معنی ضرب المثل فارسی؛ من نوکر حاکمم نه نوکر بادمجان

خدمه و ندیمه‌های بسیاری به نادرشاه افشار خدمت می‌کردند که یکی از این نوکران، آشپزی بسیار شوخ و بامزه بود و هر زمان که احساس می‌کرد که نادرشاه کمی ناراحت و غمگین است سعی بر آن داشت با لطیفه گویی، حال و احوال او را بهتر کند و ذهن او را از گرفتاری‌های روزگار دور کند.

این نوکر شوخ طبع نزد پادشاه ایران جایگاه خاصی پیدا کرده بود و نادرشاه مستقیما به او فرمان داده بود که برایش غذا درست کند و همیشه از او می‌خواست تا در کنارش بنشیند و هنگام صرف غذا از دلقک‌بازی‌ها و خوش‌زبونیش لذت ببرد.

در یکی از روزهای سرد زمستان، نوکر نادرشاه برای ناهار بادمجان درست کرد و نزد او برد. فرمانروای ایران وقتی درب ظرف را باز کرد، از بوی فوق‌العاده‌ی بادمجان گیج شد و گفت چه رنگ و عطر خوبی دارد. سپس از پیشخدمت خواست کنارش بنشیند. او هم فرمان نادرشاه را اطاعت کرد.

پادشاه کشور پهناور ایران هنگامی که مشغول غذا خوردن بود به نوکرش گفت بادمجان خیلی مقوی است و خواصیت فراوانی دارد و یکی از بهترین غذاهای ایرانی محسوب می‌شود. مرد آشپز بلافاصله حرف‌های نادر شاه را تایید کرد و گفت به همین دلیل من این غذای اصیل و خوشمزه را برای شما تدارک دیدم تا از خوردن آن لذت ببرید.

پیشخدمت یک هفته بعد مجددا برای نادرشاه خورشت بادمجان درست کرد و برای او برد و وقتی پادشاه از او میل کرد متوجه شد هنوز ناپخته است. بسیار ناراحت شد و همان لحظه به ذهنش خطور کرد که نوکرش را امتحان کند. سپس به او گفت، شنیده‌ام بادمجان برای معده خوب نیست و باعث درد آن می‌شود. ندیمه هم حرف‌های او را تاکید کرد و برای اینکه دل حاکم را به دست بیاورد، گفت: همان طور که شما فرمودید بادمجان جزو آن دسته از غذاهایی است که خوردنش معده را تحریک کرده و درد زیادی به فرد وارد می‌کند و به نظر من خوردن کدو بهتر از بادمجان است و بسیار مقوی تر از آن بوده و هیچ آسیبی به معده وارد نمی‌کند. فرمانروا به‌شدت عصبانی شد و به او گفت تو چند روز قبل اصرار داشتی خوردن بادمجان بسیار مفید و پر از مواد مغزی است و هیچ ضرری برای بدن ندارد و اکنون به من می‌گویی بادمجان خوب نیست و خوردنش به معده آسیب می‌رساند! ندیمه بسیار زیرک بود و به پادشاه گفت سرورم؛ من نوکر حاکمم، نوکر بادمجان که نیستم و وظیفه‌ی من این است هر غذایی که شما امر کنید فورا تهیه کنم و هرچه به مزاج شما خوش بیاید از نظر من هم عالی و هم مقوی است. چند روز گذشته شما از خوردن بادمجان لذت می‌بردید و من هم با شما هم عقیده بودم و امروز از بادمجان خوشتان نیامد و من هم با شما همدردی کردم. نادرشاه از وجود چنین ندیمه‌ای در حیرت بود و به او گفت سعی کن در زندگیت با همه رو راست باشی، حتی اگر به ضررت باشد.

از آن دوران تا به امروز برای شخصی که حرف‌هایش بر اساس شرایط زمانی یا مکانی تغییر کند، ضرب‌المثل زیر را به کار می‌برند:

من نوکر حاکمم نه نوکر بادمجان