معجزه آتش در قدیمیترین کتابخانه جهان؛ تاریخی که در آتش پخته شد
به نقل از آرتنت؛ در یکی از شگفتانگیزترین تناقضهای تاریخ، آتشی که برای نابودی کامل نینوا، پایتخت امپراتوری آشور، برافروخته شد، به طور ناخواسته قدیمیترین کتابخانه جهان را برای همیشه جاودانه کرد. کتابخانه آشوربانیپال، با بیش از ۳۰ هزار لوح گلی به خط میخی، تقریباً تمام دانش ما از یکی از کهنترین تمدنهای بشری را در خود جای داده است و حالا با پروژههای دیجیتالسازی، اسرار بیشتری از آن فاش میشود.
این کتابخانه عظیم به دستور آشوربانیپال، آخرین پادشاه قدرتمند آشور که از ۶۶۹ تا ۶۳۱ پیش از میلاد حکومت میکرد، ساخته شد. برخلاف دیگر پادشاهان آشوری، او بیش از جنگاوری به علم و دانش علاقه داشت و کتیبهها اغلب او را با قلمی در دست نشان میدهند. این مجموعه که گمان میرود در کاخ او در نینوا (نزدیک موصل امروزی در عراق) نگهداری میشد، برای یونانیان و رومیان باستان همان جایگاهی را داشت که کتابخانه اسکندریه برای ما دارد: یک آرشیو گمشده با ابعادی افسانهای.
محتوای این گنجینه بینظیر است؛ از نجوم و پزشکی گرفته تا فرهنگ لغت، رسالههای تاریخی، دعاها و حتی نسخهای از حماسه گیلگمش، پادشاه افسانهای سومری که به نبرد با هیولاها رفت و در جستجوی جاودانگی ناکام ماند.
معجزه بقا در دل ویرانی
داستان بقای این الواح به همان اندازه محتوایشان جذاب است. زمانی که بابلیها و مادها در قرن هفتم پیش از میلاد نینوا را فتح کردند، شهر و کاخها را به آتش کشیدند. در حالی که طومارهای پاپیروس و پوست به خاکستر تبدیل شدند، شعلههای آتش یک اثر غیرمنتظره بر الواح گلی داشت. آتش، این لوحها را برای بار دوم پخت و آنها را چنان سخت و مقاوم کرد که حتی از فروریختن سقف و دیوارهای کاخ نیز جان سالم به در بردند.
با این حال، سرنوشت این منطقه در دوران معاصر با چالشهای زیادی روبرو بوده است. حفاریها در نینوا پس از تسلط داعش بر بخشهای وسیعی از عراق در سال ۲۰۱۴ متوقف شد. هرچند با بیرون راندن این گروه در سال ۲۰۱۷ تلاشها از سر گرفته شد، اما بیثباتی ژئوپلیتیکی منطقه، آینده تحقیقات را در هالهای از ابهام قرار داده است.
با وجود همه این مشکلات، باستانشناسان امسال به اکتشافات هیجانانگیزی دست یافتند. چندین لوح میخی جدید و یک مجسمه غولپیکر ۶ متری از یک گاو بالدار با سر انسان، که بزرگترین نمونه کشفشده تا به امروز است، در نینوا پیدا شد. همزمان، در موزه بریتانیا، پروژه کتابخانه آشوربانیپال به سرپرستی جان تیلور، کارشناس خاورمیانه، با هدف مطالعه، حفاظت و دیجیتالیسازی محتوای کتابخانه ادامه دارد. تمرکز فعلی این پروژه بر متون پزشکی است تا شاید پرده از دانش پیشرفته آشوریان در این حوزه بردارد.