بروجرد در یک نگاه

بروجرد پایتخت انیمیشن ایران، دیار فرزانگان و دومین شهر پرجمعیت استان لرستان است. این شهر با توجه به موقعیت جغرافیایی خود از دیرباز سرگذشت‌های بسیاری را به خود دیده است و شهری تاریخی محسوب می‌شود. مهم‌ترین مرکز گویش زبان بروجردی نیز همین شهر است، شهری که با طبیعت زیبای خود، تاریخ و فرهنگ اصیلش یکی از مناطق گردشگری جذاب ایران است.

جغرافیا

بروجرد دومین شهر بزرگ و پرجمعیت استان لرستان است. این شهر در غرب ایران قرار دارد. بروجرد دارای آب و هوای سرد کوهستانی با زمستان‌های پربرف و سرد و تابستان‌های معتدل است و به‌دلیل داشتن آب و هوایی کوهستانی همراه با مراتع سرسبز، لقب دارالسرور گرفته است. بروجرد از گذشته‌های دور، دارای موقعیت ویژه ارتباطی بوده‌ است و امروزه نیز قرارگیری این شهر در راه تهران و جنوب یکی از عوامل رونق اقتصادی آن به شمار می‌رود. این شهر در دامنه بلندترین دیواره زاگرس قرار دارد. بروجرد و مناطق پیرامون آن به‌دلیل قرارگیری روی گسل سراسری زاگرس، زلزله‌خیز هستند. این شهر که قطب صنعتی استان لرستان نیز نامیده می‌شود، حدود ۲۵۰ هزار نفر جمعیت دارد.

تاریخچه

بروجرد از شهرهای باستانی ایران است و شواهد تاریخی حاکی از آن است که بروجرد از شهرهای شکل‌گرفته در پیش از اسلام بوده است. بروجرد در اواخر دوره ساسانیان یکی از دو شهر ماه نهاوند از توابع ناحیه پهله از سرزمین ماد بوده است. ناحیه بروجرد و نهاوند در پایان دوره ساسانیان به‌دلیل حمله اعراب به ایران اهمیت نظامی و دفاعی ویژه‌ای داشتند و محل استقرار سپاهیان ایران بوده‌اند.

 شهر بروجرد در طول دوره حاکمیت اتابکان لر، معمولا به‌عنوان بخشی از عراق عجم شناخته می‌شده‌ است. از قرن دهم و هم‌زمان با دوره صفویه در بیشتر زمان‌ها بروجرد به‌صورت مستقل اداره می‌شد و این ترتیب تا دوره پهلوی اول ادامه داشت تا اینکه پس از تغییرات استانی بسیار در سال ۱۳۲۸ از خرم‌آباد جدا و به شهرستان ارتقا یافت.

فرهنگ و مردم شناسی

زبان

ساکنان شهر بروجرد و روستاهای شمال آن با گویش بروجردی سخن می‌گویند. زبان فارسی و لهجه بروجردی زبان اکثریت مردم این شهر است. گویش مردم بروجرد با زبان پارسی میانه نزدیکی دارد. ترکی بومی و لکی نیز در شهرستان بروجرد رواج دارند.

دین

اکثریت مردم شهر بروجرد به شیعه هستند. همچنین عده کمی ارمنی و یهودی نیز در این شهر سکونت دارند.

آداب و رسوم

 آیین سقاخانه یکی از شاخص‌ترین مراسم دهه اول محرم در این شهر است که در آن برخی از خانواده‌های بروجردی بخشی از خانه خود را با پارچه، چراغ و تصاویر مذهبی، سیاه‌پوش می‌کنند و شب هنگام با گشودن درب و روشن کردن چراغ و نصب پرچم بر سر در منزل، به پذیرایی از میهمانان عزادار می‌پردازند. خَرّه‌گیری از دیگر مراسم عزاداری محرم در بروجرد است. صبح عاشورا در محل تجمع هر یک از دسته‌های عزادار، دیگ‌های مسی برای جوشاندن گل و آماده‌سازی خَرّه تدارک دیده می‌شود. عزاداران قدری از خَرّه را به لباس، ریش، مو و گونه خود می‌مالند.

از بازی‌های سنتی این شهر می‌توان به کفشک بازی، بغچه بازی، تنور بازی، شاه شاهکی، داردار کنی، فنجان بازی، آهسته برو آهسته بیا، لنگران، گولو بازی (تیله بازی)، گو گوسال (گاو و گوساله)، گوی بازی (جوز و گوی) و الچوب (اله چوب) اشاره کرد.

پوشش

پیراهن زنان لر دارای برشی ساده، بلند و گشاد با طرح‌های گلدار و رنگهای متنوع است. لباس زنان لر دارای قسمت‌های مختلفی چون کلنجه، سرداری یا کمر چین و جلیقه است.​ مردان لرستانی نیز دارای پوشش ساده ای هستند که جنبه‌های تزئین آن کمتر است و در عرف معمول این دیار به «شال و ستره» معروف است. شلوار مردان لر به طرح و هیبت شلوارهای کردی است و پیراهن آنان با برش ساده و اغلب به رنگ سفید و گاه رنگی است.

گردشگری

جاذبه‌های طبیعی و تاریخی

بروجرد شهری است با سابقه تاریخی و فرهنگی متنوع. مسجد جامع بروجرد با قدمت ۱۲۰۰ سال، قدیمی‌ترین بنای تاریخی موجود در شهر بروجرد است و نیز نخستین مسجد ساخته شده پس از اسلام در نواحی غربی ایران به حساب می‌آید. در شمال شرقی بروجرد و بر فراز کوه یزدگرد، بقایای قلعه یزدگرد وجود دارد. مسجد سلطانی بروجرد از بناهای دوره قاجار نیز از دیگر آثار مذهبی شاخص این شهر است. بازار بروجرد از مراکز قدیمی شهر است و مشتمل بر راسته بازارهایی با شغل‌های سنتی است که امروزه از مراکز تولید صنایع دستی به حساب می‌آیند. بروجرد به‌دلیل قرارگیری روی دشت سیلاخور و کوه‌های بلند زاگرس در غرب آن، دارای جاذبه‌های طبیعی بسیاری است. این شهر ۶٫۵ میلیون مترمربع فضای سبز دارد و جاذبه‌های طبیعی آن شامل تالاب بیشه دالان، تنگه کپرگه، گردشگاه چغا و بسیاری گردشگاه‌‌های طبیعی دیگر است. بهترین زمان سفر به بروجرد اردیبهشت تا شهریور ماه است.

سوغات

شاخص‌ترین صنایع دستی و سوغات بروجرد ورشو است که شهرت بسیاری دارد و توسط هنرمندان بروجردی و با ظرافت و دقت زیادی تهیه می‌شود و هنرمندان این حرفه، روی این فلز هنرهای خود را به نمایش می‌گذارند. حلوا شکری، ارده شیره، شیرینی قندی و نان تیری از سوغات خوراکی این شهر هستند.

غذاهای محلی

آش ورکوآز، آش بنسور، آش ماسوا، آش ترخینه، آش سیب، آش بادنجان، آش خیارشنگ (خیار چنبر)، آش آبغوره، آش آلو، گله ریزه و آش عدس از جمله غذاهایی هستند که منحصرا در بروجرد طبخ می‌شوند و گوشت آو (اشکنه بروجردی)، حلیم بروجردی، دلمه برگ مو بروجرد، شامی کباب بروجردی نیز از غذاهای محلی محسوب می‌شوند که دستور پخت متفاوتی دارند.