میراث تهران زیر ضرب تخریب و بی‌سلیقگی شهرداری

شهرداری تهران در ماه‌های اخیر دست به اقدامات عجیب در حوزه میراث فرهنگی و بناهای تاریخی شهر تهران زده است.

مدیریت شهری تهران پس از موج دخالت‌های عجیب در پارک‌ها و فضاهای سبز شهر تهران، حالا به اسم ساماندهی و زیباسازی به سراغ بناها و محوطه‌های تاریخی شهر تهران رفته و مجموعه‌ای از اتفاقات عجیب را رقم زده است. شهرداری تهران در حالی به اقدامات آسیب‌زای خود ادامه می‌دهد که در بیشتر اوقات اداره‌کل میراث فرهنگی شهر تهران هم چشم خود را روی این اتفاقات بسته و سکوت کرده است و تنها در صورت پیگیری رسانه‌ای به موضوعات ورود می‌کند. در همین روزها مجموعه‌ای از اتفاقات تخریبی در میراث فرهنگی تهران در حال رخ دادن است.

رنگ‌بازی روی دیوارهای برج طغرل

شهرداری منطقه ۲۰ تهران در اقدام عجیبی دیوارهای دور برج تاریخی طغرل را با طرح کاشی به رنگ آبی درآورده است. رنگ و طرحی که تناسبی با قدمت سلجوقی بنا نداشته و منظر این بنای ارزشمند تهران را برهم زده است. معاون شهرداری تهران نیز تنها کاشی‌کاری دیوار را تکذیب کرده است. اتفاقی که بدون توجه به ارزش‌های یک اثر تاریخی رخ داده و تاکنون بارها در تهران اتفاق افتاده است.

برخلاف ادعای شهرداری تهران در هماهنگ بودن این اتفاق با میراث فرهنگی، رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان ری به تسنیم گفته است:

رنگ‌آمیزی دیوار محوطه برج طغرل توسط شهرداری ناحیه انجام شده و در این اقدام بخشی از دیوار با رنگ به‌شکل کاشی‌کاری درآمده است. با پیگیری اداره میراث فرهنگی شهرستان ری از شهرداری منطقه ۲۰ و ناحیه دیوار مذکور باید به‌شکل و شمایل پیشین باز گردد. برج طغرل یکی از آثار ثبت شده ملی و بنای مهم و شاخصی است که هرگونه اقدامی در این محدوده باید با استعلام از میراث فرهنگی همراه باشد و کلیه اقدامات باید با نظارت و تاییدیه اداره میراث صورت گیرد. طرح کاشی با قدمت و نوع این اثر هم‌خوانی ندارد. 

همچنین پیگیری‌های «کجارو» از اداره‌کل میراث فرهنگی استان تهران حاکی از این است که نامه برگشت وضعیت دیوارهای برج طغرل به حالت سابق به شهرداری ارسال شده و اداره‌کل میراث فرهنگی استان تهران نیز پیگیر وضعیت تغییر ناهمسان و اشتباه رنگ دیوارهای این بنای تاریخی سرشناس و ارزشمند است.

در نامه مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران به شهرداری آمده است:

پیرو گزارش‌های واصله در خصوص رنگ‌آمیزی دیوار ضلع شمالی برج طغرل توسط شهرداری و با توجه به رنگ‌‌آمیزی و وضعیت نامناسب دیوار پیرامون برج، ضرروی است با قید فوریت نسبت به پاکسازی و بازگشت به حالت اولیه دیوار مذکور تحت نظارت اداره میراث فرهنگی شهرستان ری اقدام شود.

