کارزاری برای حفاظت از غار هستیجان | غار باستانی را غارت کردند و بردند

احسان رستمی‌پور
احسان رستمی‌پور شنبه، ۳۰ دی ۱۴۰۲ ساعت ۱۶:۱۴
کارزاری برای حفاظت از غار هستیجان | غار باستانی را غارت کردند و بردند

کارزاری برای حفاظت از غار باستانی هستیجان به راه افتاده است.

غار هستیجان یک محوطه باستانی است که به‌تازگی به‌طور رسمی شناسایی و کاوش شده اما به نظر می‌رسد پیش از شناسایی رسمی و کاوش سالها محل رفت و آمد حفاران غیرمجاز بوده است. آن‌طور که به‌شکل رسمی روایت شده این غار با قدمت میلیون ساله در طی سالها مورد تجاوز حفاران بوده و به‌دلیل ثبت نبودن و نداشتن حفاظ به‌طور کامل زیر و رو شده است. 

بررسی‌های اولیه نیز نشان از این دارد که در بخشی از این غار حجم زیادی پارچه وجود داشته است، پارچه‌هایی مثل بقایای آستینی که بسته شده، پارچه‌ های چند ضلعی و چند لایه، پارچه از موی بز، ریسمان‌های حصیری، بافته‌های موی بز، ابزارهای چوبی، درپوش‌ های چرمی، بقایای بندهای چرمی، ۱۱ قطعه چرم نوشته نیز پیدا شده که برخی از آن‌ها سالم است.

پیدا شدن چرم نوشته های مربوط به دوره ساسانی و قلم نی که تاریخ استفاده از قلم را به ۱۴۰۰ سال قبل بر می‌گرداند، دیگر موضوعات شگفت انگیز مربوط به غار هستیجان است. از استخوان حیوانات گرفته تا سیم و سرب دست‌نوشته همگی کشف هایی است که موضوع غفلت از غار هستیجان تا به امروز را بیش از پیش مهم جلوه می‌دهد.

غار هستیجان استان مرکزی میراثی در خطر است چراکه طی سال ‌ها آثار چرم نوشته و گل مهرهای آن غارت و از ایران خارج شده است. به اعتقاد برخی این یکی از بزرگ ترین فجایع تاریخ میراث فرهنگی کشور است که تمام آثار آن به خارج از کشور غارت شده و پس از ۷۰ سال‌ تازه در سال جاری باستان‌شناسان به کاوش آن پرداخته اند.

٢١ آذرماه بود که جبرییل نوکنده رئیس موزه ملی ایران در نشست تخصصی میراث در خطر ایران و بررسی نویافته‌های غار با اشاره به کاوش و شناسایی غار هستیجان استان مرکزی و محوطه تلینه تپه کرمانشاه گفته است:

نامه ساسانی مکشوفه در غار هستیجان ارزش‌های فرهنگی تاریخی انسان‌شناسانه بی‌نظیر است. باید فهرست میراث درخطر ایران تدوین شود اعتبار ویژه در نظر گرفته شود، باید بار معنایی میراث در خطر تبیین شود، تا ١٣٩٢ در قانون کشور جرم میراث فرهنگی قابل گذشت بود، اما پس از آن جزو جرایم غیرقابل گذشته قرار گرفت، بنابراین لازم است دادستان‌های کشور نسبت به این نوع جرایم جدی‌تر وارد عمل شوند و ما را کمک کنند.

غار هستیجان

نمونه آثار غار هستیجان در موزه ملی ایران

 به‌تازگی فعالان و دوستداران میراث فرهنگی با راه‌اندازی کارزاری خطاب به مدیرکل میراث فرهنگی استان مرکزی خواستار حفاظت از این غار باستانی شده‌اند.

در متن این کارزار که تال لحظه تنظیم این گزارش بیش از ۱۰۰۰ امضا دارد، آمده است:

غار زل هستیجان دربردارنده‌ی اسناد و شواهد فراوانی به خط و زبان فارسی‌ میانه، متعلق به اواخر عهد ساسانی و اوایل دوران اسلامی است. این غار بارها مورد هجوم غارتگران آثار ملی قرار گرفته و تاکنون بیش از ۴۰۰ قطعه از این اسناد به‌شکل غیرقانونی از کشور خارج شده است و در مجموعه‌های رسمی و غیررسمی کشورهای غربی نگهداری می‌شود.

اخیراً فصل اول کاوش، به همت پژوهشگاه میراث فرهنگی به پایان رسیده و در آن تعدادی چرم‌نوشته و اثرمهر، متعلق به سدۀ نخست هجری کشف شده است. متأسفانه پس از گذشت دو ماه از پایان فصل اول کاوش، این غار بدون هیچ‌گونه تمهیدات حفاظتی رها و محل جولان غارتگران و سودجویان شده است. بنابراین ما دغدغه‌مندان میراث فرهنگی و عاشقان ایران گران‌تر از جان، از شما مسئولان کشوری و استانی سه درخواست داریم:
۱. تخصیص بودجه جهت حفاظت از غار (مسدود کردن دهانۀ غار)
۲. تخصیص بودجه کافی به‌منظور شروع فصل دوم کاوش
۳. مرمت و پاکسازی اسناد و شواهد تازه‌یافته در زودترین زمان ممکن جهت شروع بررسی‌های علمی

غار باستانی هستیجان این روزها نیازمند توجه ویژه است. در روزهایی که حفاران غیرمجاز آشکارا در حال شخم زدن سراسر محوطه‌ها هستند، غار هستیجان نیازمند رسیدگی هرچه سریع‌تر است.

مطالب مرتبط:

دیدگاه