکان‌پذیر نبود. همکاری فرماندهی انتظامی استان‌ها، پلیس پیشگیری و سایر بخش‌ها موجب افزایش کارایی و اثربخشی مأموریت‌های حفاظتی شده است. سامانه ۰۹۶۶۲ به‌صورت شبانه‌روزی فعال است و مردم می‌توانند گزارش‌های مربوط به حفاری‌های غیرمجاز، آسیب به آثار تاریخی یا فعالیت‌های مشکوک را از طریق این سامانه ارسال کنند. این سامانه توانسته شکاف ناشی از کمبود نیرو و اطلاعات محلی را تا حد زیادی جبران کند.
فرمانده یگان حفاظت وزارت میراث‌فرهنگی در ادامه با اشاره به موضوع حفاری‌های غیرمجاز گفت:
متأسفانه حفاری غیرمجاز واقعیتی در کشور است و برخی افراد سودجو باانگیزه مالی دست به این کار می‌زنند. بیشتر این فعالیت‌ها توسط گروه‌های کوچک و محلی انجام می‌شود. معاملات غیرقانونی هم در فضای حقیقی و هم در فضای مجازی رصد می‌شود. بیشترین حجم این فعالیت‌ها در تهران است، اما یگان حفاظت با همکاری پلیس و دستگاه‌های نظارتی، فضاهای مجازی و حقیقی را زیر نظر دارد و با متخلفان برخورد می‌کند.
مهری با بیان اینکه بیش از ۸۰ درصد اقلامی که در این بازارها عرضه می‌شود تقلبی است و بسیاری از این خرید و فروش‌ها به‌نوعی کلاهبرداری محسوب می‌شود، می‌گوید:
هدف اصلی، ارزیابی وضعیت حفاظتی آثار تاریخی استان و بررسی مشکلات نیروهای یگان حفاظت بود. کاخ مروارید از آثار شاخص البرز است که باوجود کمبود نیرو، حفاظت از آن با تلاش و تعهد همکاران به‌خوبی انجام می‌شود.
به گفته فرمانده یگان حفاظت وزارت میراث‌فرهنگی، ساخت مخزن امن برای نگهداری اشیای تاریخی در استان البرز از اقدامات مثبت اخیر بوده که ضریب امنیت اموال فرهنگی را به میزان قابل‌توجهی افزایش داده است. همچنین نصب سیستم‌های نظارتی و اجرای دوره‌های آموزشی برای نیروها از جمله برنامه‌های در حال اجراست.
او کمبود نیروی انسانی را مهم‌ترین چالش یگان حفاظت دانست و تأکید کرد:
حضور فیزیکی نیروها برای حفاظت از آثار ضروری است و تجهیزات تنها نقش مکمل دارند. بااین‌حال، ترکیب مشارکت مردمی، همکاری نیروی انتظامی و استفاده از سامانه‌های هوشمند می‌تواند مسیر حفاظت از آثار را تسهیل کند. حفاظت از تاریخ ایران مسئولیتی ملی است و استمرار آن تنها با مشارکت مردم، همکاری نهادهای انتظامی و تعهد نیروهای یگان حفاظت امکان‌پذیر خواهد بود.