سردرگمی متقاضیان ویزا در تهران؛ پشت درهای بسته سفارت‌ها چه می‌گذرد؟
پس از تنش‌های منطقه‌ای و جنگ ۱۲ روزه بین ایران و رژیم صهیونیستی، بسیاری از سفارتخانه‌های خارجی در تهران فعالیت خود را کاهش داده‌اند یا به طور کلی تعطیل شده‌اند. هر چند این تعطیلی‌ها پس از جنگ متوقف شد، وضعیت صدور ویزا به شرایط قبلی بازنگشته است؛ شرایطی که پیش از این هم وضعیت مناسبی نداشت و چالش‌های بسیاری برای متقاضیان ویزا ایجاد کرده بود. با این وجود، وقفه شرایط جنگی تاثیر شدیدی بر روند کار و تحصیل ایرانیان گذاشته است؛ چراکه همچنان بسیاری در انتظار دریافت ویزا هستند یا مدارک خود را پیش از شروع جنگ تحویل داده بودند.
نزدیک به سه ماه است که از اعلام آتش‌بس میان ایران و رژیم صهیونیستی می‌گذرد و بسیاری از سفارتخانه‌ها در تهران با ظرفیت بسیار محدود فعالیت می‌کنند. حتی آن‌هایی که به صورت جزئی بازگشایی شده‌اند، صدور ویزا را با تاخیرهای زیاد و سرعت کمتر انجام می‌دهند. این در حالی است که برخی از سفارتخانه‌ها وقت جدیدی نمی‌دهند و فقط همان پرونده‌هایی را بررسی می‌کنند که پیش از جنگ در صف پیگیری بودند.
سفارت‌های کشورهای اروپایی، به‌ویژه کشورهای عضو شنگن، این روزها وضعیت مشخصی درباره انواع ویزا ندارند. این وضعیت بلاتکلیف در هفته گذشته منجر به اعتراض متقاضیان ویزا روبه‌روی برخی سفارت‌ها شده است.
رویه فعلی، در سفارت کشورهای دیگر مانند چین نیز اتفاق افتاده و بهانه این سفارت درباره به‌روزرسانی سیستم‌ها، منجر به صف‌ها طولانی و حتی شبانه جلوی سفارت چین شده است.
بررسی‌های «کجارو» نشان می‌دهد که در میان کشورهای آسیای جنوب شرقی، تنها کشور ژاپن همچنان به رویه خود در صدور ویزا برای ایرانیان ادامه می‌دهد؛ هر چند که پس از جنگ، این سفارت نیز سخت‌گیری‌هایی را اعمال می‌کند.
تعلیق موقت صدور ویزا و سردرگمی متقاضیان
متقاضیان آماده‌اند؛ اما بسیاری از کسانی که مدارک خود را پیش از شروع جنگ تکمیل کرده‌اند، حتی با داشتن بلیط هواپیما و رزرو هتل، نتوانسته‌اند از سفارت وقت مصاحبه بگیرند. این وضعیت باعث سردرگمی و ناامیدی گسترده در میان متقاضیان شده است.
«علی»، شهروند ایرانی که اخیرا ویزای آلمان را دریافت کرده است، درباره این روند به «کجارو» می‌گوید:
ویزای من به تازگی آمده است؛ اما پیگیری‌های مکرری از 509 و ZZ (مرکز رسیدگی به روادید در آلمان) نتیجه موثری نداشت؛ حتی از وضعیت بررسی‌های امنیتی یا پرونده اطلاعی نمی‌دادند. بعدها متوجه شدم که در ویزاهای تحقیقاتی کوتاه‌مدت، پرونده به آلمان ارسال نمی‌شود و رسیدگی در سفارت انجام می‌گیرد. در نهایت، یک ایمیل اعتراضی به سفارت فرستادم و استاد راهنمای من هم ایمیلی خطاب به آن‌ها نوشت که این سیاست‌های فعلی مانع جذب نیروی متخصص در آلمان می‌شود. نمی‌توانم توصیف کنم که چقدر مدت انتظار برای دریافت ویزا برای من سخت بود.
از سوی دیگر، با نزدیک شدن به ترم جدید دانشگاه‌ها، دانشجویانی که مدارکشان آماده بوده و فقط منتظر رسیدن ویزای تحصیلیشان بودند، نگران هستند که به شروع ترم نرسند یا برخی از مسافران برای پیگیری روند درمانی خودشان قصد سفر داشتند که همچنان بلاتکلیف هستند.
توصیه کارشناسان مهاجرت: پیگیری اطلاعیه‌ها و گزینه‌های جایگزین
برخی از کارشناسان مهاجرتی توصیه‌هایی درباره دریافت ویزای دانشجویی از سفارت آلمان دارند؛ برای مثال، آن‌ها می‌گویند که پیگیری مداوم اطلاعیه‌های سفارت کمک‌کننده است؛ چراکه معمولا بعد از تکمیل بررسی پرونده‌های قدیمی، نوبت‌های جدید آزاد می‌شود. ثبت‌نام در سیستم «لیست انتظار» یا مراجعه به سفارت‌های آلمان در کشورهای همسایه می‌تواند متقاضیان را زودتر به نتیجه برساند؛ چون برخی دانشجوها از طریق ارمنستان، ترکیه، امارات یا حتی هند، موفق به دریافت وقت سریع‌تر از سفارت شدند؛ اما شرایط پذیرش متقاضیان غیرمقیم در هر سفارت متفاوت است و هیچ‌گونه تضمینی در این زمینه وجود ندارد؛ البته هر سفارت شرایط خود را برای پذیرش متقاضیان غیرمقیم دارد.
