کشف حیرت‌انگیز خالکوبی ۲۳۰۰ ساله؛ خطوط جاودانه بر ساعد زن مومیایی
به نقل از ایسنا، یک تحقیق جدید با استفاده از عکاسی مادون قرمز، روش‌ها و ابزارهای مورد استفاده برای ایجاد خالکوبی در فرهنگ «پازیریک» در عصر آهن پیشین را روشن کرده است. در نتیجه این تحقیق، تصاویر خیالی حیوانات روی ساعدهای یک زن مومیایی‌شده با قدمتی ۲۳۰۰ ساله، اطلاعات جدیدی درباره هنر خالکوبی در سیبری باستان فاش می‌کند.
«لایوساینس» نوشت، به لطف فناوری پیشرفته عکاسی، باستان‌شناسان دریافته‌اند که یک هنرمند ماهر، از ابزاری ناشناخته برای خالکوبی به روش سنتیِ طرح‌ها، در چند مرحله استفاده کرده است.
یافته‌های جدید در مقاله‌ای که پنجشنبه گذشته در مجله «Antiquity» منتشر شد، شرح داده شده‌اند.
مومیایی‌های یخی «پازیریک» به خاطر تزئینات بدنی‌شان که صحنه‌هایی از مبارزه حیوانات و موجودات اسطوره‌ای، از جمله جانوری شبیه گریفین را نشان می‌دهند، مشهور هستند. فرهنگ کوچ‌نشین «پازیریک» که بخشی از دنیای باستانی اسکیت‌ها بود، در عصر آهن (قرن ششم تا دوم پیش از میلاد) رونق داشت. «پازیریک» ها مردگان خود را در تپه‌های بزرگی به نام «کورگان» (kurgan) دفن می‌کردند که در لایه منجمد دائمی اعماق زمین سیبری ساخته می‌شد. این سبک خاکسپاری، همراه با روش‌های ابتدایی مومیایی‌سازی، باعث حفظ اجساد برخی از اشراف شده است.
زمانی که نخستین مومیایی‌های «پازیریک» در دهه ۱۹۴۰ میلادی کشف شدند، باستان‌شناسان هنوز متوجه برخی از خالکوبی‌های ظریف‌تر نشده بودند. تصویربرداری مادون قرمز در اوایل دهه ۲۰۰۰ روی چهار مومیایی «پازیریک» به کشف خالکوبی‌هایی منجر شد که پیش‌تر دیده نشده بودند.
اکنون، عکاسی دیجیتال مادون قرمز با وضوح زیرمیلی‌متری به باستان‌شناسان این امکان را داده است که با دقت بی‌سابقه‌ای به خالکوبی‌های مومیایی زنی ۵۰ ساله که روی هر دو دست و ساعد او قرار دارند، نگاه کنند.
طبق یادداشت پژوهشگران در مقاله‌ای که منتشر شده است، تصاویر جدید نشان می‌دهد که خالکوبی‌های این زن با خطوطی با ضخامت یکنواخت ایجاد شده‌اند. برخی خطوط با ابزار چندسوزنه‌ای و برخی دیگر با ابزار تک‌سوزنه‌ای ظریف‌تر ایجاد شده‌اند. هم‌پوشانی قابل‌مشاهده خطوط نشان می‌دهد فردی که خالکوبی را اجرا کرده است، در کجا کار را متوقف کرده و مجددا ادامه داده است.
«آرون دیتر وولف» (Aaron Deter-Wolf)، یکی از نویسندگان مقاله منتشرشده و باستان‌شناس در بخش باستان‌شناسی تنسی و متخصص خالکوبی باستانی، در ایمیلی به «لایوساینس» گفت:
فرهنگ‌های زیادی در سراسر جهان به‌طور سنتی از دسته‌ای از خارها و تیغ‌های گیاهی برای خالکوبی استفاده می‌کرده‌اند. ما ابزار چندنقطه‌ای را همچون دسته‌ای فشرده از تیغ‌ها تصور می‌کنیم که احتمالاً با نخ یا رباط به هم بسته شده بودند.به گفته «دیتر وولف»، اما هنوز هیچ مدرک قطعی از ابزارهای خالکوبی یافت نشده است، احتمالا به این دلیل که این ابزارها از مواد قابل‌تجزیه ساخته شده بودند.
به گفته پژوهشگران، از نظر سبک‌شناسی، خالکوبی ساعد راست این زن که صحنه‌ای از نبرد حیوانات را نشان می‌دهد جزئیات بسیار بیشتری نسبت به سایر خالکوبی‌هایش داشت، که نشان می‌دهد این طرح توسط یک متخصص خالکوبی باتجربه‌تر و ماهرتر انجام شده است. همچنین احتمالا برای کامل کردن آن، دو یا چند جلسه کاری و چینش‌های مختلف ابزار مورد نیاز بوده است.
اطلاعات کمی درباره افرادی که خالکوبی را در فرهنگ پازیریک اجرا می‌کردند، وجود دارد؛ بنابراین مشخص نیست آیا خالکوبی‌های ساعد این زن توسط هنرمندان مختلف با سطوح مختلف مهارت انجام شده یا در طول زمان توسط یک هنرمند انجام شده است. «دیتر وولف» گفت:
این‌که آیا خالکوبی در کارگاهی دائمی انجام می‌شد یا در حال حرکت، و یا حتی شاید به عنوان بخشی از مناسک فصلی تدفین، متاسفانه هنوز پرسشی بی‌پاسخ است.
به گفته پژوهشگران، ممکن است مومیایی‌های پازیریک هنوز تمام رازهای خود را فاش نکرده باشند. به‌طرز شگفت‌انگیزی، بسیاری از خالکوبی‌ها در جریان فرایند مومیایی‌سازی بریده شده بودند، که ممکن است نشان دهد پازیریک‌ها باور نداشتند که معنای اجتماعی یا عرفانی خالکوبی‌ها به دنیای پس از مرگ منتقل می‌شود.
از سوی دیگر «دیتر وولف» گفت که ممکن است بریدن خالکوبی‌ها در حین مومیایی‌سازی دارای نوعی اهمیت آیینی بوده باشد. در مورد این مومیایی خاص، خالکوبی‌های ساعد او بریده شده بودند؛ اما خالکوبی‌های روی دستانش دست‌نخورده باقی مانده بودند.