گفت‌وگو با مدیر قنادی مینیون؛ از پخت کیک برای دربار پهلوی تا روایت ۹۵ سال شیرینی در تهران

شکلات و شیرینی فروشی‌ای با سر و شکل قدیمی در خیابان سعدی و نزدیکی چهارراه امیراعلم نزدیک به یک سده است که خاطرات شیرین و ماندگاری در ذهن اهالی تهران به یادگار گذاشته است. مینیون سال‌هاست با شیرینی‌های خاص و شکلات‌های پوست پرتغالی‌اش به یکی از میراث شهر تهران تبدیل شده است؛ میراثی که فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.

وقتی آتش جنگ‌های جهانی و جنگ‌های داخلی در شوروی شعله‌ور شد، بسیاری از قنادان و نانواها مسیر قفقاز به رشت و انزلی را برای ادامه زندگی خودشان انتخاب کردند و راهی ایران شدند. از میان مهاجران مختلف، یک اوکراینی، شیرینی‌فروشی مینیون را حدود ۹۵ سال پیش بنیان گذاشت. این شیرینی‌فروشی به‌عنوان قدیمی‌ترین کافه‌قنادی تهران و اولین قنادی مدرن پایتخت، توسط «اوسب ترپوگوسیان» و خانواده‌اش افتتاح شد. آن‌ها برای افتتاحیه در اولین شنبه فروردین سال ۱۳۰۸، از مهمان خود به صرف چای، شکلات، شیرینی و «زاکوسکی» پذیرایی کردند.

خانواده ترپوگوسیان ابتدا نانوایی کوچکی برپا کردند و نان‌های متفاوتی پختند که بعدها به نان ساندویچ یا بولکا شهرت پیدا کرد. به مرور زمان، با وارد کردن دستگاه شکلات‌سازی، شکلات‌ها هم به یخچال‌های مینیون آمدند. هرچه گذشت، شهرت مینیون و شیرینی‌هایش بیشتر شد. امروزه نیز خاص و عام یا نام مینیون را شنیده‌اند یا طعم محصولاتش را چشیده‌اند.

«آراکسی ماتوس»، مدیر فعلی قنادی مینیون و عروس خانواده ترپوگوسیان، درباره نسل بعدی این خانواده به «کجارو» می‌گوید:

شوهرم، «روبن ترپوگوسیان»، فرزند سوم خانواده بود. پدر او بنیان‌گذار اولیه قنادی بود و برادر بزرگ‌تر نیز در کارهای قنادی با آن‌ها همکاری داشت؛ اما متاسفانه حدود ۱۴ سال پیش درگذشت؛ او ازدواج نکرده بود و فرزندی هم نداشت. برادر دیگر همسرم استاد دانشگاه صنعتی شریف بود که متاسفانه فرزند ایشان نیز از دنیا رفت.

مدیر قنادی مینیون درباره قصه افتتاح شعبه‌های مینیون در لس‌آنجلس، می‌گوید:

ما چهار فرزند داریم. شوهرم چند سال پیش از دنیا رفت؛ اما حدود ۲۵ سال پیش دو شعبه از قنادی مینیون را در شهر لس‌آنجلس آمریکا افتتاح کرده بود. پسر بزرگمان اکنون همان شعبه‌ها را با همان نام «مینیون» اداره می‌کند. در ایران شعبه دیگری نداریم؛ چون نیروی انسانی محدودی در اختیار داریم و فرزندانمان نیز در آمریکا مشغول کار هستند. از آنجایی که نمی‌توانیم اداره مینیون را به فرد دیگری بسپاریم، تصمیم گرفتیم شعبه جدیدی در ایران راه‌اندازی نکنیم.

آراکسی ماتوس اذعان داشت که همسرش علاقه بسیار زیادی به این حرفه داشت و موفقیت‌هایی که مینیون در طول این سال‌ها به دست آورده است را حاصل تلاش، پشتکار و خلاقیت او دانست:

این عشق و علاقه هنوز هم در خانواده ما زنده است. در طول سال‌ها سفارش‌های متعددی داشتیم؛ از جمله چندین بار کیک مخصوص محمدرضا شاه پهلوی و کیک مراسم‌های فرح پهلوی را تهیه کرده بودیم. حدود ۶ سال پیش، قنادی مینیون به ثبت ملی رسید که افتخاری بزرگ برای ما است؛ البته من معتقدم مهم نیست در چه دوره‌ای یا تحت چه حکومتی فعالیت کرده‌ایم؛ آنچه اهمیت دارد عشق، صداقت و تعهد به کاری است که انجام می‌دهیم.

مینیون روزهای تلخ و شیرین زیادی را پشت سر گذاشته است. ماتوس درباره تاثیر سال‌های سخت و جنگ جهانی دوم در تاریخ مینیون، می‌گوید:

موسس اصلی پدرشوهرم بوده که از اوکراین به ایران آمد و زمانی که مینیون را تاسیس کردند، در میان جنگ جهانی دوم بود که آن سال‌ها دوران بسیار سختی بود. خاطراتی که از پدر همسرم می‌شنیدم، حکایت از جیره‌بندی آرد و تقریبا همه چیز داشت و مواد اولیه به‌سختی پیدا می‌شد؛ بنابراین فکر می‌کنم سال‌های جنگ جهانی دوم بیشتر از مواقع دیگر به مینیون سخت گذشته باشد. بعدها، در سال‌های انقلاب و پس از آن جنگ ایران و عراق، از روزگار سخت مینیون بودند. در زمان جنگ ایران و عراق هم مردم با کوپن و سهمیه‌بندی سر و کار داشتند و قنادی ما هم تحت تاثیر این شرایط قرار داشت.

