کشف سوال برانگیز رژ لب ۴ هزار ساله در جیرفت

کشف لوازم آرایش۴,۰۰۰ ساله به‌ویژه یک رژ لب که قدمت آن به بیش از ۳,۶۰۰ سال و به عصر برنز در منطقه جیرفت ایران می‌رسد، باستان‌شناسان را هیجان‌زده کرده است.

رژ لب ۴,۰۰۰ ساله کشف شده در منطقه جیرفت ایران ممکن است قدیمی ترین رژلبی باشد که تابه‌حال پیدا شده است و به‌طرز عجیبی شبیه نمونه های مدرن است. یک لوله سنگی کوچک که در میان بقایای تمدن مرموز عصر برنز در منطقه جیرفت ایران یافت شده، می‌تواند قدیمی ترین نمونه شناخته شده رژ لب باشد. این لوله ویال که قدمت آن به حدود ۴ هزار سال ( یا به‌طور دقیق بیش از ۳۶۰۰ سال) می‌رسد، در میان بقایای افراد قدرتمندی که در عصر برنز در منطقه جیرفت استان کرمان ایران زندگی می‌کردند، پیدا شده است.

اندازه لوله و تزیینات پیچیده آن نشان می‌دهد که احتمالا توسط یکی از اعضای نخبه جامعه استفاده می شده است. محققانی که این مطالعه را رهبری کرده‌اند گفتند، احتمالا نحوه استفاده از این ویال به این شکل بوده که لوله را در یک دست نگه می داشتند و از یک "اپلیکاتور" برای استعمال خمیر قرمز تیره با دست دیگر استفاده می‌کردند. به گفته دانشمندان، این خمیر داخل ویال به‌طرز قابل‌توجهی شبیه به دستورالعمل های مورد استفاده در رژ لب های امروزی است. این امر می‌تواند این لوله را به اولین نمونه از رژ لب که تاکنون در دنیا پیدا شده، تبدیل کند. اسیمو ویداله، باستان‌شناس دانشگاه پادوآ در ایتالیا به بیرنس اینسایدر گفت:

به‌تدریج، ما به ساخت پالتی از لوازم آرایشی رسیدیم که با توجه به بازسازی ما، بسیار بسیار شبیه به کاری است که امروزه انجام می دهیم.  رژ گونه به‌عنوان آخرین سورپرایز بود زیرا ما قبلا هرگز چنین چیزی پیدا نکرده بودیم.

ویداله گفت:

مطالعه لوازم آرایشی در باستان‌شناسی می‌تواند سرنخ های حیاتی در مورد توسعه فرهنگ‌های عصر برنز ارائه دهد. برای ایجاد رنگدانه های موجود در لوله، مردم آن عصر باید دانش پیشرفته ای از متالورژی می داشتند. این یک شاخه بسیار تخصصی از متالورژی است، زیرا هر چیزی که با رنگ ها مرتبط باشد، تا حد زیادی بر پایه اکسیدهای فلزی است. بنابراین این واقعا کل ماجرا را هیجان‌انگیز می‌کند.

اما لوئیز بایسال، دانشیار دوره پیش از تاریخ در دانشگاه آنکارا، که در این مطالعه شرکت نداشته، گفت:

دانستن اینکه چگونه افراد در گذشته ظاهر خود را بهبود بخشیده اند، بسیار دشوار است. ما فرصت کمی برای یافتن شواهد مستقیم از استفاده از لوازم آرایشی روی بدن داریم، زیرا این موارد به‌ندرت حفظ می‌شوند. به استثنای موارد آشکار برای مثال در مصر باستان. مصریان و بین النهرینی ها در آن زمان از خط چشم استفاده می‌کردند.

این یافته‌ها سرنخ‌های مهمی در مورد نحوه زندگی در این منطقه می‌دهد. زندگی در این منطقه برای باستان‌شناسی ناشناخته بود تا اینکه در سال ۲۰۰۱ سیلابی که در منطقه جیرفت جاری شد و گورستان‌های ۴ هزار ساله را بیرون آورد.

از آن زمان، باستان‌شناسان برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این فرهنگ گم شده بسیج شده‌اند. برخی از باستان‌شناسان قدمت و اصالت آثار کشف شده در این مکان را زیر سوال برده اند، اما ویداله معتقد است که اکنون با کشف های جدید، این شائبه ها برطرف شده است.

برای ویداله و همکارانش، طراحی لوله رژ لب ممکن است به تلاش اولیه برای برندسازی محصولات گران‌بها اشاره کند. برای بایسال منطقی اما  است که خمیر قرمز شبیه به لوازم آرایشی امروزی است که هزاران سال در گذشته یافت می شد. 

او گفت:

 استفاده از رنگدانه‌های قرمز در بدن انسان به دوران پارینه‌سنگی بازمی‌گردد، بنابراین جای تعجب نیست که در این تاریخ نسبتا متاخر در تاریخ بشر، یک نسخه رسمی‌تر از رنگ‌آمیزی که در حال حاضر برای ما آشناتر بود، استفاده می‌شد.با این حال، قبل از اینکه بتوانیم با اطمینان این لوله سنگی را ظرف رژ لب بنامیم، تحقیقات بیشتری لازم است. اگرچه بسیاری اشاره می‌کنند که این رنگ قرمز به‌عنوان رژ لب توسط خانم‌ها استفاده می شد، اما اطلاعات کمی در مورد جنسیت افراد استفاده کننده از این لوازم وجود دارد، بنابراین احتمالا خیلی زود است که بگوییم چه کسی ممکن است از این رنگ استفاده کرده باشد یا واقعا چگونه از آن روی اجزای صورت استفاده کرده است؛ به‌ویژه با در نظر گرفتن اینکه در بسیاری از فرهنگ‌های گذشته و حال، آرایش فقط موضوعی مختص به جنسیت زنان محدود نمی‌شود.

با این حال، کشف این ظرف می‌تواند به باستان‌شناسان کمک کند تا نمونه های دیگری را بیابند و هدف از ساخت این ابزار در آن دوران را بهتر درک کنند.