سافاری در ماداگاسکار و تماشای شگفت انگیزترین مخلوقات زمین (قسمت اول)
ماداگاسکار یکی از جزایر بزرگ جهان و در عین حال زیستگاه شماری از مخلوقات شگفتانگیز و منحصر بهفرد این کره خاکی است.
مقاله مرتبط:
ماداگاسکار جزیرهای بزرگ و زیبا و مقصدی ایدهآل برای گردشگرانی مشتاق از اقصی نقاط جهان است. جزیرهای که میلیونهای سال پیش از هند جدا شده و از آن زمان تاکنون در انزوایی خاص و دور از هیاهو به حیات خود ادامه داده است، جزیرهای که از آن با نام «قاره هشتم» نیز نام برده میشود.
این جزیره در نزدیکی سواحل جنوب شرقی آفریقا واقع شده و پایتخت آن شهر «آنتاناناریوو» (Antananarivo) است. اما ماداگاسکار از ویژگیهایی چند بهره برده که آن را به مقصد گردشگری محبوب علاقهمندان طبیعتگردی و ماجراجویی به سبک سافاری مبدل کرده است. ویژگیهای متعدد و ممتازی که قابل چشم پوشی نیستند.
اما در میان این ویژگیها بیشک تنوع زیستی قابل توجه این منطقه جایگاهی بسیار مهم دارد. جزیرهی ماداگاسکار زیستگاه شماری از عجیبترین و در عین حال شگفتانگیزترین مخلوقات این سیاره است و مگر نه اینکه رکن اصلی یک سافاری فراموشنشدنی، تماشای حیوانات در زیستگاه طبیعیشان است؟ پس علاقهمندان و سافاریدوستان، ماداگاسکار را فراموش نکنید، جایی که شاید آخرین شانس مشاهدهی بسیاری از گونههای گیاهی و جانوری در معرض خطر انقراض، در انتظار نوع بشر باشد.
بیشک بازدید از ماداگاسکار برای علاقهمندان سفر به سبک سافاری تجربهای منحصربهفرد و به یادماندنی خواهد بود. اما آیا جالب توجهترین مخلوقات ساکن ماداگاسکار را میشناسید؟ مخلوقاتی متفاوت و چه بسی دوستداشتنی که تنها در این بخش از کرهی زمین یافت میشوند.
در ادامه این مطلب همراه ما باشید تا ببینیم ماداگاسکار زیستگاه کدام موجودات شگفتانگیز است؟
اردک ماداگاسکار (Madagascar Pochard)
این پرنده در شمار گونههای نادر و کمجمیعت است، بهطوری که تخمین زده میشود جمیعت این گونه در مجموع حتی از صد عدد هم کمتر است. در واقع اردک ماداگاسکاری جز کمیابترین گونههای اردک در جهان است. اغلب این اردکها ساکن نیزارها و دریاچههای آب شیرین ماداگاسکار هستند. از سوی دیگر تعداد آنها به اندازهای انگشتشمار و مشاهدهشان به قدری نادر است که برای سالها تصور میشد گونهی آنها مدتها قبل منقرض شده است. اما درسال ۲۰۰۶ ناگهان ۲۰ اردک ماداگاسکاری در دریاچه «Matsaborimena» مشاهده شده و باعث شگفتی شدند.
در همان سال یک مرکز حیات وحش برنامههایی برای تولید نسل بیشتر این گونه را در دستور کار قرار داد. در سال ۲۰۱۳ نشانههایی از موفقیت این برنامه مشاهده شد، بهطوری که تعداد اردکها از ۲۰ به ۸۰ اردک افزایش پیدا کرد. در مجموع به نظر میرسد ورود گونههای تازه به محیط زیست آنها و نیز از دست رفتن محلهای آشیانه سازی، عمده دلیل کاهش جمعیت آنها بوده است.
اما علیرغم تمامی تلاشهای صورت گرفته، همچنان این گونه به دلیل مشکلات فوق و نیز کمبود مواد غذایی در زیستگاهشان در معرض خطر انقراض قرار دارند. «اتحادیه بینالمللی حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی» (IUCN) این گونه از پرندگان را در شمار پرندگان در معرض خطر طبقه بندی کرده است.
از نظر ظاهری این اردک جثهای به اندازه اردکهای معمولی داشته و طول بدنش اغلب بین ۴۵ تا ۵۴ سانتیمتر است. آنها به خاطر رنگهای قهوهای قرمز پرهایشان که در نواحی شکم به رنگ سفید و در بخش پشتی خاکستری رنگ است، معروف هستند. امروزه جمعیت اندکی آنها با بحران کمبود مواد غذایی مواجه بوده و به خاطر کاهش پوشش گیاهی ممکن است خیلی زود برای همیشه از صحنه طبیعت محو شده و تنها عکسهایشان برای تماشا باقی بماند.
