فرونشست به ۳۰۰ متری تخت جمشید رسید

پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در نشست تخصصی تغییرات اقلیمی در میراث فرهنگی، که با حضور جمعی از کارشناسان و اساتید برگزار شد، از تدوین اطلس فرونشست آثار باستانی کشور خبر داد.

نشست تغییرات اقلیم با دبیری امین‌الله کمالی در پژوهشگاه میراث فرهنگی برگزار شد و مهدی زارع، استاد تمام پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله در این نشست، با ابراز نگرانی از گسترش فرونشست زمین در کشور، تأکید کرد:

این پدیده نه‌تنها میراث فرهنگی ارزشمند ایران را تهدید می‌کند، بلکه می‌تواند بر تحریک گسل‌های فعال نیز تأثیرگذار باشد.

زارع با اشاره به وضعیت بحرانی در مرودشت استان فارس اظهار کرد:

در مجاورت محوطه باستانی نقش رستم (آرامگاه شاهان هخامنشی و کعبه زرتشت) به دلیل کشاورزی و دامپروری گسترده و تداوم کشت برنج و ذرت، برداشت آب از منابع زیرزمینی به میزان بسیار زیاد ادامه دارد. این امر موجب فرونشست‌هایی به فاصله ۱۰ متری نقش رستم و ۳۰۰ تا ۵۰۰ متری تخت جمشید شده است که به صورت شکاف‌های عظیم قابل مشاهده هستند.

او افزود:

در دشت مرودشت، میزان فرونشست در سال‌های اخیر به حدود ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر در سال رسیده است. این وضعیت در حالی ادامه دارد که میزان برداشت از منابع آب زیرزمینی دشت، بیش از میزان تغذیه آن است.

زارع خواستار اقدامات فوری برای کنترل برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و بازنگری در سیاست‌های کشاورزی به عنوان یک راهکار تأثیرگذار شد تا از تشدید بحران فرونشست و تهدیدات ناشی از آن جلوگیری شود.

معصومه آمیغ‌پی، رئیس اداره ترازیابی دقیق و تداخل‌سنجی راداری سازمان نقشه‌برداری کشور با اشاره به وضعیت بحرانی فرونشست زمین در ایران، گفت:

این پدیده اکنون به تهدیدی جدی برای آثار باستانی، امنیت غذایی و منابع طبیعی کشور تبدیل شده است. در این راستا، سازمان نقشه‌برداری کشور اقدام به تهیه اطلس‌های فرونشست برای مناطق مختلف کشور کرده است. این اطلس‌ها با استفاده از داده‌های تداخل‌سنجی راداری و ترازیابی دقیق، مناطق پرخطر را شناسایی کرده و اطلاعات لازم برای مدیریت بحران را فراهم می‌کنند.

آمیغ‌پی همچنین بر لزوم همکاری میان سازمان‌های مرتبط برای حفاظت از میراث فرهنگی کشور تأکید کرد و پیشنهاد داد که اطلس فرونشست آثار باستانی داخلی و جهانی تهیه شود تا آثار در معرض تهدید شناسایی و اقدامات حفاظتی لازم انجام شود.

حمید فدایی، عضو هیأت علمی پژوهشکده حفاظت و مرمت، نسبت به گسترش فرونشست زمین در استان فارس و تأثیرات آن بر میراث فرهنگی و کشاورزی منطقه هشدار داد.

او با اشاره به اینکه استان فارس، به‌ویژه دشت‌های حاصل‌خیز آن، نقش مهمی در تأمین غلات کشور داشته‌اند، اظهار کرد:

امروز این مناطق در معرض خطر هستند و بخش عمده‌ای از آن ناشی از فعالیت‌های انسانی است. مثلا کشت برنج بخشی از هویت تاریخی این منطقه نیست و امروز این مسئله آسیب‌زا شده است و باید از آن جلوگیری کرد.

فدایی تأکید کرد:

در دوران هخامنشی، استان فارس به‌عنوان تأمین‌کننده غلات، سبزیجات و محصولات دامی شناخته می‌شد اما کشت برنج در این منطقه سابقه نداشته است.

او افزود:

کشت‌های نامعقول و سیاست‌های نادرست کشاورزی، همراه با خشکسالی‌های اخیر به تهدیدی علنی برای منابع آبی و کشاورزی منطقه تبدیل شده‌اند.

استادیار گروه میراث طبیعی در پژوهشگاه میراث فرهنگی همچنین بر اهمیت توجه به ظرفیت‌های میراث فرهنگی و صنایع دستی در این مناطق تأکید کرد و گفت:

ظرفیت میراث و صنایع دستی قابلیت عرضه دارند در این مناطق، اما ما آنها را فراموش کرده‌ایم و توسعه صنایع بزرگ را فقط مورد توجه قرار داده‌ایم.

فدایی خواستار بازنگری در سیاست‌های کشاورزی و توسعه‌ای استان فارس شد و بر لزوم حفاظت از میراث فرهنگی و بهره‌برداری پایدار از منابع طبیعی تأکید کرد.