اعجاز درختان سرخدار باستانی انگلیس

در فاصله‌ی بین دو منطقه‌ی «استوک داون» (Stock Down) و «باو هیل» (Bow Hill) جاذبه‌ای طبیعی و شگفت انگیز قرار گرفته است که زیبایی و اعجازش چشم‌ها را خیره می‌کند. اینجا به‌نوعی یک مخزن طبیعی است که شماری از ارزشمندترین گونه‌های گیاهی این سیاره را در خود مخفی کرده است. درختان سرخدار باستانی این جنگل به‌دلیل قدمت و نیز ویژگی‌های درخور توجه خود بسیار معروف و محبوب هستند. در این مجال و در سفری به این منطقه‌ی سرسبز اندکی بیشتر با این درختان و پیشینه‌ی تاریخی‌شان آشنا می‌شویم.

نزدیک روستایی به نام «استوک غربی» در حدود سه مایلی شمال غربی «چیچستر» (Chichester) و غرب «ساسکس» (Sussex) در جنوب انگلستان، منطقه حفاظت‌شده‌‌ی ملی و مخزن طبیعی«کینگلی واله» (Kingly Vale) واقع شده است. این منطقه که در سال ۱۹۵۲ تاسیس شده، یکی از اولین مناطق حفاظت شده و مخازن طبیعی است که در بریتانیا شکل گرفته است. این محوطه‌ی پهناور و سرسبز نزدیک به ۱۶۰ هکتار وسعت دارد و شامل یکی از بهترین جنگل‌های سرخدار در نواحی غربی قاره‌ی اروپا است.

بعضی از درختان سرخداری که در این جنگل واقع شده‌اند، قریب هزاران سال عمر دارند. این عمر طولانی اثرات خود را به‌شکل اعجاب برانگیزی به نمایش گذاشته است به‌طوری که اکنون تنه‌ی آن‌ها به‌دلیل این عمر طولانی و نیز طوفان‌های متعددی که در این مدت به چشم دیده‌اند، پیچ و تاب خورده و اشکال عجیب و جالب توجهی به خود گرفته‌اند.

شاخه‌های بزرگ این درختان که بیشباهت به مارهای بزرگ و غول آسا نیست، رفته رفته به‌سمت زمین متمایل شده و به درون خاک نفوذ کرده است. سپس این شاخه‌ها دوباره ریشه زده و از دل این ریشه‌های ثانوی، درختان جوان و نوپای جدیدی به وجود آمده است. در محل قرار گیری این درختان تناور، زمین بسیار تیره و تار است و هیچ گیاه و حتی علفی قادر به رشد و نمو نیست.

بسیار سخت است که سن واقعی سرخدارهای این جنگل را تخمین بزنیم. درختان سرخدار به‌صورت عادی بین چهارصد تا ششصد سال عمر می‌کنند، اما بعضی از گونه‌های این گیاه حتی عمری به مراتب بیشتر هم دارند.

اماچرا نمی‌توان به شیوه‌ی معمول سن این درختان را مشخص کرد؟ علت این مسئله به وضعیت تنه‌ی آن‌ها بازمی‌گردد. می‌دانیم که عمر درختان را اغلب با استفاده از شمارش حلقه‌های ایجاد شده در تنه‌ی درخت مشخص می‌کنند، اما درختان سرخدار از این نظر کاملا متفاوت هستند. در این‌گونه شگفت انگیز با افزایش سن، تنه‌ی درخت دچار پوکی شده و شمارش حلقه و نیز آزمایش کربن را عملا غیرممکن می‌کند، چراکه به‌سختی لایه‌ی چوبی قدیمی برای آزمایش باقی مانده است.

علاوه بر این، سرخدار از یک ویژگی یا شاید بهتر است بگوییم یک توانایی غیر عادی و عجیب بهره می‌برد که همه معادلات را بر هم می‌زند! درختان سرخدار قادرند در پاسخ به شرایط نامساعد محیطی، جلوی رشد خود را برای قرن‌ها بگیرند. این مسئله تا زمانی که همه چیز به حالت عادی بازگشته و شرایط محیطی بهبود پیدا کند ادامه پیدا می‌کند. در این زمان درخت خودخواسته از خواب برخاسته و رشد خود را از سر می‌گیرد.

از سوی دیگر در طول این سال‌های سخت، درختان هرگونه اضافه شدن حلقه‌ی جدید را متوقف کرده و تنه‌ی خود را تا حد ممکن فشرده می‌کنند. درمجموع با توجه به این ویژگی‌ها، تشخیص سن واقعی این درختان بیشتر تقریبی است تا واقعی. به همین خاطر متخصصان اغلب ادعا می‌کنند که بالاترین سن برای این نوع درخت بین ۵ هزار تا ۹.۵۰۰ سال است و البته با توجه به تمامی شرایط فوق، باز هم این یک عدد تقریبی است.

بر طبق داستان‌های افسانه‌ای، درختان سرخدار منطقه‌ی کینگلی واله به‌عنوان یادبودی از جنگ بین وایکینگ‌ ها و انگلوساکسون‌ها در سال ۸۵۹ کاشته شدهاند، اما برخی منابع ادعا می‌کنند که این درختان در حدود دو هزار سال سن دارند.

با این وجود، سرخدارهای باقی مانده در این دره از منظری دیگر نیز قابل‌توجه و شگفت انگیزند، چراکه آن‌ها به‌نوعی نجات یافته به شمار می‌روند. ظاهرا در قرن چهاردم کمانداران بریتانیایی برای ساخت تیر و کمان به سراغ چوب سرخدار آمدند، چراکه ظاهرا چوب این درخت سخت‌ترین چوب جهان است. در آن دوران بسیاری از درختان باستانی سرخدار قلع و قمع شدند. از سوی دیگر چوب سرخدار برای ساخت بشکه‌های نوشیدنی‌های وارداتی از پرتغال و اسپانیا نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما در نهایت بایدگفت که این منطقه یکی از معدود زیستگاه‌های اصلی درختان سرخدار باستانی است که تا به امروز به حیات خود روی این کره ادامه داده‌اند.

مخزن طبیعی درختان سرخدار باستانی در منطقه‌ی ساسکس بریتانیا

نظر شما در مورد جنگل‌های باستانی چیست؟ آیا با جنگل‌های باستانی ایران نیز آشنایی دارید؟ خوشحال خواهیم شد شنونده‌ی نظرات، پیشنهادها و انتقادات سازنده‌ی شما عزیزان باشیم.