شپشه زرافهای (Giraffe weevil)
این حشره با ظاهری عجیب و متفاوت، ساکن جنگلهای ماداگاسکار است. «شپشه زرافهای» نام خود را مدیون گردن دراز و جالب توجه خود است. طول گردن در حشرهی نر تقریبا دو تا سه برابر حشرهی ماده است. نرها از این گردن بلند برای ساختن لانه استفاده کرده و همچنین در طول فصل جفتگیری از آن برای جنگ و رقابت با دیگر حشرات نر استفاده میکنند.
طول تقریبی این حشره در حدود ۲.۵ سانتیمتر است و با این اوصاف در شمار بزرگترین حشرات خانواده شپشهها جای دارد. بیشتر بدن این حشره به رنگ سیاه است و تنها بخشی از پشت آنها دارای پوستهای قرمز رنگ است که «elytra» نامیده میشود. شپشه زرافه از این صدف برای پوشاندن بالها در هنگام مبارزه استفاده میکند.
هم اکنون جمعیت گستردهای از این نوع حشره در جنگل ماداگاسکار سکونت دارند که بخش اعظم زندگی خود را روی درختان کوچکی موسوم به «giraffe beetle trees» سپری کرده و از برگ درختان تغذیه میکنند. خوشبختانه هنوز شکارچی خاصی برای شکار این نوع حشره شناسایی نشده است، حشرهای که علیرغم ظاهر عجیبش، کاملا بیآزار است. تا به حال نشانهای دال بر حمله این حشرات به انسان یا دیگر گونهها گزارش نشده است.
کوآی آبی (Blue Coua)
جزیرهی ماداگاسکار زیستگاه ۲۵۰ گونه مختلف از پرندگان است. با این حال ۴۴% از این موجودات خوش آب و رنگ، تقریبا در هیچ کجای دیگر جهان قابل مشاهده نیستند. یکی از این گونههای منحصربفرد ساکن ماداگاسکار، پرندهای است به نام «کوآی آبی».
این پرنده متعلق به خانواده فاختهها (کوکو) است، با این حال از نظر رفتاری شباهتی به رفتار انگل وار فاخته از خود نشان نمیدهد. کوآی آبی همچنین به نام «Madagascar coucal» نیز شناخته میشود و علت نامگذاری آنها هم به خاطر رنگ آبی تیره شاهپرهایشان است.
اندازه کوآی معمولا بین ۴۸ تا ۵۰ سانتیمتر و وزن آن در حدود ۲۳۵ گرم است. تقریبا تمای بخشهای بدن آنها آبی رنگ است. رنگ آبی تره شاه پرها و رنگ آبی روشن پوست اطراف چشمهای این پرنده حقیقتا تماشایی و جذاب است. متأسفانه کوآی نیز به دلیل شکار بیرویه در معرض خطر انقراض قرار گرفته است.
برخلاف کوکوها، کوآی آبی عادت به تخم گذاری در آشیانه پرندگان دیگر نداشته و خود به لانه سازی میپردازد. آنها از برگ و شاخههای کوچک درختان برای ساخت آشیانه استفاده کرده و اغلب آن را در میان شاخ و برگ درختان از نظر مخفی میکنند. در هر فصل جفتگیری، پرنده ماده تنها یک تخم میگذارد.
آفتاب پرست پلنگی (Panther Chameleon)
با اندازهای در حدود یک گربه خانگی، این نوع آفتاب پرست را باید یکی از بزرگترین انواع این گونه در جهان دانست. درازای بدن آنها معمولا بین ۱۷ تا ۲۰ سانتیمتر است. این گونه بزرگ جثه آفتاب پرستها بومی جزیره ماداگاسکار بوده و همچنین به خاطر خطوط رنگی پوستش به شهرت رسیده است.
آفتاب پرست پلنگی در جنگلهای حارهای و در بخشهای مرکزی و شمال غربی ماداگاسکار سکونت دارد. الگوهای رنگی پوست آنها با محیط زندگیشان مطابقت داشته و متنوع است. رنگ آنها از نارنجی، قرمز، آبی، سبز تیره یا آبی سبز با خطوط و نقاط متفاوت متغیر است. آفتاب پرست نر معمولا در مقایسه با جنس ماده ظاهری رنگارنگتر دارد.
آفتاب پرست پلنگی توانایی تغییر رنگ خود را با سرعتی شگفت انگیز به نمایش میگذارد. این تغییر رنگ خارقالعاده بسته به تغییرات محیطی رخ میدهد. البته در این میان احساسات جانور، تغییرات دما، سلامتی و حتی میزان نور محیط هم روی این توانایی تأثیر میگذارد. معمولا جنس ماده سایههای تیرهای از قهوهای و خاکستری را نشان میدهد، اما گاهی در فصل جفتگیری رنگ مادهها هم روشن شده و گاهی به رنگهای نارنجی یا صورتی مشاهده میشوند.
