موزه پوشاک سلطنتی (بخش اول: لباس‌های دوره قاجار)

در بخش اول از مجموعه گزارش‌های «آشنایی با موزه پوشاک سلطنتی» قصد داریم با پوشاک بانوان در دوره قاجار آشنا شویم. در زمان شروع حکومت قاجار، علی‌رغم تغییر حکومت‌های پیشین، لباس‌های سلطنتی دوره‌های گذشته به‌ویژه دوره صفویه تا زمان فتحعلی‌شاه قاجار همچنان رواج داشت. وضعیت پوشاک مردم در این زمان از تاریخ به سه دوره تقسیم می‌شود.

دوره اول به دوره پادشاهی آقا محمدخان، فتحعلی‌شاه و محمدشاه تا زمان پادشاهی ناصرالدین‌شاه یعنی از سال ۱۱۷۴ تا سال ۱۲۲۷ شمسی گفته می‌شود. در این دوره بیشتر البسه اشراف و درباریان با لباس عامه مردم مشابه بود و فقط جنس قماش آن تفاوت داشت.

پوشاک مردان در دوره اول قاجار در نقاشی‌های عصر فتحعلی‌شاه دیده می‌شود مردان متمول قاجاری شلوار، پیراهن و قبا می‌پوشیدند که به‌لحاظ ظاهری شبیه قبا و پیراهن زنان بود با این تفاوت که قباها بسیار مجلل و از جنس ترمه دوخته می‌شدند.

لباس زنان با مردان تفاوت چندانی نداشت اما زنان پیراهن تنگی می‌پوشیدند و مثل مردان شلوار گشاد و بلندی داشتند و روی آن دامن گشاد و نسبتا بلندی می‌پوشیدند. طرح لباس زنان در این دوره دنباله همان لباس عهد زندیه بود.

دوره دوم به اواسط پادشاهی ناصرالدین شاه (تقریبا از سال ۱۲۵۱ شمسی) تا سال ۱۲۷۵ که او ترور شد گفته می‌شود.

به سبب اصلاحات، رغبت ایرانی‌ها به تقلید از زندگی اروپایی‌ها قوت یافت. در این رابطه افراد طبقه اشراف سریع‌تر تغییر کردند و چون اقشار مختلف به‌نحوی با اروپایی‌ها تماس داشتند، زنان آن‌ها نیز به‌محض آشنایی با زنان اروپایی، سعی کردند آداب و فرهنگ آن‌ها را بیاموزند.

همچنین بانوان حرم شاهی پیش‌ قراولان مد بودند. مانند مادر ناصرالدین‌شاه که در ساختن و پرداختن و انتقال مد‌های جدید لباس به جامعه نقش موثری داشت.

دوره سوم شامل زمان پادشاهی مظفرالدین‌شاه (۱۲۷۵ تا ۱۲۸۵ شمسی)، محمدعلی‌شاه (۱۲۸۵ تا ۱۲۸۸ شمسی) و احمدشاه (۱۲۸۸ تا ۱۳۰۴ شمسی) است.

در دوره پایانی قاجار لباس‌های سنتی گذشته هنوز رواج داشت، اما لباس بانوان هرچه بیشتر اروپایی می‌شد.

تقریبا تا پیش از مشروطیت زنان غیر آشکارا لباس غربی می‌پوشیدند اما پس از انقلاب مشروطه آشکارا از الگوی لباس اروپایی پیروی کردند.

در این دوره در پی آشنایی ایرانیان با فرهنگ غرب، پوشیدن البسه غربی در بین مردان بیشتر متداول بود. در واقع تغییر پوشاک ایرانیان در اواخر قاجار با تحول و تغییر لباس مردان آغاز شد. این روند تا ابتدای دوره پهلوی اول ادامه داشت. در ادامه شما را به دیدن تصاویری از لباس‌های رجال قاجاری دعوت می‌کنیم.

در این بخش از گزارش به پوشاک دوران قاجار پرداختیم. نظر شما درباره نوع پوشش مردم در این دوره چیست؟ چه نکته یا لباسی توجه شما را بیشتر به خود جلب کرده است؟ نظرات خود را با کجارو و خوانندگان ما در میان بگذارید.