شگفتی باستان‌شناسی؛ کشوری که از مصر هم بیشتر هرم دارد!
از آمریکای مرکزی تا شمال آفریقا، هرم‌ها در جهان باستان رواج داشتند. هرچند این بناهای مثلثی بیش از هرجا با مصر شناخته می‌شوند، بزرگ‌ترین مجموعه هرم‌های جهان در کشوری دیگر قرار دارد؛ جایی کمترشناخته‌شده که تعداد هرم‌هایش به‌مراتب از آثار «خوفو» (Khufu) و دیگر فرعون‌های مصر بیشتر است (IFL Science).
«سودان» کشوری است که بیشترین سازه‌های هرمی‌شکل جهان را در خود جای داده است. این کشور آفریقایی که هم‌مرز با مصر است، احتمالا چیزی حدود ۲۲۰ تا ۲۵۵ هرم در قلمروی خود دارد. هرم‌های کشور سودان معمولا کوچک‌تر از نمونه‌های مصری هستند و به‌دست فرمانروایان پادشاهی باستانی «کوش» (Kingdom of Kush) ساخته شدند. این پادشاهی در سده هشتم پیش از میلاد به قدرتی بزرگ بدل شد و قلمروی آنان در منطقه «نوبه» (Nubia) بود که از «اسوان» (Aswan) در مصر تا «خارطوم» در سودان امتداد داشت. کوشی‌ها حتی در دوره‌ای بر مصر حکومت کردند و نسلی از فرمانروایان را پدید آوردند که به «فرعون‌های سیاه» معروف شدند.
نخستین فرعون سیاه، «پیه» یا «پیعنخی» (Piye) نام داشت که حدود سال ۷۷۰ پیش از میلاد با لشکرکشی به مصر، سلسله‌ای جدید را بنیان گذاشت و از پایتخت کوشی‌ها، شهر «نپته» بر مصر فرمانروایی کرد. او با الهام از مقبره‌های باشکوه فرعون‌های پیشین، دستور داد پس از مرگ در همان سبک به خاک سپرده شود و نخستین عضو این پادشاهی شد که در گورستان باستانی «الکورو» (El-Kurru) در سودان هرم ساخت.
پس از آنکه کوشی‌ها کنترل مصر را از دست دادند، به نوبه بازگشتند و پایتختی تازه در شهر «مرواه» (Meroë) بنا کردند. بیشتر هرم‌های نوبیایی در همین‌جا ساخته شد؛ حدود ۲۰۰ هرم نوک‌تیز که از سده سوم پیش از میلاد در گورستان این شهر برپا شدند. در میان آن‌ها آرامگاه ۴۱ فرمانروای کوشی نیز دیده می‌شود.
با رونق مرواه، پادشاهی کوش تا سده چهارم میلادی همچنان شکوفا ماند؛ اما در نهایت بر اثر درگیری با ارتش روم و پادشاهی «آکسوم» (Aksum) سقوط کرد. تاریخ این تمدن بزرگ تا دهه ۱۸۳۰ ناشناخته بود؛ تا اینکه باستان‌شناسان به‌واسطه اشیایی که غارتگر معروف، «جوزپه فرلینی» (Giuseppe Ferlini)، به دست آورد، بار دیگر اسرار کوشی‌ها را کشف کردند.
متاسفانه فرلینی در غارت‌های خود احترام چندانی برای هرم‌های نوبه قائل نشد و خسارت‌های سنگینی به آن‌ها وارد کرد؛ به‌گونه‌ای که بسیاری از سازه‌های باستانی آسیب دیدند. هرچند بخشی از هرم‌های مرواه بازسازی شده‌اند، بیشتر آن‌ها همچنان در حال فرسایش‌اند.
روند نابودی اهرام سودان با جنگ‌های داخلی پیاپی این کشور تشدید شده است؛ درگیری‌هایی که از دهه ۱۹۵۰ میلادی تاکنون ادامه دارند و مانعی بزرگ برای جذب گردشگر و تامین هزینه‌های باستان‌شناسی بوده‌اند. در حالی که اهرام ثلاثه مصر هر سال میلیون‌ها بازدیدکننده جذب می‌کنند و در شمار گنجینه‌های ارزشمند و حفاظت‌شده جهان قرار گرفته‌اند، هرم‌های نوبه در حاشیه مانده‌اند و کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند.
آیا از تمدن باستانی کوش چیزی شنیده بودید؟ چه کشورهای دیگری را می‌شناسید که سازه‌های هرمی در تاریخ آن‌ها متداول بوده است؟ دانسته‌های خود را با کجارو در میان بگذارید.
منبع عکس کاور: Martchan | عکاس: Shutterstock.com
