بازار داغ گردشگری در ATM دبی | وزارت گردشگری ایران باز خواب ماند!

سی‌ویکمین دوره نمایشگاه (Arabian Travel Market) معروف به (ATM) از ۱۷ تا ۲۰ اردیبهشت ماه در شهر دبی برگزار شد. این نمایشگاه امسال در حالی میزبان بیش از ۱۶۰ کشور در ۲,۶۰۰ غرفه و ۴۶,۰۰۰ متخصص و ۳۳,۰۰۰ بازدیدکننده بود که ایران در آن حضور نداشت. نمایشگاهی که توانست رکورد جدیدی را به ثبت برساند و نسبت با سال قبل ۱۵ درصد رشد بازدید داشته باشد، فرصت مناسبی برای تبلیغ و گسترش بازار گردشگری ایران بود که از دست رفت.

نمایشگاه ATM امسال با شعار «توانمندسازی نوآوری‌ها: تحول در سفر از طریق کارآفرینی» برگزار شد و بخش جالبی از این نمایشگاه نگاهی به آینده سفر و گردشگری داشت. در این بخش شرکت‌های مختلف در حوزه فناوری سفر برای ارائه ایده و طرح‌های خود حضور گسترده‌ای داشتند.

کشورهای مختلف در نمایشگاه در قالب پاویون‌های منسجم حاضر شده و هر بخش از غرفه خود را به یک فعال حوزه گردشگری اختصاص داده بودند. بسیاری از میزهای فعال در پاویون‌های کشورها مشغول فروش بسته‌های تور یا توضیح خدمات خود بودند. بسیاری از آژانس‌دارها و مخاطبان‌شان با هدف از پیش مشخص وارد نمایشگاه شده بودند تا با دست پر از ATM بازدید کنند. این نمایشگاه برخلاف نمایشگاه‌های داخلی گردشگری جنبه تبلیغاتی صرف ندارد و بخش مهمی از ایجاد ارتباط بین حوزه‌های مختلف صنعت گردشگری در کشورهای مختلف و ایجاد تفاهم‌های همکاری بین آن‌ها است.

همچنین برخلاف نمایشگاه‌های داخلی گردشگری و بخشی از نمایشگاه‌های خارجی، رقص، آواز و خوراکی بخش اصلی این نمایشگاه نبود و برخی غرفه‌ها صرفا به‌دلیل ایجاد تجربه به آن ورود کرده بودند. کشورهای مختلف البته با صفحه‌های نمایش بسیار بزرگ خود و ویدیوهای تبلیغاتی پرشمار قصد جلب توجه بازدیدکنندگان را داشتند.

بخش هتل‌ها، اقامتگاه‌ها و هتل‌‌بوتیک‌های نمایشگاه فضای جذابی برای عاشقان سفر و اقامت در هتل به شمار می‌رفت. بسیاری از مجموعه هتل‌های معروف جهان در این بخش نمایشگاه با دکورهای خاص و چشمگیر شرکت کرده بودند و امکانات و از همه مهم‌تر قدمت خود را به رخ بازدیدکنندگان می‌کشیدند. همچنین شرکت‌های هواپیمایی کشورهای اطراف ایران در این نمایشگاه حضور پر قدرتی داشتند؛ قطری، امارات و ترکیش با مجموعه‌‌ای از صندلی‌های و فضاسازی کلاس‌های مختلف پروازی خود در این نمایشگاه شرکت کرده بودند.

برخی از کشورهای جهان در سال‌های گذشته نیم‌نگاهی به بازار جدیدی در حوزه گردشگری داشتند؛ سفرهای لاکچری و رویال. به نظر می‌رسد برخی کشورها کمی از بازار انبوه گردشگران و نگاه صرف آماری به آن‌ها فاصله گرفتند و به‌دنبال ایجاد مقاصد خاص برای گردشگران خاص هستند. مقاصدی گران‌قیمت و استثنایی که در دسترس عموم نیست؛ اما تجربه منحصربه‌فردی را برای گردشگران به‌همراه می‌آورد و همچنین درآمد مناسبی برای کشور مقصد دارد. در نمایشگاه امسال گردشگری دبی نیز برخی از غرفه‌ها و کشورها نیم‌نگاهی به این بخش جذاب از سفر داشتند. رئیس گردشگری مالزی در نشست مطبوعاتی با اشاره به سفر ماه عسل یک خانواده سلطنتی اروپایی به مقصدی در مالزی، به معرفی و تبلیغ امکان سفرهای لوکس و خاص در مالزی پرداخت. مالزی البته سیاست متفاوتی در زمینه سفرهای لاکچری دارد و رئیس گردشگری این کشور بر تجربه سفرهای لاکچری قابل دسترس برای عموم تاکید داشت.

