راز آهنین جنوب دریاچه ارومیه فاش شد؛ کشف کارگاه باستانی

این محوطه تولید آهن از طریق کاوش علمی در این منطقه مستندنگاری شده است. باستان‌شناسان امیدوارند انجام این پروژه، پژوهش‌های باستان‌شناسی دیگری را در حوضه فلزگری آهن در منطقه جنوب دریاچه ارومیه به‌همراه داشته باشد.

صلاح سلیمی، سرپرست هیئت باستان‌شناسی محوطه «وستا شیخ» گفت:

این محوطه در جنوب استان آذربایجان غربی، در جنوب شهرستان مهاباد و بر سر جاده خاکی روستای کانی سپی به کانی رش و در حدود یک کیلومتری جاده اصلی مهاباد به سردشت واقع شده است.

به گفته این باستان‌شناس، «وسطا شیخ» محوطه‌ای نسبتا کوچک و روی شیب ملایم در داخل دره‌ای کوچک قرار گرفته و بقایای تولید آهن (شامل سرباره‌ها، سنگ‌های معدنی آهن، قطعات دم‌های سفالی) در وسعتی در حدود نیم هکتار پراکنده شده است. باستان‌شناسان در این کاوش نتیجه گرفته‌اند که «وستا شیخ» یک محوطه صنعتی به شمار می‌آید و اساساً منطقه کانی رش به‌دلیل کوهستانی بودن منطقه مناسبی برای سکونت نیست و به همین دلیل شاهد شکل‌گیری محوطه‌های صنعتی فصلی در ابعاد کوچک و لایه‌های کم ضخامت در این محدوده هستیم.

سرپرست هیئت باستان‌شناسی وستا شیخ اظهارکرد:

اگرچه به‌دلیل شرایط آب و هوایی، کاوش به‌صورت محدود ادامه یافت اما نتایج قابل‌توجهی به‌همراه داشت. این نتایج شامل میزان زیادی از طیف متنوع سرباره‌ها به‌شکل دور ریز، سنگ‌های آهن که هنوز وارد روند ذوب نشده بودند، تعداد زیادی دم‌های سفالی شکسته کوره و قطعات مربوط به بدنه کوره ذوب آهن می‌شوند. بررسی‌های اولیه یافته‌ها بیانگر تولید آهن به شیوه اسفنجی است و مرحله بعدی این پروژه بر آنالیزهای آزمایشگاهی یافته‌ها و سالیابی دقیق محوطه متمرکز خواهد بود.

محوطه وستا شیخ به‌همراه ۱۷ محوطه دیگر در سال ۱۳۹۸ به سرپرستی صلاح سلیمی در چهارچوب بررسی محوطه‌های ذوب آهن محدوده کانی رش مهاباد و باریکایه سردشت شناسایی شد و با توجه به انجام آزمایش‌های ترمولومینسانس تعدادی از محوطه‌ها در دوره اشکانی و اسلامی (دوره سلجوقی) تاریخ‌گذاری شدند. در ادامه همین پروژه برای درک بیشتر در مورد فلزگری آهن و پاسخ به پرسش‌های اساسی از جمله اینکه «چه زمانی و چگونه فلزگری آهن در این منطقه شروع شده است؟» و همچنین برای تکمیل اطلاعات در مورد چرخه تولید آهن در منطقه جنوب دریاچه ارومیه کاوش محدود در محوطه وستا شیخ کانی رش مهاباد در دستور کار قرار گرفت.