پاییز بی‌باران تهران ادامه دارد؛ علت باران نباریدن در پاییز امسال چیست؟

روزهای پاییزی یکی پس از دیگری می‌گذرند و هنوز نشانی از بارش در آسمان تهران نیست؛ بر اساس پیش‌بینی‌های هواشناسی، پایتخت تا دست‌کم دو هفته آینده نیز باران نخواهد دید و این یعنی بحران آب در تهران جدی‌تر از همیشه است.

احد وظیفه، رییس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور با اشاره به آخرین داده‌های پیش‌بینی فصل به «کجارو» می‌گوید:

پیش‌بینی‌های فصلی معمولا حداکثر تا دو فصل بعدی انجام می‌شود و هرچه دوره زمانی پیش‌بینی بلندتر باشد، احتمال خطا هم افزایش پیدا می‌کند. این نوع پیش‌بینی‌ها قطعی نیستند و با در نظر گرفتن احتمالات بیان می‌شوند. از ابتدای مهرماه تاکنون تقریباً در همه مناطق کشور به‌ جزء نوار شمالی، بارندگی قابل توجهی ثبت نشده و اغلب استان‌ها با بی‌هنجاری شدید و منفی بارش‌ها مواجه بوده‌اند. در این سه هفته‌ای که از پاییز می‌گذرد، وضعیت بارش‌ها خوب نبوده و همان‌طور که از قبل در پیش‌بینی‌های هواشناسی اعلام شده بود انتظار پاییزی گرم‌تر از حد نرمال و با بارندگی کمتر از میانگین متوسط بلندمدت روبرو خواهیم بود.

تنها تهران نیست که پاییز را بدون باران آغاز کرده و شهرهای دیگر کشور نیز درگیر روزهای خشکی هستند. پس از گرمای تابستان مردم چشم انتظار پاییز و بارش بارانی بودند که فعلا از آن خبری نیست. احد وظیفه باتوجه به مدل‌های هواشناسی درباره روند کم‌بارشی طی دو ماه آینده، توضیح می‌دهد:

طی دو ماه آینده، تغییر چشمگیری در وضعیت بارش‌ها پیش‌بینی نمی‌شود و شرایط نسبتا خشک در بیشتر مناطق کشور ادامه خواهد داشت. با این حال، انتظار می‌رود از ابتدای زمستان، شرایط اندکی بهبود پیدا کند. به ویژه با حاکم شدن هوای سرد و نفوذ سامانه‌های بارشی از شمال‌غرب و غرب کشور، بارندگی را برای ما به ارمغان می‌آورد.

وظیفه با بیان اینکه اگر مجموع بارش پاییز و زمستان را در نظر بگیریم، همچنان انتظار می‌رود که کل کشور با کم‌بارشی قابل توجهی مواجه باشد، ادامه می‌دهد:

در نیمه شرقی کشور که حتی احتمالا در زمستان هم بارش‌های زیر نرمال را تجربه خواهد کرد. مدل‌های هواشناسی نشان می‌دهد که نیمه غربی کشور، به‌ویژه استان‌های جنوب غرب مانند خوزستان، چهارمحال‌ و بختیاری، کهگیلویه‌ و بویراحمد و لرستان، در گذشته شرایط بسیار ناخوشی را از نظر میزان بارندگی داشتند. اما به نظر می‌رسد در زمستان امسال نسبت به سال گذشته شرایط بهتری از نظر بارش خواهند داشت؛ هرچند میزان بارندگی در مجموع پاییز و زمستان زیر نُرم است و این شهرها بارش‌های کمتر از متوسط بلندمدت و با دمای بالاتر از نرمال را تجربه خواهند کرد.

این کارشناس هواشناسی، درباره دمای بالاتر از حد نرمال با نوسانات سرد مقطعی، می‌گوید:

در مورد دما نیز پیش‌بینی‌ها از پاییز و زمستانی گرم‌تر از معمول حکایت دارد. سامانه‌های جوی وقتی نفوذ می‌کنند و تغییر دما ایجاد می‌شود، ممکن است گذر موقت با توده هوای بسیار سرد همراه باشد. اما وقتی میانگین هوای زمستان‌های گذشته را در نظر بگیریم دمای متوسط آن احتمالا بالاتر از میانگین ۴۰ سال گذشته خواهد بود؛ اما به این معنی نیست که طی دو یا سه هفته موج سرمای شدید و کوتاه‌مدت را نداشته باشیم. این توده می‌تواند افت دمای چشمگیری در برخی مناطق ایجاد کند.