قورباغه گوجه فرنگی (Tomato frogs)
قورباغه گوجه فرنگی به خاطر رنگ پوست قرمز- نارنجی خود به این نام شناخته میشود. قورباغههای ماده البته از نظر رنگ پوست شباهت بیشتری به گوجه فرنگیهای خوش و آب و رنگ و تازه دارند. در مقابل رنگ پوست قورباغه نر تیرهتر و متمایل به قهوهای است. بدون شک این نوع قورباغه یکی از رنگارنگترین مخلوقات جهان بوده و از قضا تنها در جنگلهای جزیره ماداگاسکار قابل مشاهده است.
در ماداگاسکار این قورباغهها بیشتر در نواحی باتلاقی، برکههای کم عمق و دیگر زیستگاههای آبی سکونت دارند. از سوی دیگر رنگ قرمز آنها بیشباهت به علامت هشدار نیست که به شکارچیان اخطار میدهد که بیش از اندازه به آنها نزدیک نشوند. اگرچه این نوع قورباغه سمی نیست اما وقتی مورد تهدید قرار بگیرد، از پوست بدنش مایعی غلیظ و چسبناک ترشح شده که باعث هراس شکارچیان میشود.
قورباغههای گوجه فرنگی از قضا خود شکارچیانی ماهر بوده و در هنر استتار استادند. به این معنی که آنها در مکان مناسب نشسته و بی خبر با حملاتی برقآسا شکار خود را از پای در میآورند. رژیم غذایی آنها اغلب شامل انواع حشرات و حتی بیمهرگان کوچک است.
سیفاکا (Sifaka)
سیفاکا یکی از گونههای جذاب خانواده لمورها است که فقط در جزیره ماداگاسکار قابل مشاهده است. ظاهرا تلفظ نام این موجود در زبان محلی «shif-auk» است که به اختصار سیفاکا خوانده میشود.
آنها دارای سه نوع اصلی شامل «سیفاکای تاج طلایی»، گونهی «coquerel’s sifaka» و گونه «diademed sifaka» هستند. سیفاکا یکی از گونههای در معرض خطر ماداگاسار است ،چرا که زیستگاه آنها به دلیل زیاده خواهیهای نوع بشر در معرض خطر نابودی قرار گرفته است.
این گونه از لمورها دارای اندازهای متوسط بوده و طول بدنشان بین ۴۰ تا ۵۵ سانتیمتر و وزنشان درنهایت ۶ کیلوگرم است. خز ابریشمی و بلند آنها یکی از ویژگیهای قابل ملاحظه این نوع از لمورها است. رنگ این خز بین رنگهای مشکی، طلایی، سفید و خاکستری متغیر است.
سیفاکا جانوری درخت زی بوده و زندگی خود را اغلب روی شاخ و برگ درختان سپری میکند. آنها میتوانند به سادگی از یک شاخه به شاخه دیگر بپرند و این کار را به کمک پاهای قدرتمند خود انجام میدهند. سیفاکا معمولا در گروهای کوچک که بین ۶ تا ۱۰ عضو دارد مشاهده میشوند. خوراک اصلی آنها را میوه، برگ و جوانه تشکیل میدهد.
ایندری (Indri)
مادگاسکار به خاطر سکونت انواع گوناگون لمورها شهرتی خاص دارد. در حدود ۵۰ گونه مختلف لمورها در جنگلهای ماداگاسکار زندگی میکنند که «ایندری» یکی از آنها است. ایندری بزرگترین لمور شناخته شده جزیره ماداگاسکار است. این جانور دارای بدنی بزرگ است که بین ۶۴ تا ۷۲ سانتیمتر طول داشته و وزن آنها به ده کیلوگرم نیز میرسد. ایندری همچنین یکی از گونههای درمعرض خطر لمورها است که اکنون کمتر از ده هزار عدد از آنها باقی مانده است.
زیستگاه ایندری جنگلهای بارانی بخش شرقی ماداگاسکار است. آنها در گروههای کوچک ۴ تا ۸ عضوی مشاهده میشوند. ایندریها به خاطر آوای بلند و مخصوص خود به شهرت رسیدهاند، صدایی که آنقدر بلند است که از مسافتهای بسیار دور هم قابل شنیدن است.
همچون سیفاکا، ایندری هم اغلب دوران زندگی خود را روی شاخ و برگ درختان سپری میکند. آنها جزو نخستیهای درخت زی هستند، به این معنی که این گونهی به خصوص برای حرکت بین درختان تطابق پیدا کرده است. ایندری پاهای قدرتمند و انگشتان بزرگی دارد که به او قدرت جهش بالایی بخشیدهاند، بهطوری که میتواند به سادگی بین شاخ و برگ درختان جابجا شود. این لمور شگفت انگیز میتواند تنها با یک پرش مسافتی ده متری را طی کند.
به پایان این مطلب رسیدیم، هر چند هنوز داستان مخلوقات شگفت انگیز ماداگاسکار به پایان نرسیده است. در مطلب بعدی نیز همراه ما باشید تا شما را با دیگر موجودات سرگرم کننده و حیرت انگیز این منطقه آشنا کنیم.
دیدگاه