مخدوش کردن نمای بنای تاریخی در عودلاجان

تغییر عجیب و سیمان‌کشی دیوارهای یک خانه تاریخی دیگر در محله عودلاجان تهران نیز سروصدا به پا کرده است. جداره خانه منسوب به میرزا نبی‌خان در محله تاریخی عودلاجان که پیش از این پیر‌نشین‌هایش تخریب شده بود، با سیمان پوشانده شده است. هرچند عامل این اتفاق نیز شهرداری تهران ذکر شده، این نهاد این بار نیز آن را تکذیب کرده و گفته که سیمان شدن جداره این بنا توسط خیرین محله اتفاق افتاده است و از آنجایی که بنا ثبت ملی نیست، نیاز به مجوز و استعلام هم نداشته است. این اتفاق در حالی رخ داده که جداره بنای مذکور سال‌ها است رها شده و جز تخریب ناشی از گذر زمان اتفاق دیگری در آن رخ نداده بود. شهرداری تهران در حالی مدعی اطلاع نداشتن از سیمان‌کشی این جداره تاریخی شده است که گشت‌های این نهاد موظف هستند تا کوچکترین تغییرات در جداره شهری را رصد کنند و در موضوعات دیگر مانند تخریب یا پوشاندن جداره و بالکن‌ها توسط مالکان به‌سرعت واکنش نشان می‌دهند. 

هر چند پس از این انتشار این ادعاها توسط شهرداری تهران، منتشر کننده خبر این اتفاق با انتشار تصاویر بیشتر خبر داد که شهرداری کل گذر را به این شکل درآورده و قصد ادامه این کار را در بافت تاریخی محله ثبت ملی عودلاجان داشته است. همچنین تصاویر تازه نشان می‌دهد که شهرداری تهران پس از اعتراض به این وضعیت، اقدام به تغییر رنگ نمای بنا داده و لایه‌ای به رنگ دیگر را روی جداره این بنا کشیده است.

تعرض به حریم آثار ثبتی دربند

ساخت یک دروازه تازه در ورودی مسیر دربند تهران که شهردار منطقه یک آن را دروازه فرهنگ می‌داند، تعرض دیگری به میراث فرهنگی شهر تهران است. ساخت این دروازه فارغ از شائبه محدود کردن ورود و خروج به مسیر کوهنوری در آینده، حریم منظری دو اثر ثبت ملی و همچنین منظر طبیعی کوهستان از ورودی دربند را مخدوش خواهد کرد. اداره میراث فرهنگی شمیرانات تاکنون در نامه‌های متعدد درخواست توقف این ساخت‌وساز را مطرح کرده است؛ اما شهرداری تهران بدون توجه به کار خود ادامه می‌دهد. 

کجارو پیش از این در گزارشی به موضوع ساخت بدون مجوز این دروازه پرداخته بود. محور رود دربند به‌عنوان جاده تاریخی تهران به شمال در سال ۱۳۸۴ با شماره ۱۴۸۳۳ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. همچنین مجسمه کوهنورد ابتدای مسیر نیز سال گذشته به‌عنوان اثر منقول در فهرست آثار ملی ثبت شده است. ساخت این دروازه هم منظر این دو اثر را مخدوش می‌کند و هم منظر طبیعی کوهستان تهران از نقطه ورودی مسیر دربند را نیز به‌طور کامل از بین خواهد برد. 

تخریب خانه تاریخی بدون استعلام از میراث فرهنگی

مدتی پیش نیز شهرداری تهران بدون استعلام‌های قانونی لازم مجوز تخریب بنای تاریخی و واجد ارزش منسوب به خانه پدری علی‌اکبر رفوگران، موسس خودکار بیک یا خانه موسویان را صادر کرد. شهرداری پس از این مدعی شد که در نامه‌ای از میراث فرهنگی استان تهران درخواست ثبت ملی بنا را کرده؛ اما این اداره اقدامی انجام نداده است. اداره‌کل میراث فرهنگی استان تهران به‌تازگی در اطلاعیه‌ای این ادعا را تکذیب کرده و گفته است چنین نامه‌ای در اداره‌کل میراث فرهنگی تهران ثبت نشده است.

اداره‌کل میراث فرهنگی تهران همچنین اعلام کرده صرف‌نظر از ثبت ملی نبودن بنا، شهرداری تهران و منطقه ۱۴ به ارزش‌های تاریخی این بنا و لزوم حفظ آن واقف بوده و بدون استعلام از میراث فرهنگی، مجوز تخریب و نوسازی آن را صادر کرده است. 

روند اتفاقات ماه‌های اخیر نشان می‌دهد که شهرداری تهران بدون توجه به مسائل قانونی و لزوم حفظ میراث فرهنگی تهران با اقدامات بدون مجوز، بدون استعلام و غیرکارشناسی در حال آسیب زدن به میراث فرهنگی تهران است.