میراث قزوین زیر تیغ سریال‌سازان؛ حسینیه امینی‌ها، قربانی جدید!
حسینیه امینی‌های قزوین، پس از مسجد جامع این شهر، دومین بنای تاریخی محسوب می‌شود که قربانی سریال‌سازان شده است. پس از افشای آسیب‌های گروه فیلم‌سازی سریال «بامداد خمار» در مسجد جامع قزوین، این‌بار این گروه و گروه‌های دیگر به یکی از سرشناس‌ترین بناهای تاریخی قزوین آسیب زدند.
براساس تصاویری که به دست «کجارو» رسیده است، عوامل سریال «جیران» و بامداد خمار در اقدامی خلاف قوانین میراث فرهنگی و با نازل‌ترین روش، اقدام به پارچه‌کوب کردن دیوارهای حسینیه امینی‌ها کردند. پیگیری این اقدام منجر به افشای تخریب‌های دیگری در این بنای تاریخی شده است. رنگ‌آمیزی غیرمجاز دیوارهای حسینیه و همچنین آسیب زدن و شکستن یکی از ستون‌های گچ‌کاری این بنای ثبت در فهرست میراث ملی، از دیگر خسارت‌های واردشده به این بنای تاریخی توسط گروه‌های فیلم‌ساز است.
«جلال امینی»، متولی کنونی حسینیه با اشاره به حواشی ایجادشده پیرامون فیلم‌برداری سریال بامداد خمار در این مکان تاریخی، به کجارو گفت:
ستون زیر زمین (حوض‌خانه) نشکسته و آنچه در تصاویر دیده می‌شود، مربوط به گچ‌بری ستون است. بااین‌حال خسارت‌های زیادی به حسینیه وارد کرده‌اند؛ از جمله نصب ترمه‌ها و رنگ‌آمیزی‌های غیرمجاز در داخل بنا.
متولی حسینیه امینی‌های قزوین با بیان اینکه قرارداد این پروژه دو سال پیش بسته شده بود، افزود:
این قرارداد در دوره تولیت پیشین حسینیه بسته شد و به نظر من قراردادی بود که ضربه جدی به این خانه تاریخی وارد کرد. نباید چنین قراردادی نوشته می‌شد. بخش‌هایی که پاتر و دوغاب به دیوارها زده بودند، هنوز آثارش باقی‌مانده و قرار است خسارت‌ها جبران و مرمت شود.
امینی درباره تصاویری که از ستونی با پارچه سیاه منتشر شده است نیز توضیح داد:
آن ستون سفید که گچ آن ریخته و با پارچه مشکی بسته شده، مربوط به سریال بامداد خمار است. آسیب‌دیدگی در زمان تولید سریال رخ‌داد؛ اما مسئله‌ای جدی نیست.
ترمه‌کوب کردن دیوارهای داخلی بنا با منگنه یکی دیگر از اقدامات عجیب سریال‌سازان در بنای تاریخی امینی‌ها است. براساس اطلاعات به‌دست آمده، بخشی از ترمه‌کوب‌ها حاصل سریال جیران به کارگردانی «حسن فتحی» بوده است. سریالی که به جز حسینیه امینی‌ها، مدت‌ها کاخ گلستان را در زمانه تعطیلی کرونا نیز در اختیار داشت. سازندگان سریال بامداد خمار نیز اقدام به ترمه‌کوبی به دیوارها کردند. امینی‌ها درباره وضعیت دیوارهای داخلی حسینیه گفت:
گروه سازنده علاوه بر رنگ‌آمیزی اتاق‌ها با رنگ‌های نیم پلاستیک کم‌ارزش، پرده‌ها را نیز برداشتند و ترمه‌هایی را بر دیوارهای حسینیه نصب کردند که آثارشان همچنان باقی است؛ این اقدامات در طول دو سال آسیب‌های زیادی به بنا وارد کرد.
به گفته امینی، طبق قرارداد دو سالهای که در زمان تولیت پیشین بسته شد، تمام مجموعه حسینیه در اختیار عوامل سریال بامداد خمار قرار گرفته بود و طول این مدت، ۱۵۰ روز کاری فیلم‌برداری ذکر شده بود. امینی با اشاره به لغو قرارداد، خاطرنشان کرد:
هنگامی که این سریال مجدد قصد شروع داشت، قرارداد قبلی را منتفی کردم. خسارت‌ها طبق صورت‌جلسه ثبت شده است و عوامل موظف به جبران هستند. من اجازه ندادم مرمت یا رنگ‌آمیزی توسط عوامل فیلم انجام شود و تأکید کردم که این کار فقط زیر نظر متولی و میراث‌فرهنگی و توسط استادکاران خبره انجام خواهد شد. امید است دست‌اندرکاران سریال بامداد خمار به تعهداتشان پایبند باشند و جبران خسارات به این خانه تاریخی شود.
خسارت‌ها مستند می‌شود؛ دیگر اجازه این تخلفات را نمی‌دهیم!
بناهای تاریخی شهر قزوین، پس از کاشان، به دلیل نزدیکی به پایتخت به پاتوق تازه‌ای برای سریال‌سازان تبدیل شده است. حضور گروه‌های فیلم‌سازی در بناهای تاریخی به دلیل رعایت نشدن استاندارها و آسیب به بناهای تاریخی، به چالشی برای میراث فرهنگی تبدیل شده است. رفتار گروه‌های فیلم‌سازی با لوکشین‌های در اختیار خود به‌قدری آسیب‌زا تلقی می‌شود که بسیاری از مالکان خانه‌های خاص، حاضر نیستند بنای خود را حتی برای سکانسی کوتاه در اختیار این گروه‌ها بگذارند.
