جاهای دیدنی گرگان

گرگان، مرکز استان گلستان، با انبوهی از جاذبه‌های گردشگری در شمال شرقی کشور واقع شده است. طبیعت دیدنی گرگان از گوناگونی‌های بسیاری شکل گرفته از کوه، جنگل و چمنزار گرفته تا جلگه و دشت، بیابان و شوره‌زار، دریا و خلیج، رودخانه و تالاب و زمین کشاورزی، که هر یک جلوه‌ای ویژه به این شهر بخشیده است. در ادامه به معرفی تعدادی از معروف‌ترین جاهای دیدنی گرگان خواهیم پرداخت.

ناهارخوران و منطقه جنگلی آن از معروف‌ترین دیدنی های گرگان است که در پنج کیلومتری جنوب شهر گرگان قرار دارد. این منطقه با درختان سر به فلک کشیده و نیز با امکانات گردشگری، تفرجگاهی زیبا با چشم‌اندازی دیدنی ایجاد کرده است که گردشگران بی‌شماری را در تمام ایام سال به سوی خود جذب می‌کند.

جنگل النگدره که به عنوان یکی از هفت منطقه نمونه گردشگری کشور و همچنین پارک جنگلی شاخص شمال کشور انتخاب شده است، در بلوار ناهارخوران گرگان قرار دارد. رودخانه قلاشی از قسمت جنوب پارک تا شمال امتداد دارد و تقریبا از وسط آن می‌گذرد. در نزدیکی این رودخانه سه چشمه وجود دارد که چشم‌انداز طبیعی منحصربه‌فردی ایجاد کرده‌اند. پوشش گیاهی این جنگل را درختان انجیلی و ممرز، توسکا، لرگ، افرا، بلوط، بید، شیردار و خردمندی تشکیل می‌دهند. امکانات موجود در پارک النگدره شامل برق‌رسانی، سرویس‌های بهداشتی، جاده آسفالته، نمازخانه، پارک کودک، زمین ورزش، ساختمان‌های نگهبانی و منطقه کمپینگ این مکان را به یکی از مکان های دیدنی گرگان تبدیل کرده‌اند.

سردانسر یکی از مناطق دیدنی گرگان و از مناظر طبیعی بکر استان گلستان است. برای سفر به سردانسر باید از میانه روستای زیارت به سمت نخود چشمه و پس از آن به سمت چکل پیرزن حرکت کنید.

جنگل توسکستان در جنوب شرقی شهرستان گرگان و در ۴۸ کیلومتری این شهر واقع شده است. بالاترین نقطه این جنگل را منطقه جهان‌نما می‌نامند که با عبور از جاده‌های پرپیچ‌وخم به آن می‌رسید. در زمستان این منطقه پوشیده از برف و یخ است و هوای بسیار سرد آن اجازه اقامت طولانی را در آن نمی‌دهد و در تابستان هوای خنک و دلنشین و حتی کمی سرد آن موجب توجه بسیاری از گردشگران و تبدیل این منطقه به یکی از جاذبه های گردشگری گرگان می‌شود.

دریاچه توشن در حاشیه جنوبی روستای توشن در النگدره واقع در هشت کیلومتری جنوب شهرستان گرگان قرار دارد. وجود مناطق جنگلی النگدره در کنار دریاچه سد و وجود ماهی‌های مختلف در آب دریاچه فضایی زیبا به این محیط بخشیده است. این منطقه در فصول مختلف مورد استفاده ماهیگیری و کمپینگ قرار می‌گیرد و همیشه از پرطرفدارترین جاهای دیدنی گرگان است.

آبشار شصت کلاته (فیروز محل) یکی دیگر از دیدنی های گرگان است. این آبشار در انتهای جنگل شصت کلاته در ۱۷ کیلومتری جنوب غرب گرگان واقع شده و مسیر دسترسی به آن از میان این جنگل زیبا می‌گذرد. رودخانه شصت کلاته به طول تقریبی ۴۳ کیلومتر از دامنه‌های شمالی کوه قل بلاغ سرچشمه گرفته و در مسیر خود آبشارهایی چون باران کوه و شصت کلاته را آفریده است.

یکی از بکرترین مکان های دیدنی گرگان مجموعه آبشار نومل شامل ۶ آبشار بزرگ است که مسیر دسترسی بسیار دشواری دارند. به دلیل سختی مسیر، منطقه بسیار بکر و دست ‌خورده باقی مانده است. بلندترین آبشار منطقه به آبشار «نومل» شهرت دارد و بیش از ۳۰ متر ارتفاع دارد. این مجموعه آبشار در فاصله چهار کیلومتری شمال روستای نومل، در دل جنگل‌های منطقه چهل گیسو (چلگیسو) واقع شده‌اند. برای دسترسی به این آبشارها نیاز به راهنمای محلی خواهید داشت.

