راز چلیپا روی شمشیر عصر آهن؛ یافتهای شگفتانگیز در فرانسه
دو شمشیر سالم و کمنظیر از عصر آهن دوم (حدود ۴۵۰–۵۲ پیش از میلاد) در یک گورستان سلتیک در نزدیکی شهرستان کروزیه-لونه فرانسه یافت شدند که یکی از آنها به صورت ویژه با نمادهای چلیپا (swastika) تزیین شده است.
هر دو شمشیر در غلافهای مسی آلیاژیشان سالم باقی مانده بودند. غلاف یکی از شمشیرها دارای تراشها و نگارههای ظریف، چند سنگ قیمتی صیقلخورده و دستکم دو نماد چلیپا است که در لبههای آن کار شده است.
اگرچه امروزه نماد چلیپا بیشتر با رژیم نازی و جنایات جنگ جهانی دوم تداعی میشود، اما در دوران باستان معنای کاملاً متفاوت و مثبتی داشته است.
مصریان، یونانیها و مردم دیگر ناحیه مدیترانه از چلیپا بهعنوان نمادی خوشیمن استفاده میکردند و سلتها آن را در اروپا از اواخر قرن پنجم تا اواسط قرن چهارم پیش از میلاد بومیسازی کردند؛ اما هنوز معنای دقیق آن برای ایشان نامشخص است، چنانکه وینسنت ژرژ، مدیر کاوش این گورستان در مؤسسه باستانشناسی پیشگیرانه فرانسه (INRAP)، به این نکته اشاره کرده است.
کاوشهای تیم INRAP در مساحتی بیش از ۶۵۰ متر مربع بیش از ۱۰۰ قبر را آشکار کرد که به دلیل اسیدی بودن خاک، اسکلتها از بین رفته بودند؛ تنها یک تدفین خاکسپاری با ظروف نقشدار و چندین زیورآلات فلزی شامل دستبندها و نشانها کشف شد.
یکی از شمشیرها، که نیمهکوتاه است، با ترکیب مسیآلیاژی پوشیده شده و احتمالاً برای حمل در کمربند طراحی شده بود؛ در حالی که شمشیر دوم بلندتر است و حلقههای تعلیق برای آویزان شدن از کمر روی غلافش دارد.
آن دسته از زیورآلات که با نگارههای چشمی (ocelli) تزئین شدهاند، محبوب صنعتگران سلت در قرون پنجم و چهارم پیش از میلاد بودند و در برخی از غلافها و دستبندها نیز دیده شدهاند.
با تحلیل پرتونگاری از شمشیر کوتاهتر مشخص شد در نوک تیغه، نماد دایره و هلال ماه با یک خط جداکننده تعبیه شده که نشانگر نمادگرایی کیهانیِ متداول آن عصر است؛ نمادهایی که در شمشیرهای اترسک و دیگر شمشیرهای قاره اروپا نیز یافت میشوند.
به گفته ژرژ، شمشیر کوتاهتر احتمالاً بیشتر جنبه تشریفاتی و نشانه قدرت فرماندهی نظامی داشته و کاربرد رزمی چندانی نداشته است؛ اما شمشیر بلندتر ساختاری کاملاً عملی و مربوط به جنگافزار سوارکاران آن دوره دارد .
این یافته که همزمان با هجوم سلتها به شمال ایتالیا و غارت رم در سال ۳۸۷ پیش از میلاد رخ میدهد، چشمانداز تازهای از تبادل فرهنگی و نظامی میان جوامع اروپای غربی باستان ارائه میدهد؛ هرچند برای نتیجهگیری درباره تاثیر مستقیم این شمشیرها بر تحولات تاریخی، مطالعات بیشتری لازم است.