گروه‌های مختلف فیلم‌سازی حالا هر کدام به سهم خود به میراث فرهنگی قزوین آسیب رسانده‌اند. «احسان نورانی»، معاون میراث فرهنگی قزوین با اشاره به تخریب‌های سریال جیران، به کجارو گفت:
بخشی از این کاغذدیواری‌ها و الحاقاتی که به دیوار حسینیه اضافه شده، مربوط به فیلم جیران بوده است و ارتباطی با فیلم بامداد خمار ندارد. اخطارهای لازم نیز به دستیار اول فیلم بامداد خمار، جناب آقای «ریحان‌صفت»، داده شده است.
او ادامه داد:
متولی قبلی قراردادی را بدون در نظر گرفتن ملاحظات میراثی منعقد کرده بود. به‌محض اطلاع از موضوع، در محل حاضر شدیم و تذکرات و اخطارهای لازم را ابلاغ کردیم. در فیلم بامداد خمار دیواری رنگ‌آمیزی شده بود که در اصل گچی و سفید بود و در سالهای اخیر به طور کامل سفیدکاری و مرمت شده بود. بنابراین، دستور دادیم تا رنگ دیوار به حالت اولیه بازگردد و مجدد سفید شود؛ رنگ استفاده‌شده نیز از نوع پلاستیک بود.
معاون میراث فرهنگی قزوین با بیان اینکه در شروع فصل جدید ناظر مستقر داریم، توضیح داد:
ما این دستورات را به عوامل فیلم بامداد خمار اعلام کردیم و در آغاز فصل جدید کارشان، ناظری مستقیم را به‌صورت ۲۴ ساعته در محل مستقر کردیم. در لوکیشن‌های جدید این فیلم شامل حسینیه امینی‌ها، خانه حکیم افضل، خانه عالی‌قاپو، مسجد جامع و احتمالا مدرسه حیدریه (که هنوز وارد مدرسه نشده‌اند)، ناظر مقیم تعیین کرده‌ایم تا هیچ اقدامی بدون حضور و تأیید ما صورت نگیرد؛ بنابراین ما نیز همپای این پروژه پیش می‌رویم تا کار سریع‌تر به پایان برسد و مشکلات برطرف شود.
نورانی با اشاره به اینکه رعایت موازین میراث خط قرمز است، ادامه داد:
وزیر هم که در استان حضور داشتند. هنگام بازدید از مسجد جامع تاکید کردند که اگر دستوری از سوی بنده خلاف موازین باشد، به‌هیچ‌عنوان اجازه اجرا داده نشود. این موضوع به‌عنوان خط‌قرمز از سوی وزیر اعلام شد که جای تشکر دارد.
او درباره تولید فیلم بامداد خمار، بیان کرد:
فیلم بامداد خمار از حدود سه سال پیش در حال تولید است و در دوره‌های وزارت پیشین نیز مجوزها و تاییدیه‌های لازم را دریافت کرده بود. در سریال‌ها و پروژه‌های بعدی اجازه نخواهیم داد چنین تخلفاتی رخ دهد و در صورت بروز هرگونه تخلف، بدون هیچ‌گونه چشم‌پوشی و از همان لحظه نخست با این موارد برخورد قانونی خواهد شد.
معاون میراث فرهنگی قزوین با بیان اینکه گزارش این خسارت‌ها جمع‌آوری می‌شود، گفت:
آخرین صحبتی که با عوامل فیلم داشتیم، این بود که با نماینده آن‌ها و در حضور کارشناس ما، تک‌تک بناهایی را که عوامل سریال به‌عنوان لوکیشن استفاده کرده و در آن‌ها فیلم‌برداری کرده‌اند، بازدید کنیم تا گزارش خسارت تهیه شود و آن‌ها ملزم به پرداخت خسارت باشند.
نورانی ادامه داد:
در مورد مسجد جامع نیز همین اتفاق رخ داده و گزارش دقیقی تهیه شده است تا در آن حتی جزئیاتی مانند کوبیدن یک میخ، رنگ‌کردن یک تکه کوچک یا آسیب‌دیدن چارچوب در، به‌طور کامل و جامع ثبت شود.
معاون میراث فرهنگی قزوین با اشاره به اینکه حسینیه امینی‌ها حدود یک سال بدون متولی بوده است، عنوان کرد:
حسینیه امینی‌ها در این مدت متولی نداشت و ما نیز طرف حساب مشخصی نداشتیم، به همین دلیل این کار به تعویق افتاد. خوشبختانه اکنون متولی جدید نیز هم‌سو، هم‌فکر و همراه ما است، هماهنگی‌های لازم چه در ارتباط با خود حسینیه، چه خانه حکیم افضل و چه دیگر فضاهایی که بازیگران در آن‌ها به ایفای نقش پرداخته‌اند، انجام خواهد شد.
نورانی در پایان، با توجه به مرمت این بناهای تاریخی، افزود:
ما در حال تهیه پرونده‌ای هستیم تا میزان خسارت‌های واردشده مشخص شود و از استادکاران درجه‌یک نیز برای مرمت این بناها استفاده خواهیم کرد.
وزارت میراث فرهنگی سال‌ها است که رویه و استانداردی برای حضور گروه‌هالی فیلم‌سازی در بناهای و محوطه‌های تاریخی تدوین نکرده و هر بار تنها وعده این اتفاق را داده است. این وزارتخانه گاهی به طور ناگهان درهای خود را به‌روی هر گروه فیلم‌برداری می‌بندد و از سوی دیگر، گاه درهای بنای تاریخی ارزشمندی را بدون نظارت دقیق به‌روی گروه‌های فیلم‌سازی باز می‌کند.