ماجرای سروهای حافظیه | سرو چهارم را چرا بریدند؟

ماجرای قطع سرو قدیمی مجموعه حافظیه در روزهای اخیر جنجال برانگیز شده است. یکی از راهنمایان گردشگری فعال در استان فارس در روزهای اخیر ویدیویی از مجموعه حافظیه منتشر کرد و در آن توضیح داد که در سه گوش محوطه آرامگاه اکنون سه سرو قدیمی وجود دارد، اما جای یک سرو خالی است؛ سروی که بریده شده و سایه آن در بخشی از روز روی آرامگاه حافظ می‌افتاد.

انتشار این ویدیو به سرعت بازتاب پیدا کرد. این ویدیو با اظهار نظرهای مختلفی درباره قطع درخت سرو قدیمی در شبکه‌های اجتماعی مختلفی منتشر و خبرساز شد.

پیمان سودمند، راهنمای گردشگری‌ای که ویدیو درباره سروهای حافظیه را منتشر کرده بود، درباره این ماجرا به «کجارو» می‌گوید:

مدتی پیش با یکی از دوستان حافظ شناس، بازدیدی از حافظیه داشتیم و در جریان این بازدید قصه سرو چهارم در کنار آرامگاه حافظیه را شنیدم. حافظیه در حال حاضر سه سرو در نزدیکی آرامگاه دارد اما سرو چهارمی نیز در ضلع دیگری وجود داشته است. این سرو متاسفانه سالها پیش به‌دلیل کج شدن، قطع شد.

در اشعار حافظ یک بیت داریم که انگار حافظ آن زمان این بیت شعر را مخصوص این درخت گفته باشد. بیت حافظ این است:

به سر سبز تو ای سرو که گر خاک شوم/ ناز از سر بنه و سایه بر این خاک انداز

و  این درخت به شکلی کج شده بود که در بخشی از روز سایه آن روی آرامگاه قرار می‌گرفت.

این راهنمای گردشگری درباره انتشار ویدیو از این سرو می‌گوید:

این ماجرا برای شخص من جالب بود و همیشه فکر می‌کردم که کاش این درخت را مهار کرده بودند و این بیت شعر هم زیر این درخت قرار می‌گرفت. این‌چنین اقداماتی در حوزه گردشگری بسیار تاثیر گذار است و درصورتی که به‌شکل مطلوب روی آن‌ها کار شود، حتی در سطح بین‌المللی جلب توجه می‌کند. مدتی پیش در بازدید خودم از حافظیه ویدیویی برای روایت قصه این سرو ضبط و منتشر کردم.

_{محل قرارگیری سرو چهارم}

انتشار این ویدیو در صفحه شخصی پیمان سودمند به سرعت با واکنش‌های گسترده روبه‌رو شد. بررسی کجارو نشان می‌دهد که بازنشر این ویدیو فقط در یکی از رسانه‌های خارج از کشور حدود دو میلیون بازدید داشته است. هم‌زمان نیز برخی در شبکه‌های اجتماعی به قطع این درخت واکنش نشان دادند؛ اتفاقی که هر چند مربوط به گذشته بود، اما سر و صدای زیادی به پا کرد. 

پیمان سودمند درباره واکنش‌های بعد از انتشار ویدیو می‌گوید:

دو روز بعد هم از میراث فرهنگی استان فارس تماس گرفتند و توضیحاتی هم درباره این اتفاق دادند. کارشناس میراث فرهنگی در تماس با من، اصل داستان را تایید کردند و گفتند این درخت به‌دلیل وزش باد کج شده بود و خطر سقوطش روی آرامگاه و بازدیدکنندگان وجود داشت. ایشان گفتند که این اتفاق حدود هشت سال پیش رخ داده است.

بر اساس نظر کارشناسان در آن زمان تصمیم به حذف این درخت گرفته شد و از آنجایی که درخت بزرگ و تنومندی بود، برای مهارش نیاز به جرثقیل داشتند اما امکان حضور جرثقیل هم در محدوده ارامگاه وجود نداشت. ایشان همچنین توضیح دادند که سایه به‌طور دائمی روی آرامگاه حافظ قرار نمی‌گرفت. البته به نظر من این خودش جاذبه‌ای برای اوقات خاص روز در حافظیه بوده و مثل مسجد نصیرالملک می‌توانست در بخشی از روز، مورد توجه بیشتر گردشگران قرار بگیرد.

میراث فرهنگی: تلاش کردیم تا سرو را حفظ کنیم

تجلی، مدیر اسبق مجموعه حافظیه شیراز که در جریان ماجرای قطع این درخت قرار داشت نیز از جمله مسئولانی بود که به این ویدیو واکنش نشان داد. او به «فارس» گفته است:

ماجرا از این قرار است که حدود هشت سال پیش این درخت سرو که در ضلع شرقی مجموعه قرار داشت به‌دلیل طوفانی که به وقوع پیوست کج شد و ریشه‌های آن از زمین بیرون آمد. در همان زمان داربستی اطراف درخت قرار گرفت و چندماهی هم مستقر بود تا بتوانیم درخت را حفظ کنیم اما پس از مشورت با سازمان فضای سبز شهرداری مشخص شد که این درخت علاوه بر احتمال خطر سقوط و آسیب به بازدیدکنندگان، به‌دلیل خارج شدن ریشه از خاک، بعد از مدتی خشک می‌شود. با هماهنگی سازمان فضای سبز شهرداری شیراز این درخت قطع شد. اینکه گفته می‌شود سایه این درخت بر آرامگاه مشرف بوده منوط به موقعیت جغرافیایی خورشید در آسمان متفاوت است و امکان وجود سایه از سمت سایر درخت‌ها هم وجود دارد؛ جذابیت آرامگاه حافظیه و فضای معنوی حاکم بر محیط آنجا به قدر کافی دلپذیر و جذب‌کننده است و ارتباطی با یک درخت خاص ندارد.

واکنش‌های عمومی به این ویدیو نشان می‌دهد که افکار عمومی نسبت به حفظ محوطه‌های تاریخی سرشناس همچنان حساسیت بالایی دارد. مجموعه حافظیه یکی از پربازدیدترین محوطه‌های تاریخی فرهنگی کشور است و طی سال‌های اخیر نیز اتفاقات مختلفی مانند شکسته شدن شیشه آرامگاه حافظ در آن خبرساز شده است.