نمایش قرآن بایسنغری پس از ۷۰ سال در موزه ملی ملک
نمایشگاه «قرآن بایسنغری» گزیده آثار دو گنجینه «موزه آستان قدس رضوی» و «کتابخانه و موزه ملی ملک» در روز ۲۴ آبان ۱۳۹۵ خورشیدی باز گشایی می‌شود.
این نمایشگاه پس از هفتاد سال، نسخه خطی شگفت‌انگیز و اسرارآمیز این قرآن ۶۰۰ ساله را در معرض دید دوستداران فرهنگ و هنر ایرانی- اسلامی می‌گذارد. اصل چهار قطعه موجود از این قرآن در کتابخانه و موزه ملی ملک و تصویر بیش از ۱۴۰ برگ از آن در موزه آستان قدس رضوی، در این نمایشگاه عرضه می‌شود.
قرآن بایسنغری، بزرگ‌ترین قرآن خطی جهان به شمار می‌آید که به احتمال زیاد در سده نهم هجری در دوره تیموری به خط محقق کتابت شده است. این قرآن سرنوشتی شگفت‌انگیز در تاریخ ایران دارد؛ هرچند مشخص نیست این نسخه دقیقا چه سرنوشتی در گذر روزگاران یافته و خود را به امروز رسانده است؛ از آن‌رو که اکنون برگ‌هایی از آن در موزه‌های بزرگ ایران و جهان نگهداری می‌شود.
بر اساس اسناد موجود، «موزه ملی ایران» برای نخستین‌بار در سال ۱۳۲۵ خورشیدی با همکاری دیگر گنجینه‌های ایران که قطعاتی از نسخه خطی این قرآن را داشتند، نمایشگاهی با موضوع قرآن بایسنغری برگزار کرد. حاج حسین آقا ملک، بنیان‌گذار و واقف کتابخانه و موزه ملی ملک نیز دو قطعه از چهار قطعه موجود قرآن بایسنغری در کتابخانه و موزه ملی ملک را در این نمایشگاه عرضه کرد. این قرآن بی‌نظیر از آن زمان تاکنون، جز چند برگ که موزه آستان قدس رضوی در مشهد در نمایش دارد، به مخازن گنجینه‌های آثار تاریخی رفته و به نمایش درنیامده است.
بسیاری از پژوهشگران کتابت این قرآن را به «بایسنغرمیرزا»، فرزند شاهرخ تیموری یا دست‌کم به دوران زندگی وی نسبت می‌دهند. بر اساس پژوهش‌های انجام‌گرفته و با توجه بر ویژگی‌های این مصحف شگفت‌انگیز و بی‌نظیر، به‌ویژه در زمینه‌های شیوه تذهیب، فرم نقش‌ها، آرایه‌ها، جنس کاغذ، نوع خط، مرکب، صحافی و تجلید، می‌توان دریافت کتابت آن احتمالا در دوره تیموری در منطقه شمال خراسان بزرگ، به‌ویژه سمرقند و بخارا، انجام پذیرفته است.
بیشترین تعداد برگ‌های این مصحف یعنی ۱۴۴ صفحه، به‌دنبال سنت نیکوی وقف در کتابخانه و موزه مرکزی آستان قدس رضوی و نیز کتابخانه و موزه ملی ملک نگهداری می‌شود. از این تعداد، هشت سطر در کتابخانه و موزه ملی ملک و بقیه در کتابخانه و موزه مرکزی آستان قدس رضوی جای دارند. قرآن بایسنغری از نظر اندازه صفحه و دانگ قلم، بزرگ‌ترین قرآن در تاریخ کتاب‌آرایی ایرانی به شمار می‌آید. اندازه‌های این قرآن ۱۰۵ و در ۱۸۷ سانتی‌متر است. ساختن کاغذی با چنین اندازه‌ها یقینا مهارت و چیره‌دستی هنرمندان کاغذساز سده نهم هجری را نشانگر است.
نمایشگاه «قرآن بایسنغری» دستاورد کوشش‌های پژوهشی کارشناسان کتابخانه و موزه ملی ملک است که با چیدمانی جذاب، مخاطبان را به ششصد سال پیش، در دوره تیموری می‌برد؛ زمانه‌ای که نسخه شگفت‌انگیز و اسرارآمیز قرآن بایسنغری آفریده شد.
دوستداران هنر و فرهنگ ایرانی اسلامی می‌توانند از روز ۲۴ آبان ۱۳۹۵ خورشیدی تا یک ماه، هر روز به‌جز جمعه‌ها و تعطیلات رسمی، از ساعت ۸:۳۰ تا ۱۶:۱۵ (روزهای پنجشنبه تا ساعت ۱۵:۱۵) از نمایشگاه قرآن بایسنغری بازدید کنند. کتابخانه و موزه ملی ملک، نخستین موزه وقفی-خصوصی ایران و یکی از شش کتابخانه بزرگ کشور در حوزه نسخه‌های خطی است که در سال ۱۳۱۶ خورشیدی از سوی «حاج حسین آقا ملک» بر آستان قدس رضوی وقف شده است. این گنجینه کهن اکنون در محوطه تاریخی باغ ملی تهران به نشانی «میدان امام خمینی، سردر میدان مشق، خیابان ملل متحد» جای دارد.