لزوم تهیه نقشه و ضوابط حریم حفاظتی برای محوطه‌های شاخص اورارتویی

قلعه‌های ماکو فاقد عرصه و حریم مصوب هستند و این درحالی است که لزوم تهیه نقشه و ضوابط حریم حفاظتی برای محوطه‌های شاخص اورارتویی که قابلیت بدل شدن به جاذبه گردشگری دارند، به شدت احساس می‌شود.

به گفته افشین یزدانی باستان‌شناس قلعه بسطام در نزدیکی شهر قره ضیاالدین (چایپاره) در ۵۰ کیلومتری شمال شهر خوی یکی از مهم‌ترین و بزرگترین قلعه‌های بر جا مانده از اورارتوها است که در آن کاوش‌های گسترده‌ای به انجام رسیده که نشانگر وجود یک مرکز حکومتی عظیم در چندین سطح در دامنه کوه و همچنین ساخت شهری در دامنه توسط یکی از شاهان اورارتویی در حدود سال‌های ۶۸۰ تا ۶۴۰ سال پیش از میلاد دارد.

این قلعه به گفته ایشان دارای کتیبه است و در سال‌های قبل از انقلاب در این قلعه یک باستان‌شناس آلمانی کاوش می‌کند و سنگ نوشته به خط میخی بدست می‌آورد که براساس کتیبه‌ای که از روسای دوم یکی از پادشاهان اورارتویی کشف شده، قدمت آن به سال‌های ۶۴۵ و ۶۸۵ قبل از میلاد می‌رسد و یکی از مهم‌ترین و باشکوه‌ترین شهرهای اورارتویی زمانی خود بوده است.

یزدانی افزود:

این قلعه می‌تواند در تمام محدوده قلمرو آنها دومین دژ مستحکم اورارتویی باشد از این رو معماری و گستردگی آن می‌تواند مورد توجه باستان‌شناسان قرار گیرد. با این وجود این محوطه باستانی هنوز حریم و عرصه مصوب ندارد.

این قلعه براساس کاوش‌های باستان شناسان، طی ۵۰ سال و در ۳ مرحله ساخته شده و دارای معبد، بازار و مقر حکومتی، برج، بارو، دروازه و راه‌های مخفی ویژه است.

یزدانی خاطرنشان کرد:

با وجود آن فعالیت‌های حفاظتی و مرمتی و ساماندهی محدودی در سال‌های اخیر انجام شده است اما کافی نبوده و این قلعه که به اذعان کارشناسان و مدیران میراث فرهنگی برای ثبت در فهرست میراث جهانی یکی از قابلیت‌های استان آذربایجان غربی به شمار می‌رود در حال حاضر با وجود انتخاب محل پایگاه آن به عنوان مرکز ملی اورارتوشناسی ایران، همچنان فاقد پژوهشگر و باستان شناس مقیم است.

او یادآور شد که اگرچه گمانه زنی‌ها و اقداماتی جهت تعیین محدوده‌های عرصه و حریم حفاظتی برای این اثر مهم توسط مدیریت پایگاه انجام شده است اما انتظار می‌رود با سرعت بخشیدن به روند تهیه و تصویب آن هرچه سریع‌تر نسبت به آزادسازی و کنترل مناطق حاشیه عرصه از ساخت و سازهای روستایی اقدام لازم به عمل آید.

از دیگر اقداماتی که انتظار می‌رود در جهت بهبود شرایط بازدید گردشگران فراهم شود ایجاد موزه محلی برای نمایش شماری از یافته‌ها و اشیای جالب توجه و نصب تابلوهای آگاهی‌رسان بر مبنای یافته‌ها و گزارش‌های کاوش‌های باستان شناسی است.

نورپردازی مناسب با آثار تاریخی، نصب دوربین‌های حفاظتی و ایجاد مسیر گردشگری مناسب از دیگر نکاتی است که یزدانی به آن اشاره داشت و گفت در حال حاضر نبود زیرساخت‌های لازم مانند کمبود یا به بیان بهتر فقدان تابلوهای راهنما، بازدیدکنندگان را حتی در یافتن راه ورود به قلعه بسطام برای بازدید دچار سردرگمی و مشکل می‌کند.

 منبع عکس کاور و مقاله: ایلنا