آبشارهای دره تل‌انبار در نزدیکی روستای زیارت واقع شده‌اند. دره تل‌انبار از مناطق دیدنی گرگان و متشکل از ۵۳ آبشار دو تا ۴۰ متری است که ۲۰ آبشار آن بیش از ۱۰ متر ارتفاع دارند. برای بازدید از این آبشارها نیاز به مهارت‌های فنی و تجهیزات فرود است. ۲۵ آبشار در این دره نیازمند فرود با طناب است. پس از فرود از آبشار اول این دره، باید مسیر را ادامه داد و راه بازگشت وجود ندارد.

کوه تاور نراب (Tavarnarab) در جنوب شهر گرگان و در بالای سر روستای «زیارت» قرار دارد. دامنه شمالی این کوه مشرف بر شهر گرگان و پوشیده از جنگل است. جاده گرگان-شاهرود که رشته کوه البرز را قطع می‌کند، از خط الراس این کوه عبور کرده است. این منطقه در بهار و تابستان یکی از پرطرفدارترین جاذبه های گردشگری گرگان به شمار می‌آید.

اگر روی خود را از شهر گرگان به سمت جنوب برگردانیم، رشته‌کوهی را می‌بینیم که شهر را همچون کمانی در برگرفته است. بلندترین قله این رشته‌کوه تل‌انبار نام دارد که یکی دیگر از جاهای دیدنی گرگان به شمار می‌آید. کوه جنگل تل‌ انبار در فاصله ۲۳ کیلومتری جنوب گرگان و ۶ کیلومتری شمال روستای چهارباغ قرار گرفته است. ارتفاع آن از سطح دریا ۳,۰۳۰ متر و سرچشمه رودهای چهار باغ، سوته رود و خاصه رود است.

گرگان رود از کوه‌های آلاداغ در شمال بجنورد سرچشمه می‌گیرد و در مسیری به طول حدود ۲۰۰ کیلومتر، پس از عبور از دره‌های پرپیچ‌وخم کوهستانی، صحرای کلان، گنبد کاووس و دشت گرگان در نقطه‌ای به نام خواجه نفس وارد دریای مازندران می‌شود. این رودخانه یکی از دیدنی های گرگان در هر فصلی از سال است.

نام منطقه شکار ممنوع چلچلی از نام کوه چلچلی در ارتفاعات جنوب شرق گرگان گرفته شده است. این منطقه به عنوان یکی از مکان های دیدنی گرگان، به دلیل صعب‌العبور بودن و عدم توسعه راه‌های دسترسی دارای طبیعتی بکر و نسبتا دست‌نخورده است. منطقه چلچلی یکی از بهترین مناطق زیست مرال، شوکا، پلنگ، خرس، خوک وحشی، کبک دری، قوچ و میش، کل و بز و انواع پرندگان شاخه‌نشین است. چشمه‌سارهای فراوان این منطقه سرچشمه رودخانه قره‌سو را تشکیل می‌دهند.

منطقه حفاظت شده جهان‌ نما با برخورداری از طبیعت زیبا و جانوران وحشی، از مناطق دیدنی گرگان و منابع با ارزش استان گلستان است. این منطقه در ناحیه مرتفع جنوب شهرستان گرگان و جنوب شرقی شهرستان کردکوی، در رشته‌کوه‌های البرز قرار دارد. بخش مهم آن در حوزه شهرستان کردکوی و ناحیه شرقی آن در حوزه شهرستان گرگان قرار دارد. در منطقه حفاظت‌ شده جهان‌ نما غاری به همین نام وجود دارد.

جنگل شصت کلا در ۱۷ کیلومتری جنوب غربی شهر گرگان واقع است و در نقاط بکر و دور از دسترس آن جانوران وحشی و درنده زیست می‌کنند. در اعماق تاریک جنگل شصت کلا و در کنار درختان می‌توان انواع قارچ‌های رنگارنگ و بعضا سمی را یافت که بسیاری از آن‌ها خواص دارویی و صنعتی مهمی دارند. فرصت بازدید از جنگل شصت کلا که یکی از جاذبه های گردشگری گرگان است را نباید از دست داد.

آبشار رنگو در ۱۰ کیلومتری جنوب گرگان واقع شده است. اين آبشار بستری نیم‌دایره‌ای شکل دارد و شامل یک محل ریزش اصلی و چند محل ریزش فرعی است. با توجه به وضعیت و نمای زیبای آبشار، تنوع پوشش گیاهی در پیرامون آن و برخورداری از هوای خنک و لطیف، این مکان یکی از جاذبه‌های طبیعی و جاهای دیدنی گرگان محسوب می‌شود.

آبشار زیارت در پنج کیلومتری جنوب روستای زیارت واقع شده است. این آبشار در مسیر یکی از شعبات فرعی رودخانه خاصه رود قرار دارد. این آبشار از ارتفاع حدود ۱۶ متری به داخل حوضچه‌ای می‌ریزد و در فصول بهار و تابستان مورد بازدید مردم استان و سایر نقاط کشور قرار می‌گیرد.

یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری و جاهای دیدنی گرگان، بازار آن است که در بین مردم به نعلبندان نیز شهرت دارد. این بازار در بخش قدیمی گرگان قرار گرفته و می‌توان آن را یکی از زیباترین بازارهای شمال ایران معرفی کرد. محصولات عرضه‌ شده در این مکان، از شهرت قابل‌توجهی برخوردار بوده و گردشگران بسیاری، برای خرید و بازدید در آن حضور می‌یابند.

دیوار گرگان که به قزل ائلان، سد اسکندر، سد انوشیروان، سد پیروز و مار سرخ ساسانی نیز شهرت دارد، اثری بازمانده از حکومت ساسانیان و به قدمت ۱,۷۰۰ سال است که از ناحیه‌ گمیشان تا کوه‌های گلیداغ ساخته شده است. در واقع می‌توان این اثر تاریخی را یکی از طویل‌ترین بناهای معماری ایران کهن معرفی کرد که متاسفانه امروزه بخش اعظمی از آن تخریب شده و از بین رفته است. دیوار بزرگ گرگان پس از دیوار چین، بزرگ‌ترین دیوار دفاعی جهان محسوب می‌شود.

در کنار خیل عظیمی از جاذبه‌های گردشگری شهر گرگان، بنایی تاریخی به قدمت حکومت سلجوقیان به چشم می‌خورد که از آن به‌عنوان مسجد جامع گرگان یاد می‌شود. این عمارت کهن از مناره‌های کروی شکل برخوردار بوده که کتیبه‌ای به خط کوفی بر آن، تعبیه شده است. متاسفانه، امروزه تنها مناره‌ بنای نخستین مسجد برجای‌مانده است.

در بافت قدیم شهر گرگان، عمارتی با قدمتی بیش از ۵۰۰ سال وجود دارد که از وسعتی بالغ بر ۱,۵۵۰ متر برخوردار بوده و بخش‌هایی همانند آب‌انبار، حمام، مسجد گلشن، تکایا، گورستان، چندین باب مغازه و... در آن ساخته شده است. هرچند اطلاعات دقیقی در مورد قدمت آن در دسترس نیست؛ ولی با توجه به بنای اولیه، کارشناسان بر این عقیده‌اند که این ساختمان در اواخر دوران تیموریان و اوایل دوران حکومت صفویان احداث شده است.

عمارتی متعلق به دوران حکومت پهلوی اول و یکی از کاخ‌های خانواده‌ پهلوی است که در شهر گرگان قرار دارد. این بنای تاریخی به همت مسئولان گرگان مورد ترمیم و بازسازی قرار گرفته و به موزه‌ گرگان تغییر کاربری داده است. این کاخ موزه، لقب نخستین کاخ موزه‌ شمال کشور و چهارمین موزه‌ اختصاصی باستان‌شناسی در ایران را به خود اختصاص داده است.

کاروانسرایی ساخته شده از سنگ و ملات گچ، در ناحیه‌ کوهستانی شهر گرگان به چشم می‌خورد که به کاروانسرای قزلق شهرت یافته است. قدمت این مکان به دوران پس از اسلام باز می‌گردد. این کاروانسرای تاریخی معماری جالب و قابل توجهی دارد و یکی از جاهای دیدنی گرگان است.

تپه‌ای قدیمی با قدمت هزاره‌ سوم پیش از میلاد مسیح در ۱۷ کیلومتری شمال شرقی شهر گرگان قرار دارد که به تورنگ تپه شهرت یافته است. این مکان تاریخی و ارزشمند از مجموعه‌ چند تپه با برجستگی‌هایی تشکیل شده است و می‌توان آن را یکی از بزرگ‌ترین تپه‌های باستانی کشور در نظر گرفت. آثار تاریخی ارزشمند و مهمی به قدمت هزاره‌ چهارم پیش از میلاد در این مکان کشف شده‌اند که بر اهمیت آن افزوده و آن را به یکی از جاذبه‌ های گردشگری گرگان تبدیل کرده‌اند.

خانه تقوی‌ها مجموعه‌ای تاریخی متعلق به دوران حکومت قاجار است که در وسعتی حدود ۲۰۰۰ متر مربع احداث شد و بخشی از آن توسط سازمان میراث فرهنگی خریداری و مورد بازسازی قرار گرفته است. قسمت‌های دیگر نیز در اختیار وراث‌ قرار دارند. این عمارت کهن متعلق به یکی از تجار زمان قاجار به نام حاج میرزا محمدتقی تقوی است که از معماری جالب و زیبای زمان خود بهره برده و امروزه یکی از جاذبه‌ های گردشگری گرگان محسوب می‌شود.

نویسنده‌ها: محبوبه حسنی، عماد جعفری