معنی ضرب المثل فارسی؛ کلاهش پس معرکه است

از قدیمی‌ها این‌گونه نقل شده است که در زمان‌های گذشته، شعبده‌بازها بر سر خیابان‌ها و کوچه‌ها بساط پهن می‌کردند و مردم به دور آن‌ها جمع شده و حرکات نمایشی و شعبده‌بازی این افراد را تماشا می‌کردند و مقداری هم پول به نیت برکت به آن‌ها می‌دادند.

شعبده‌بازها معمولا کارهایی از قبیل مارگیری، مسئله‌گویی، حرکات پهلوانی و معجزات پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد(ص) را به سمع و نظر مردم می‌رساندند.

طرز کار معرکه‌گیران به این نحو بود که وقتی بساط خود را بر روی زمین پهن می‌کردند، مردم حدود ۲ الی ۳ متر از آن‌ها فاصله می‌گرفتند تا مزاحم اجرای نمایششان نشوند. سپس به دور این افراد حلقه می‌زدند و با لذت به تماشای نمایش آن‌ها می‌پرداختند.

حال اگر افراد بیشتری برای دیدن نمایش شعبده‌بازها به آن معرکه می‌آمدند، معرکه گیران از افراد حاضر درخواست می‌کردند که بنشینند تا بقیه‌ی مردم هم اجرای آن‌ها را ببینند و لذت ببرند.

در این میان بعضی اوقات یکی از تماشاگران که جلوی صف معرکه‌گیری می‌نشست، کاری انجام می‌داد که حواس معرکه‌گیر را پرت می‌کرد و یا با افراد حاظر در معرکه درگیر می‌شد. در این هنگام یکی از افراد کلاه آن فرد مزاحم را از سرش برمی‌داشت و برای اینکه بحث و درگیری را خاتمه بدهد، به بیرون از محل معرکه‌گیری پرتاب می‌کرد. سپس فرد اخلال‌گر ناچار می‌شد که برای جستجو و پیا کردن کلاهش به بیرون از محل شعبده‌بازی برود. از این رو افراد دیگر به سرعت جای آن شخص را می‌گرفتند و او هرچقدر که تلاش می‌کرد، نمی‌توانست به جای قبلیش بازگردد.

این اتفاق و این معرکه‌گیری از آن زمان به بعد رفته‌رفته به صورت ضرب‌المثل در بین مردم ایران رواج پیدا کرد.