انسان های عصر آهن، کمبود آهن داشتند!
عوارض ناشی از کم‌خونی کمبود آهن که می‌تواند ناشی از فقر تغذیه باشد، در بررسی بقایای استخوانی انسانی به دست آمده از کاوشهای گورستان عصر آهن خرند و گنداب سمنان شناسایی شد.
«آرش دولت آبادیان» گفت که یکی از اهداف اصلی باستان‌شناسی بازسازی زندگی مردمانی است که یافته‌های مادی باستان‌شناسی را به وجود آورده‌اند و یکی از منابع اصلی در بررسی ادوار مختلف باستانی بررسی قبور به منظور شناخت فرهنگ و اعتقادات جوامع است.
وی گفت که صرف نظر از اهمیت محوطه‌های تدفینی و یافته‌های حاصل از کاوش در آنها مانند معماری قبور شیوه تدفین و اشیا موجود در گورها، بقایای انسانی که در گورها به دست می آیند نیز ارزش مطالعاتی بسیاری دارند.
دولت آبادیان با اشاره به امکان انجام مطالعات بسیاری بر روی بقایای استخوان‌های انسانی به دست آمده از محوطه‌های باستانی به بیان نکاتی در خصوص دیرین آسیب‌شناسی (پالئوپاتولوژی) استخوان‌های انسانی به دست آمده از کاوشهای علمی گورستان خرند و گنداب استان سمنان تنها بر اساس شواهد ظاهری آنها پرداخت.
او گفت که دیرین آسیب‌شناسی حاصل یک مطالعه میان‌رشته‌ای و زاییده ارتباط سه رشته باستان‌شناسی، انسان‌شناسی و آسیب‌شناسی است. دیرین آسیب‌شناسی به مطالعه بیماریها، عوامل بیماری‌زا و روش‌های درمانی گذشته می‌پردازد. از آنجا که بیماری بخشی از زندگی انسان و همراه همیشگی او در طول زمان بوده و خود عامل ایجاد بسیاری از آیین‌ها و فرهنگ‌های وابسته به درمان و در نهایت شکل‌گیری علوم پزشکی شده است.
وی تصریح کرد که بررسی بیماری‌های قابل شناسایی می‌تواند پاسخگوی بسیاری از سوالات و نقاط تاریک زندگی انسان باشد. بسیاری از بیماریها دارای عوارض و آثار ماندگار در بافت نرم بوده و شناسایی آنها از بقایای استخوانی قبور غیرممکن است، ولی طیف وسیعی از بیماریها و آسیب‌ها از جمله تروماهای مختلف، بیماری‌های عفونی، متابولیک، عروقی، تومورها و تغییر شکل‌های استخوانی و مفاصل بر روی استخوان‌ها قابل شناسایی است.
این کارشناس گفت که در بررسی بقایای استخوانی انسانی به دست آمده از کاوشهای گورستان عصر آهن خرند و گنداب استان سمنان که در سال ۱۳۸۱ توسط عبدالمطلب شریفی انجام شد نمونه هایی از آسیب‌ها و بیماری‌های فردی، گروهی و مداخلات درمانی تنها با مشاهده ظاهری و بدون هیچ بررسی آزمایشگاهی شناسایی شد.
به گفته این کارشناس، در این بررسی آسیب‌های فردی مانند کلسیفیکاسیون لیگامان، خار پاشنه، شکستگی و فیوژن ستون مهرها، و همچنین جراحی شکافت جمجمه (Trephination) با هدف درمانی تشخیص داده شد.
دولت آبادیان گفت که بیماریها و آسیب‌های گروهی نیز مانند عوارض ناشی از کم‌خونی کمبود آهن که می‌تواند ناشی از فقر تغذیه و یا بیماری‌های انگلی روده باشد شناسایی شد. با توجه به تغییرات در ظاهر طبیعی استخوان‌های ران و شیوع بالای آن فرضیاتی در مورد برخی رفتارهای عادتی و نحوه زندگی این اقوام نیز مطرح شد. تنوع اطلاعات و نتایج به دست آمده از مطالعات این پژوهش اهمیت حفظ و مطالعه بقایای استخوانی، به عنوان بخشی از داده‌های فرهنگی به دست آمده از کاوشهای باستان‌شناسی که دارای ارزش مطالعاتی بسیار بوده و نیز می تواند ارزش موزه‌ای داشته باشند را یادآور می‌شود.
وی افزود که وجود پرسش‌های بی‌پاسخ بسیار در مورد انسان و بیماری، نحوه برخورد فرهنگی مردمان جوامع مختلف با بیمار و بیماری‌های خاص واگیر و بدشکل کننده، تاثیر بیماری و مرگ ناشی از آن بر شیوه های تدفین، تاثیر اپیدمی بیماری‌های کشنده بر روی اسکان و مهاجرت انسان‌ها یا تاثیر بر روی نتیجه جنگ‌ها و بسیاری پرسش‌های دیگر ضرورت پژوهش‌های پیوسته و گسترده در این زمینه را مطرح می‌کند. بررسی دیرین آسیب‌شناسی بر اساس شواهد ظاهری بیماریها بر روی استخوان گام نخست مطالعات دیرین آسیب‌شناسی است که اطلاعات بسیاری را در زمینه بیماریها در اختیار ما می گذارد، بدیهی است که با مطالعات تکمیلی رادیولوژیک و میکروسکوپی می‌توان نتایج بیشتری را به دست آورد.
دیدگاه