اخطار جامعه باستان شناسی درباره وضعیت نابسامان آثار تاریخی

جامعه باستان‌شناسی کشور در نامه‌ای از مسئولان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور خواست تا در برابر سرنوشت آثار ارزشمند تاریخی و فرهنگی به‌ویژه محوطه‌های باستانی در خطر همچون چگاسفلی، جوبجی، شوش، فیروزآباد، تاق‌بستان، ایوان مدائن و ... پاسخگو بوده و مسئولانه رفتار کنند. متن این نامه به شرح زیر است:

سال‌­هاست که میراث فرهنگی ایران چوب بی‌تدبیری، ناکارآمدی و سیاست‌های غلط مدیران کم‌دانش، ناآزموده و سیاست‌­زده خود را می­‌خورد و روزی نیست که در گوشه و کنار کشور شاهد مرگ و تخریب یک اثر باستانی نباشیم. تجربه دهه­‌های گذشته نشان داده است که با آمد و رفت دولت‌ها نه‌تنها دردهای میراث فرهنگی التیام نیافته، بلکه سبب بی‌­جان­ شدن امید و آرزوی حداقلی کارشناسان، پژوهشگران، دلسوزان و دوستداران میراث شده است. برخلاف انتظار، هر کجا که میراثی گران‌بارتر دارد، پردرد و رنج‌­تر است! برای نمونه کافی است به وضعیت استان خوزستان نظری بیفکنیم. آنچه امروزه در خوزستان بر مجموعه میراث جهانی شوش و محوطه‌­های شاخصی چون چگاسفلی، جوبجی، ایوان کرخه، جندی شاپور، نگارکندهای ایذه و صدها محوطه باستانی دیگر می­‌گذرد، مایوس‌کننده و دلهره‌آور است. وضعیت سایر استان‌­ها هم بهتر نیست. محوطه میراث جهانی فیروزآباد، برم دلک، کاروانسرای خان‌خوره و صدها محوطه دیگر در فارس وضعیتی بغرنج و بحرانی دارند. خبر فروش قرآن نفیس به سرقت‌رفته از موزه پارس شیراز در حراجی‌های بین‌المللی و پاسخگو نبودن مدیران و مسئولان مربوطه، تنها انفعال و آشفتگی این وزارت‌خانه و ادارت استانی را نشان می‌دهد. متجاوزان به حدود و حریم آثار تاریخی در سایه تنبلی و پیگیر نبودن بخش‌های حقوقی، بیش از پیش احساس امنیت می‌کنند. قاچاقچیان آثار تاریخی در سکوت و بی‌اعتنایی بخش‌های مسئول وزارتخانه و ادارات، آزادانه فعالیت می‌کنند و قانون را به ریشخند می­‌گیرند. یگان حفاظت میراث فرهنگی از کمبود امکانات به‌شدت رنج می‌برد و بدون ابتدایی‌ترین ابزارها و دست خالی به نبرد با قاچاقچیان مسلح و پشتوانه‌دار می‌رود. این نیروها در برخی استان‌ها برخلاف ماموریت سازمانی به کارهای اداری گمارده می­‌شوند! در چنین شرایطی که محصول مدیریت شایسته نیست، محوطه­‌های باستانی بی‌پناه مانده و به یغما می‌روند. به موازات شرایط ناگوار داخلی، میراث فرهنگی ایران در بیرون از مرزها نیز از هرگونه حمایتی بی‌نصیب مانده است. سال‌ها است کارشناسان از شرایط نامناسب حفاظتی در کشور عراق سخن گفته‌اند و از مدیران مربوطه تنها وعده‌های بی‌سرانجام، شعار و مصاحبه شنیدند. به راستی آیا مسئولان وزارتخانه و مدیران مربوطه، توان بهره بردن از ظرفیت­‌های دیپلماسی خارجی یا امکانات نهادهای بین‌المللی و سایر سازمان‌های فعال در کشور عراق را نداشتند تا از تخریب بیشتر این میراث بزرگ معماری بشری جلوگیری کنند؟ «جامعه باستان‌شناسی ایران» بار دیگر شرایط نامناسب میراث فرهنگی کشور را هشدار می‌دهد و مصرانه خواهان رسیدگی به چنین شرایطی از سوی نهادهای نظارتی است. از مدیران و مسئولان وزارت‌خانه و ادارات استانی می‌خواهد بدون بهانه، در برابر سرنوشت آثار ارزشمند تاریخی و فرهنگی به‌ویژه محوطه‌های باستانی در خطر همچون چگاسفلی، جوبجی، شوش، فیروزآباد، تاق بستان، ایوان مدائن و ... پاسخگو بوده و مسئولانه رفتار کنند.