مدیر قنادی مینیون دوره‌ کرونا را یکی از بدترین دوره‌ها برای مینیون می‌داند و می‌گوید:

رکود شدید، تعطیلی‌ها و ترس عمومی، همه‌چیز را تحت‌تاثیر قرار داد؛ البته مینیون بخاطر شهرت و سابقه‌ای که دارد به اندازه‌ دیگر کسب‌وکارها آسیب ندید؛ اما در مجموع لطمه‌ زیادی به بازار وارد شد. بعد از کرونا هم وضعیت نابسامان اقتصادی ادامه پیدا کرد. الان مجبور هستیم تا همه مواد اولیه را از بازار آزاد تهیه کنیم؛ چون هیچ سهمیه‌ای از طرف اتحادیه‌ها یا دولت به قنادی‌ها تعلق نمی‌گیرد. در نتیجه قیمت‌ها بالا رفته و تهیه‌ مواد اولیه سخت‌تر شده است. این روزها هم که سختی‌های خودش را دارد با نوسانات قیمت ارز و وضعیت نابسامان اقتصادی، چالش‌های زیادی را متحمل می‌شویم. هرچند همیشه روزهای سخت می‌گذرد؛ اما به نظر من سخت‌ترین دوران، همان زمان جنگ جهانی دوم بود که واقعا شرایط طاقت‌فرسایی حاکم بود.

برخی از محصولات مینیون مانند شکلات‌های پرتغالی با یک لیوان قهوه می‌تواند مینیون را برای همیشه در ذهن مشتریانش ماندگار کند. مدیر مینیون درباره شیرینی‌هایی که از قدیم در مینیون پخته می‌شود و شکلات‌های خاص آن، می‌گوید:

گاتاهای سنتی ارامنه و شیرینی «نازوک» (کم‌شیرین است و فقط در قنادی‌های ارامنه پیدا می‌شود) از جمله شیرینی‌هایی هستند که از قدیم در مینیون پخته می‌شده و هنوز هم ادامه دارد. شیرینی «زاوارنو» (یک نوع شیرینی روسی) و «پیروک» که با میوه‌های فصل‌‌ تهیه می‌شود هم از قدیم در اینجا پخته می‌شدند و حالا هم همچنان تهیه می‌شوند و مورد علاقه مردم هستند. در گذشته، تولید شکلات بسیار محدود بود؛ اما امروز مدل‌ها و تنوع بسیار بیشتری دارد. با این حال، بعضی از شیرینی‌های قدیمی دیگر تولید نمی‌شوند؛ ولی تعدادی از آن‌ها همچنان ماندگار هستند.

او ادامه می‌دهد:

همچنین شیرینی دیگری به نام «پاسکا» (Paska) را داریم که آن هم از قدیم‌ فقط در ایام عید پاک پخته می‌شود و چون با عید نوروز مصادف است در آن روزها کار ما خیلی زیاد می‌شود؛ چون پاسکا شیرینی خاص و سنتی ارامنه است و فقط در این مدت کوتاه از سال پخته می‌شود. محصولاتی که عرضه می‌کنیم، به‌ویژه در زمینه‌ شکلات‌ها، همیشه مورد توجه مشتریان بوده است. یکی از معروف‌ترین آن‌ها، شکلات پرتقالی است که امضای مینیون به حساب می‌آید.

ماتوس درباره تغییر ذائقه و سلیقه نسل‌های جدید نیز می‌گوید:

سلیقه‌های متفاوت مشتری‌ها در روند کار ما تاثیر زیادی نداشته است. همیشه همان مسیر قدیمی را ادامه دادیم و سعی کردیم کیفیت را بالا نگه داریم چون همیشه از مواد اولیه‌ طبیعی و ارگانیک استفاده می‌کنیم و به هیچ عنوان سراغ اسانس‌ها و ژله‌های مصنوعی یا فوندانت نمی‌رویم که این روزها مد شده است. برای مثال، ژله‌ای که استفاده می‌کنیم بسیار باکیفیت، گران و طبیعی است. ممکن است خیلی از قنادی‌های دیگر از خامه‌ صنعتی، شیر صنعتی و پودر تخم‌مرغ استفاده کنند؛ اما در مینیون هیچ‌چیز صنعتی یا کارخانه‌ای در تولیدات ما وجود ندارد.

او دردرباره راز محبوبیت همیشگی مینیون، می‌گوید:

نکته‌ای که همیشه مشتری‌های وفادار مینیون هم می‌گویند این است که شیرینی‌های ما نسبت به قنادی‌های دیگر شیرینی کمتری دارد و سالم‌تر هستند؛ آن‌ها می‌گویند کیفیت هیچ‌وقت در اینجا افت نکرده است و همین باعث شده که نسبت به مینیون وفادار بمانند.

شیرینی فروشی مینیون همچنان در قلب تاریخی تهران فعال است و برای نسل‌های مختلف اهالی پایتخت خاطره‌سازی می‌کند.