در حاشیه نمایشگاه نشست تخصصی با موضوع «سطح بعدی سفرهای لوکس» برگزار شد و صاحب‌نظران در این حوزه درباره این بازار خاص گردشگری به بحث و تبادل پرداختند. در این نشست به بازار پر مخاطره این سبک سفر اشاره و راهکارهایی برای فعالان این عرصه ارائه شد.

کشورهای آسیایی امسال با قدرت در نمایشگاه گردشگری دبی شرکت کرده بودند. به‌طور طبیعی کشورهای عربی با دست پر به این نمایشگاه آمده بودند. عربستان سعودی با پروژه نئوم و تبلیغات گسترده در نمایشگاه حاضر بود و همچنین شهر دبی و کشور قطر غرفه‌های پر هیجانی را برای نمایشگاه تدارک دیده بودند.

غرفه شهر ابوظبی که با عنوان «ابوظبی را تجربه کن» در ۱۵۰ متر مربع تدارک دیده شده بود، توانست جایزه بهترین طراحی غرفه در نمایشگاه امسال گردشگری دبی را برنده شود. کشورهایی مثل مالزی و سریلانکا در کنار غرفه‌های بزرگ و برنامه‌های گسترده خود، از فرصت نشست‌های خبری نمایشگاه نیز بهره برده بودند. هرین فرناندو، وزیر گردشگری سریلانکا، در نشست خبری خود بر ایجاد بازارهای جدید گردشگری تاکید کرد و یکی از هدف‌گذاری‌های جذب گردشگر را کشورهای منطقه خاورمیانه دانست. همچنین نمایندگان کشور سریلانکا نیز در این نشست خبری از تفاهم خود با کشور امارات برای افزایش پروازهای مستقیم و همچنین تبلیغ مقاصد گردشگری سریلانکا در هواپیمایی امارات خبر دادند.

همچنین یاسمین محمود، رئیس گردشگری مالزی نیز در نشست خود بر تلاش این کشور برای جذب گردشگری از منطقه خاورمیانه تاکید کرد و گفت:

موقعیت مالزی به‌عنوان یک مقصد مطلوب برای گردشگران مسلمان و همچنین کمپین‌های تبلیغاتی ما، در جهت برآورده ساختن هدف ما در بازار گردشگری است. مالزی قصد دارد در سال ۲۰۲۴ بیش از ۲۷ میلیون گردشگر جذب کند و افزایش ورود گردشگران از حوزه کشورهای عربی و خاورمیانه باعث شده است به فکر توسعه جدی این بازار باشیم.

چنین رویدادهایی در حاشیه برگزاری نمایشگاه گردشگری دبی نشان از توجه و امکان استفاده از تریبون‌هایی با حضور خبرنگارهای بین‌المللی دارد؛ همچنین نشان می‌دهد نمایشگاه‌های این‌چنینی چه ظرفیت‌هایی برای گسترش سهم بازار گردشگری کشورها دارند و کشورهای مختلف با برنامه‌ریزی و هدف قرار دادن بخشی از بازار با توجه به شرایط و محل برگزاری نمایشگاه در آن شرکت می‌کنند؛ ظرفیت‌هایی که ایران با شرکت نکردن در نمایشگاه همه آن‌ها را از دست داد.

کشورهای زیادی از سراسر جهان در ATM دبی شرکت کردند. این نمایشگاه به‌طور مشخص بخشی از بازار گردشگری خاورمیانه و آسیا را هم هدف گرفته بود؛ به همین دلیل کشورهای مختلف با برنامه مشخص برای جذب گردشگر از کشورهای این منطقه یا ایجاد ارتباط برای برگزاری تور به این کشورها در نمایشگاه شرکت کرده بودند. به‌طور طبیعی کشورها و شهرهای حوزه خلیج فارس برای این نمایشگاه با تمام توان ظاهر شده بودند و از سوی دیگر کشورهای جنوب شرق آسیا در تکاپوی فراوانی بودند. در چنین شرایطی وزارت گردشگری ایران و ساختار گردشگری کشور تصمیم بر حاضر نشدن در این رویداد مهم در منطقه گرفته بود. رویدادی که بخشی از جامعه گردشگری بر شرکت در آن تاکید داشت؛ اما به نظر می‌رسد شرکت در نمایشگاه دبی مانند شرکت در نمایشگاه‌های اروپایی برای مدیران وزارت گردشگری اهمیت نداشته است.