تهران تابستان امسال را با تنش آبی پشت سر گذاشته و مردم در انتظار روزهای بارانی پاییز بودند اما گویا وضعیت تغییر محسوسی نخواهد کرد. وظیفه با بیان اینکه با بارش‌هایی کمتر از میانگین بلندمدت روبه‌رو خواهیم بود اما در زمستان شرایط بهبود پیدا می‌کند، می‌گوید:

بارش‌‌های کشور در مجموع به بارش‌های نرمال و بالاتر از نرمال نخواهد رسید و به‌ویژه نیمه شرقی کشور بارندگی‌های کمتر از نرمال را تجربه خواهد کرد. بر اساس مدل‌های جوی، در ۱۰ روز آینده تنها نوار شمالی و شمال‌غرب کشور انتظار بارندگی داریم و دیگر مناطق، از جمله تهران، تقریبا بارشی نخواهیم داشت؛ متاسفانه در تهران هم خبر امیدوارکننده‌ای درباره بارش در افق کوتاه‌مدت نداریم.

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور، در پاسخ به اینکه چرا باران نمی‌آید، عنوان می‌کند:

تغییرات اقلیمی که در کره زمین و به ویژه مناطق جنب حاره مانند ایران سامانه‌های جوی را تحت تاثیر قرار داده است. این مناطق چون زمینه کم‌بارشی را دارند و اکثر بیابان‌های دنیا در آنجا قرار دارند و بیشترین تاثیر را از این تغییرات اقلیمی می‌گیرند. مناطق بیابانی جهان کم بارش‌تر می‌شوند و از طرف دیگر نواحی پربارش‌تر، بارندگی‌های بیشتری را تجربه می‌کنند و نسبت به شرایط نرمال بهبود پیدا می‌کند. ما در محدوده‌ای قرار داریم که به‌صورت طبیعی مستعد کم‌بارشی است و تغییرات اقلیمی سامانه‌های جوی را تحت تاثیر قرار داده است. که در مجموع بارش‌های ما نسبت به شرایط نرمال کمتر هم شده است و این روند کاهش بارش ادامه دارد.

او در خصوص میزان بارندگی در تهران و بحران آب، می‌گوید:

زنگ خطر بحران آب را همچنان داریم و این موضوع حداقل تا پایان پاییز ادامه خواهد داشت؛ در افق ۱۵ روز آینده، هیچ بارش موثری برای تهران پیش‌بینی نمی‌شود. در مقایسه با سال گذشته، بارش‌ها در برخی مناطق کشور تا ۴۵ درصد کاهش یافته و سطح ذخایر آبی نیز به‌شدت پایین آمده است. بحران آب همچنان پابرجاست و حتی زنگ خطر آن جدی‌تر از گذشته به صدا درآمده است.

این کارشناس هواشناسی، درباره افزایش سطح تنش آبی و مصرف آب، توضیح می‌دهد:

ورودی منابع آبی نداریم، ذخایر سدها و منابع زیرزمینی در کمترین میزان خود قرار دارند حتی اگر در زمستان شرایط بارش به حالت نرمال و بیش از نرمال هم برسد، کمبودهای گذشته جبران نخواهد شد. در واقع، ما با پدیده‌ای مواجهیم که اثرات آن بلندمدت است؛ پس این کمبود با ما خواهد بود. باید همچنان رفتار مصرفی خودمان را تغییر دهیم به ویژه نیاز داریم تا منابع را مدیریت کنیم چون وقتی بارشی نداریم همان منابع موجود هم تحلیل می‌روند. اگر این روند فقر منابع، ادامه پیدا کند اثرات ناخوشایند آن در زندگی روزمره مردم بیشتر از گذشته مشخص می‌شود.

با ادامه روزهای خشک و بی‌باران در تهران، نشانه‌های بحران آب بیش از پیش نمایان شده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که پدیده کم‌بارشی در نتیجه تغییرات اقلیمی، دیگر یک ناهنجاری موقت نیست و باید آن را بخشی از واقعیت اقلیم ایران دانست. حتی اگر در زمستان بارش‌ها افزایش پیدا کند، کمبودهای انباشته جبران نخواهد شد و مدیریت هوشمند منابع آب، تنها راه عبور از این وضعیت بحرانی است.