وب‌سایت سفارت آلمان در ترکیه خطاب به شهروندان ایرانی اطلاعیه‌ای منتشر و اعلام کرده است:
برای رسیدگی به درخواست‌های ویزای کوتاه‌مدت (شنگن) شهروندان ایرانی با اقامت قانونی در ایران که قصد سفر به آلمان را دارند، همچنان سفارت آلمان در تهران مسئول است. این شامل افرادی نیز می‌شود که با اقامت قانونی در ایران، به طور موقت به دلیل شرایط فعلی در ترکیه حضور دارند. همچنین، برای رسیدگی به درخواست‌های ویزای بلندمدت (ملی) شهروندان ایرانی با اقامت معمول در ایران، سفارت آلمان در تهران مسئولیت اصلی را بر عهده دارد. وزارت امور خارجه آلمان به طور مداوم وضعیت موجود و راهکارهای جایگزین برای ارائه درخواست‌ها در تهران را بررسی می‌کند.
ویزاها همچنان بی‌حساب ریجکت می‌شوند
«امید محمد علیخان»، عضو انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی در گفت‌وگویی با ایسنا، اعلام کرده بود که براساس اطلاعات موجود حدودا سه تا چهار هزار گذرنامه درگیر وضعیت بلاتکلیفی پس از جنگ شده است. این روند بخشی از درگیری متقاضیانی است که می‌خواهند به آلمان سفر کنند و متقاضیانی که می‌خواهند به اتریش سفر کنند وضعیت بهتری ندارند. شرایط پس از جنگ، روند سفر به فرانسه را هم تحت تاثیر قرار داده است و صدور ویزای فرانسه نیز به حالت تعلیق موقت در‌آمده و متقاضیانی را که می‌خواهند به این کشور سفر کنند، سردرگم و مضطرب کرده است.
روایت بسیاری از متقاضیان برای دریافت ویزا در ماه‌های اخیر، حکایت از مراحل سخت دارد و بسیاری از درخواست‌ها ریجکت شدند. «دریا»، یکی از کسانی است که ریجکت شده و از تجربه خود در این مسیر به «کجارو» می‌گوید:
من از طریق سفارت یونان اقدام کردم؛ من با داشتن دو ویزای شنگن (قبل از جنگ) و دوستم از طریق سفارت اسپانیا که هرچند شنگن نداشت؛ اما سابقه سفرهای متعدد به کشورهایی مثل ژاپن، چین، آفریقای جنوبی، سنگاپور و مالزی را داشت؛ با این حال، ما دو نفر ریجکت شدیم. این شرایط اوضاع را برای متقاضیان بسیار سخت‌تر از گذشته کرده است و به‌ویژه برای افرادی که در حال حاضر وقت سفارت دارند؛ چون احتمال ریجکتی‌ها بالا رفته است.
«نسیم»، یکی از متقاضیان ویزای تحصیلی، درباره تجربه خودش توضیح می‌دهد:
لیست‌های انتظار همچنان بسته است؛ اما بر اساس تجربه شخصی باید بگویم، اگر دعوت‌نامه تحصیلی را از کشور مقصد گرفته باشید و پذیرش هم داشته باشید، وقت می‌دهند. خودم فول‌فاند مقطع دکتری پذیرش داشتم و در بحبوحه جنگ هم تاییدیه و پذیرش گرفتم. ششم مرداد برای VFS (شرکت بین المللی مربوط به ویزا و مهاجرت) مراجعه کردم و همان روز غیر از من، پنج نفر دیگر هم برای پرونده‌های تحصیلی مراجعه کرده بودند.
او درباره ویزای توریستی، می‌گوید:
در مورد ویزای توریستی هم باید بگویم، کسانی که وقتشان قبل از شروع جنگ مشخص شده بود می‌توانند وارد سفارت شوند و تاریخ‌ها را نهایی کنند؛ اما برای ویزای توریستی جدید فعلا وقتی نمی‌دهند.
مرکز «VFS Global» که معمولا مسئول دریافت مدارک و پذیرش درخواست‌های ویزای فرانسه است، در این دوره عملاً خدمات خود را متوقف کرده است؛ زیرا پردازش پرونده‌ها بدون تأیید سفارت ممکن نیست. از اواخر خرداد و اوایل تیر، بسیاری از وقت‌های تعیین شده لغو شدند و متقاضیانی که قبلا مدارک خود را تحویل داده بودند، با تاخیر در پاسخ‌گویی روبه‌رو شدند.
به نظر می‌رسد در شرایط فعلی، ایرانیانی که قصد سفر، تحصیل یا مهاجرت دارند باید با صبر و دقت اخبار رسمی سفارت‌ها و اطلاعیه‌های مراکز رسمی را دنبال کنند؛ البته همچنان تضمینی برای دریافت ویزا وجود ندارد و مسیر پیش رو پرچالش‌تر از همیشه است.