بر اساس اسنادی که به دست «کجارو» رسیده کانون جهانگردی و اتومبیل‌رانی از زیر مجموعه‌های وزارت گردشگری، اواخر سال گذشته در نامه‌ای به هیئت مدیره جامعه تورگردانان ایران اعلام کرده بود که چون مجموعه‌های گردشگری، شرکت‌های هواپیمایی و هتل‌های کشور علاقه‌ای به مشارکت در این نمایشگاه ندارند و هزینه غرفه ۹۸ متر مربعی نمایشگاه دبی نیز ۱۵۰,۰۰۰ دلار بوده است، آژانس‌دارها با ۱۲ غرفه با هزینه هرکدام ۵,۰۰۰ دلار امکان حضور در این نمایشگاه را خواهند داشت.

مصطفی شفیعی شکیب، رئیس جامعه تورگردان‌ها در نامه‌ای به رئیس هیئت مدیره کانون جهانگردی و اتومبیل‌رانی و در جواب نامه‌ فوق لیستی از اهمیت شرکت در این نمایشگاه‌ها را به اطلاع مدیران دولتی رسانده است.

رئیس جامعه تورگردان‌ها در این نامه آورده است:

۱. در حال حاضر تنها کشورهای همسایه شامل امارات، عمان، بحرین، عراق، قطر، کویت و عربستان به‌نحوی هرچند کم توریست به ایران می‌فرستند. ۲. کشورهای اروپایی و به تاسی از آن‌ها برخی از کشورهای آسیایی سفر به ایران را تحریم کرده‌اند و به آژانس‌های مسافرتی خود اجازه تبلیغ و اعزام توریست به ایران را نمی‌دهند. ۳. کشورهای چین و روسیه که در گذشته نزدیک توریست به ایران اعزام می‌کردند نیز دیگر مانند قبل فعال نیستند. ۴. برای کشورهای همسایه که مانع جدی در امر اعزام توریست به ایران ندارند، نیاز است که حضور فعال و قابل‌توجهی در این نمایشگاه که تمامی همسایگان حضور دارند، داشته باشیم.

جامعه تورگردان‌ها در این نامه پیشنهاد داده در صورتی که هزینه شرکت برای هر آژانس به حدود دو هزار دلار برسد، بیش از ۱۰ آژانس و هتل در این نمایشگاه شرکت خواهند کرد؛ پیشنهادی که به نظر می‌رسد از سوی کانون مورد استقبال قرار نگرفت تا جای ایران در نمایشگاه گردشگری ATM دبی خالی باشد.

موضوع حضور ایران در نمایشگاه خارجی، روز ۱۰ اردیبهشت در نشست «شورای سیاست‌گذاری نمایشگاه‌های گردشگری خارج از کشور در سال ۱۴۰۳» بررسی شد. شورایی که یک هفته قبل از برگزاری ATM دبی، در حالی که ایران در این نمایشگاه نزدیک به کشور حضور نداشته، تشکیل شده است. بر اساس آمار این جلسه سهم حضور ایران در نمایشگاه‌های گردشگری در کشورهای اروپایی ۵۲ درصد، در کشورهای همسایه ۲۵ درصد و در کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا تنها ۲۳ درصد بوده است.

آمار اثبات می‌کند مدیران وزارت گردشگری نمایشگاه‌های اروپایی را بیشتر ترجیح می‌دهند، این اتفاق در حالی است که شرایط فعلی گردشگری ایران نشان از وضعیت نامناسب این بازار دارد و تورهای فصل بهار بسیاری از آژانس‌ها لغو شده است. در شرایطی که اخبار منفی پیرامون سفر به ایران منتشر می‌شود، ایرلاین‌ها پروازهای خود را تعلیق می‌کنند و برخی کشورهای اروپایی هشدار سفر به ایران می‌دهند، حضور ایران در نمایشگاه گردشگری دبی می‌توانست سیگنال مثبتی از فعال بودن بازار گردشگری ایران به دنیا مخابره کند، فرصتی که حالا از دست رفته است.

مدیران وزارت گردشگری در حالی هم‌زمان با عدم حضور ایران در نمایشگاه دبی ۲۰۲۴ گردهم جمع شدند که یکی از مصوبات این جلسه حضور ایران در نمایشگاه گردشگری ۲۰۲۵ دبی است.

مشاهدات خبرنگار «کجارو» نشان می‌دهد برخی از آژانس‌های ایرانی مسئولان و نمایندگان خود را به‌صورت شخصی به این نمایشگاه اعزام کرده بودند تا اهداف بازارهای مورد نظر آژانس‌ها را دنبال کنند. اتفاقی که نشان از اهمیت این نمایشگاه دارد؛ هرچند حضور نداشتن منسجم ایران تحت یک غرفه باعث شد تا فرصت مناسب تبلیغ برای سفر به ایران از دست برود؛ فرصتی در نزدیکی ایران با بازارهای مشترک فراوان که بیش از ۱۶۰ کشور در آن شرکت داشتند.