نوروز در قزاقستان؛ از خانه تکانی تا جشن و پایکوبی

نوروز، به معنی روز نو، از جمله جشن‌های باستانی است که نمادی از ثروت، شادی، عشق و دوستی را محسوب می‌شود. از زمان‌های گذشته تا به امروز جشن نوروز درکشورهای مختلف برگزار می‌شود و با فرارسیدن آن کلیه بدی‌ها به فراموشی سپرده شده و بخشیده می‌شوند.

طبق اسناد تاریخی ریشه برگزاری نوروز به دوران قرون‌وسطا و حتی پیش‌تر از آن نیز باز می‌گردد و علاوه بر ایرانیان، اقوام دیگری مانند قزاق‌ها، ازبک‌ها و اویغورها آیین بزرگداشت نوروز را از نسلی به نسل دیگر منتقل کرده‌اند. در این میان، به‌دلیل تقارن روز بیست و دوم ماه مارس با روز اول فروردین – جشن نوروز - در کشور قزاقستان این ماه به نام «مارس نوروز» خوانده می‌شود. قزاق‌ها بر این باورند که در این روز ستاره‌ها در آسمان به نقطه ابتدایی می‌رسند و همه چیز نو شده و شادمانی زمین را فرا می‌گیرد.

آداب و رسوم نوروز | غذاهای نوروزی | حقایق جالب

آداب و رسوم نوروز در قزاقستان

در ایام نوروز کلیه شهرهای قزاقستان اعم از بزرگ و کوچک به مملو از جشن و سرور شده و خیمه‌هایی بزرگ (yurt) در مرکز شهر به پا می‌شوند؛ همچنین در داخل هر هیک از این خیمه‌ها میزهایی بزرگ سفره‌هایی به «دسترخان» (deserkhan) قرار داده می‌شوند.

در کنار این خیمه‌های نمایش‌های در مورد فرهنگ و آداب و رسوم قزاقستان برگزار می‌شود و مردم ضمن به تن داشتن لباس‌های زیبای محلی به رقص و پایکوبی با آهنگ‌های قزاق می‌پردازند. در این نمایشگاه‌های فصلی سوغات و هدایا نیز به فروش می‌رسند.

مردم قزاقستان نیز همانند مردم ایران پیش از سال نو خانه تکانی کرده و بر این باورند که تمیز بودن خانه در آغاز سال نو باعث دور شدن بیماری و بدبختی از اهالی منزل می‌شود. همچنین در شب سال نو صاحب منزل دو عدد شمع را در بالای خانه روشن می‌کند.

همچنین شب پیش از نوروز کلیه ظرف‌های خانه پر از نوشیدنی‌هایی مانند شیر، دوغ و غلات می‌شوند، زیرا مردم قزاقستان معتقدند که این کار باعث افزایش برکت و بارش باران در سال جدید خواهد شد.

از جمله سایر رسوم نوروز در قزاقستان رها کردن اسبی سرکش به‌همراه عروسکی زنگوله‌دار راس ساعت سه صبح توسط جوانان به‌منظور مژده رسیدن بهار و بیدار کردن مردم است.

در کنار جشن‌های نوروزی مسابقه‌هایی سنتی مانند اسب‌دوانی، آیتیس (مشاعره)، قول توزاق (رقابتی میان مردان و زنان که در صورت برنده شدن زنان آن سال خوب و پربرکت خواهد بود)، کوکپار (برداشتن بز از مکانی مشخص توسط سوارکار)، آودار یسپاق، قیزقوو و آلتی باقان برگزار می‌شوند.

غذاهای نوروزی در قزاقستان

در طول نوروز غذاهای متنوع و خوشمزه‌ای تهیه می‌شوند، زیرا این کار نمادی از برکت و فراوانی در فرهنگ قزاق است. به همین منظور گاوی را قربانی کرده و غذای ویژه‌ای از گوشت آن به نام «بل کوترر» (bell-koterer) تهیه می‌کنند. از آنجایی که گاو یکی از حیوانات قوی محسوب می‌شود، صرف این غذا باعث قدرت مردم می‌شود.

همچنین عدد هفت در فرهنگ مردم قزاقستان از اهمیت بالایی برخوردار است و به همین دلیل غذایی به نام کوژه (آش) متشکل از هفت نوع ماده غذایی مانند گوشت، نمک، روغن، پیاز، گندم، کورت (نوعی پنیر) و ایریم‌شیک (نوعی پنیر محلی) طبخ می‌شود. تهیه این غذا به معنی خداحافظی با زمستان و غذاهای زمستانی است.

از جمله سایر غذاهای نوروزی قزاقستان «اویقی آشار» است که توسط دختران جوان دم‌بخت از آخرین باقی‌مانده گوشت اسب موسوم به «سوقیم» تهیه کرده و از جوانان موردعلاقه خود پذیرایی می‌کنند. در مقابل، مردان جوان نیز با هدیه‌هایی مانند آینه، شانه و عطر قدردانی می‌کنند. این هدایا در فرهنگ قزاقستان «سلت اتکیتر» نام دارد و به معنی علاقه‌آور است.

حقایق جالب نوروز در قزاقستان

در فاصله سال‌های ۱۹۲۶ تا ۱۹۸۸ - دوران حکومت جمهوری سوسیالیستی قزاقستان شوروی – مراسم جشن نوروز در این کشور به‌صورت رسمی برگزار نمی‌شد.

در سال ۲۰۰۹ از مورخه بیست و یکم مارس به‌مدت ۳ روز تعطیلات رسمی نوروز اعلام شد.

همچنین در سی‌ام سپتامبر سال ۲۰۰۹، روز بیست و یکم ماه مارس به‌صورت رسمی و با نام «روز بین‌المللی نوروز» (International Day of Nowruz) در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو ثبت شد.