روزی که اسکندر از آرامگاه کوروش کبیر بازدید کرد
اسکندر مقدونی فاتحی قدرتمند بود؛ اما اولین شخص در تاریخ نبود که به چنین جایگاهی رسید. او به فاتحان نسل‌های گذشته احترام و علاقه ویژه‌ای داشت.
به نقل از گریک‌ریپورتر؛ این علاقه چنان بود که اسکندر روزی به مقبره کوروش بزرگ، بنیان‌گذار شاهنشاهی هخامنشی، سفر کرد.
کوروش بزرگ که بود؟
کوروش بزرگ پادشاهی نیرومند بود که در قرن ششم قبل از میلاد زندگی می‌کرد. او چهره خاورمیانه را به طور کامل تغییر داد؛ همان‌گونه که اسکندر دو قرن بعد چنین کرد. کورش پادشاه پارسیانی بود که در آن زمان هنوز قدرت قابل توجهی نداشتند.
در آن دوره، مادها، قدرت برتر منطقه‌ای از سرزمین‌های ایران امروزی بودند. کوروش پارسیان را در جنگ با مادها به پیروزی رساند و این قلمرو را در پادشاهی خویش ادغام کرد. او سپس فرمانروایی خود را به سمت غرب گسترش داد و امپراتوری لیدیه را فتح کرد.
در نهایت، کوروش توجه خود را به سمت جنوب معطوف و بابل را تصرف کرد. بدین ترتیب، در طول زندگی وی، شاهنشاهی عظیم پارس شکل گرفت که با نام امپراتوری هخامنشی نیز شناخته می‌شود.
ستایش اسکندر از کوروش کبیر
اسکندر به خوبی از زندگی و دستاوردهای کوروش بزرگ آگاه بود؛ زیرا او از دوران کودکی درباره این پادشاه پارسی مطالبی آموخته بود. گفته می‌شود که اسکندر در اثری معروف به «کوروش‌نامه» (Cyropaedia) درباره او مطالعه کرده بود. این اثر به توصیف پیروزی‌های بزرگ و چشمگیر کوروش اختصاص دارد و او را فاتحی شجاع و قدرتمند معرفی می‌کند؛ علاوه بر این، این کتاب توضیح می‌دهد که کوروش پادشاهی خردمند و عملگرا بود که به شایستگی بر مردم خود حکومت می‌کرد.
«کوروش‌نامه» را «گزنفون» (Xenophon)، سرباز و تاریخ‌نگار آتنی و شاگرد سقراط، نوشت. او این اثر را حدود سال ۳۷۰ قبل از میلاد نگاشت؛ به این معنا که در زمان تولد اسکندر، این کتاب تازه‌ترین نوشته درباره کوروش بود؛ بنابراین، به نظر می‌رسد که اسکندر از دوران جوانی به کوروش علاقه داشت.
بازدید اسکندر از مقبره کوروش
کوروش در سال ۵۳۰ قبل از میلاد درگذشت. حدود ۲۰۰ سال بعد، در سال ۳۳۴ قبل از میلاد، اسکندر از تنگه «هلسپونت» (Hellespont) یا «داردانل» رد شد و جنگ خود را علیه شاهنشاهی هخامنشی آغاز کرد. پادشاه مقدونیه توانست هخامنشیان را با سرعتی فراتر از تصور شکست دهد.
در مقطعی، اسکندر به پاسارگاد رفت. این شهر یکی از مهم‌ترین شهرهای ایران باستان بود که در دوران حکومت کوروش به عنوان پایتخت شاهنشاهی شناخته می‌شد. در آنجا، اسکندر دریافت که مقبره کوروش مورد تعرض و غارت قرار گرفته است. به دلیل تحسین و احترامی که او برای فرمانروای بزرگ داشت، این موضوع وی را به شدت متاثر کرد.
«آریان» (Arrian)، مورخ یونانی قرن دوم میلادی، منبع اصلی روایت بازدید اسکندر از مقبره کوروش است. آریان این روایت را از گزارش تاریخی «آریستوبولوس» (Aristobulus)، مورخی که همراه اسکندر بود، نقل کرده است.
مقبره کوروش بزرگ
طبق گزارش آریان، مقبره کوروش در میان بیشه‌ای از درختان، در نزدیکی مرغزار و در کنار چندین نهر قرار داشت. این مقبره بر پایه‌ای مستطیلی از سنگ‌های تراش‌خورده مستحکم بنا شده بود. اتاقی مسقف بر بالای آن قرار داشت که مقبره اصلی محسوب می‌شد.
ورود به مقبره از طریق سوراخی بسیار باریک در بخش جلویی اتاق مسقف امکان‌پذیر بود. درون مقبره، تابوتی طلایی قرار داشت که جسد کوروش در آن نهاده شده بود. همچنین، تختی باشکوه با فرشی بابلی روی آن گسترده شده بود.
بر روی تخت، مجموعه‌ای از اشیای گران‌بها، از جمله جواهر، لباس و سایر گنجینه‌ها قرار داشت. افزون بر این، کتیبه‌ای با این مضمون روی آرامگاه به چشم می‌خورد:
ای آدمیان، من کوروش، پسر کمبوجیه هستم" کسی که امپراتوری پارس را بنا نهاد و بر آسیا حکومت کرد. بر یادمان من رشک مبرید.
هنگامی که اسکندر به مقبره کوروش رسید، دریافت که غارتگران تقریبا همه چیز را از آنجا ربوده‌اند. تنها تخت و تابوت باقی مانده بود. سارقان حتی درپوش تابوت را برداشته، جسد را بر زمین افکنده و آسیبی جدی به تابوت وارد کرده بودند.
بازسازی مقبره کوروش توسط اسکندر
اسکندر از این هتک حرمت به مقبره کوروش بزرگ، آزرده شد و دستور به مرمت آن داد. او فرمان داد که نمونه‌های دقیق از اشیایی که پیشتر در مقبره بودند را ساخته و در جای خود قرار داده شوند. همچنین دستور ترمیم تابوت را صادر کرد تا بقایای جسد کوروش مجددا در آن نهاده شود.
احتمالا برای جلوگیری از غارت‌های بعدی، اسکندر دستور مهر و موم کردن مقبره را صادر کرد. او به سربازانش فرمان داد که ورودی باریک را با سنگ و لایه‌ای از گچ پر کنند. سپس، مهر سلطنتی خود را بر آن زد.
به گفته آریان، گروهی از مغان مسئول حفاظت از مقبره بودند. با این حال، به نظر می‌رسد که آن‌ها وظیفه خود را به درستی انجام نداده بودند یا شاید حتی در این بی‌احترامی مشارکت داشته‌اند. اسکندر فرمان داد که آن‌ها را شکنجه کنند تا مشخص شود چه کسی مسئول این غارت بوده است. با این حال، آن‌ها از دادن هرگونه اطلاعاتی سر باز زدند و سرانجام آزاد شدند.
اگر از آرامگاه کوروش بازدید کرده‌اید، تجربه خود را با ما و دیگر همراهان کجارو در میان بگذارید.
منبع عکس کاور: The Historian's Hut، صاحب اثر: Pierre Henri de Valenciennes
