نگاهی به تهران روی نقشه‌ها؛ ۷ نقشه تاریخی با کیفیت تهران را ببینید

احسان رستمی‌پور
احسان رستمی‌پور شنبه، ۱۴ مهر ۱۴۰۳ ساعت ۱۲:۵۵
نگاهی به تهران روی نقشه‌ها؛ ۷ نقشه تاریخی با کیفیت تهران را ببینید

هفت نقشه تاریخی تهران را با بالاترین کیفیت در کجارو ببینید.

تهران از آبادی کوچکی که میان حصارهای دوره صفوی محصور بود حالا تبدیل به ابرشهر شده است. روند تغییرات این شهر را بهتر از هر کجا می‌توان روی نقشه‌های تاریخی دنبال کرد. شهری که آرام‌آرام دیوارهای دور خود را خراب کرد و هرروز بیشتر و بیشتر گسترش پیدا کرد.

در این ادامه به مناسبت روز تهران به هفت نقشه تاریخی شهر تهران و روند تغییراتی شهر روی آن‌ها نگاهی خواهیم کرد.

نقشه برزین 

نقشه‌های تاریخی تهران در ابتدا نقشه‌های ساده‌ای بودند. این نقشه‌ها خیلی از اصول نقشه‌کشی حرفه‌ای پیروی نمی‌کردند اما نمای شهر را به ما نشان می‌دهند. نقش الیاس بره‌زین یکی از قدیمی‌ترین نقشه‌های شهر تهران است. این نقشه تهران را در اوایل سلطنت ناصرالدین شاه نشان می‌دهد و کار ایلیا نیکالایویچ بره‌زین، خاورشناس روس بوده است. در بالای این نقشه آمده جمله «تصویر دارالخلافه تهران پایتخت شاه عالم‌پناه شاهنشاه ناصرالدین‌شاه بن محمدشاه» دیده می‌شود. این نقشه تهران را در دوره‌ای نشان می‌دهد که هنوز توسعه دوره ناصری در آن آغاز نشده است.

نقشه تهران برزین

نقشه تهران برزین سال ۱۲۳۱
برای دیدن نقشه با کیفیت بیشتر روی آن کلیک کنید

نقشه کرشیش

یکی از معروف‌ترین نقشه‌های تاریخی تهران، نقشه کرشیش است. این نقشه در سال ۱۲۳۷ شمسی توسط موسیو کرشیش که از معلمان مدرسه دارالفنون بود، ترسیم شده است. در این نقشه تهران در حصار آخرین دیوارهایش پیش از توسعه ناصری دیده می‌شود و پس از آن است که تهران گسترش پر سرعت خود را آغاز می‌کند. این نقشه محل قرارگیری بسیاری از بناها و خانه‌های تاریخی ارزشمند تهران را نشان می‌دهد.

نقشه تهران کرشیش

نقشه تهران کرشیش سال ۱۲۳۷
برای دیدن نقشه با کیفیت بیشتر روی آن کلیک کنید

نقشه نجم‌الملک

نقشه نجم‌الملک یا نقشه عبدالغفار در سال ۱۲۷۰ شمسی به دستور ناصرالدین شاه قاجار ترسیم شده است. این نقشه یکی از خاص‌ترین نقشه‌های تاریخی شهر تهران است که جزییات ارزشمندی از بناها و محوطه‌های تاریخی فعلی شهر تهران را می‌توان روی آن دید. در این نوشته‌ها آمده که این نقشه توسط معلمان، مهندسان و فارغ التحصیلان مدرسه دارالفنون در عرض یکسال تهیه شده است.

نقشه تهران نجم‌الملک

نقشه تهران نجم‌الملک سال ۱۲۷۰
برای دیدن نقشه با کیفیت بیشتر روی آن کلیک کنید

نقشه محمد غفاری

نقشه‌ محمد غفاری تهران را در اوایل دوره پهلوی دوم نشان می‌دهد. این نقشه تمرکزش بر بخش مرکزی شهر تهران است و وضیت وسعت شهر تهران را در بخش مرکز نشان می‌دهد. این نقشه را جزو نخستین نقشه‌های غیر دولتی شهر تهران می‌دانند. این نقشه را سرهنگ محمدرضا غفاری در سال ۱۳۲۳ با کسب اجازه از ارتش ترسیم کرده است. زیر این نقشه نوشته شده:

انحصار فروش این نقشه با اتحادیه باقر اعتضادی است.

همچنین در کادر دیگری نام سرهنگ محمد غفاری و امضای او دیده می‌شود.

نقشه تهران محمد غفاری

نقشه تهران محمد غفاری سال ۱۳۲۳
برای دیدن نقشه با کیفیت بیشتر روی آن کلیک کنید

نقشه دایره جغرافیایی ارتش

نقشه دایره جغرافیایی ستاد ارتش از تهران در سال ۱۳۲۷، آغاز توسعه شمالی و شرقی شهر تهران را نشان می‌دهد.  تمرکز نقشه دایره جغرافیای ستاد ارتش روی بناها و اماکن دولتی است و جزییات بسیاری از اماکن اداری و نظامی روی آن قابل‌مشاهده است. در گوشه سمت چپ ارتش نام افسران ترسیم این نقشه ذکر شده است.

نقشه تهران دایره جغرافیایی ارتش

نقشه تهران دایره جغرافیایی ارتش سال ۱۳۲۷
برای دیدن نقشه با کیفیت بیشتر روی آن کلیک کنید

نقشه سحاب

نقشه تهران سال ۱۳۴۵ با توضیح «راهنمای مفصل تهران؛ شمیرانات، یوسف‌آباد، نارمک، تهران‌نو، عباس‌آباد، ونک و مناطق اطراف» کاری از موسسه سحاب است. این نقشه توسعه تهران را در دهه ۴۰ شمسی نشان می‌دهد. در این نقشه دو خیابان شمال جنوبی معروف شهر در تجریش بهم رسیده‌اند و شهر تهران توسعه گسترده‌ای را تجربه کرده است. 

نقشه تهران سحاب

نقشه تهران سحاب سال ۱۳۴۵
برای دیدن نقشه با کیفیت بیشتر روی آن کلیک کنید

نقشه شرکت بهره‌بردار نفت

نقشه تهران سال ۱۳۴۶ با عنوان «شمال تهران» کاری از شرکت بهره‌بردار نفت ایران است. اهمیت این نقشه در جای‌گذاری مراکز فرهنگی و هنری روی نقشه آن سال تهران است. در این نقشه می‌توانید جزییات جذابی از رستوران‌ها، سینماها، تئاترها و مراکزی تفریحی آن روزهای تهران را ببینید.

نقشه تهران شرکت بهره‌بردار نفت

نقشه تهران شرکت بهره‌بردار نفت سال ۱۳۴۶
برای دیدن نقشه با کیفیت بیشتر روی آن کلیک کنید

نقشه‌های تهران منابع ارزشمندی برای پیگیری روند توسعه و شکل‌گیری این شهر هستند اما محلی برای خاطره بازی نیز به شمار می‌روند. روی این نقشه‌ها می‌توانید نام‌های قدیمی کوچه و خیابان‌ها و همچنین پاتوق‌های قدیمی شهر را تماشا کنید. 

مطالب مرتبط:

دیدگاه