زندگی‌نامه لویی پاستور، پدر میکروبیولوژی جهان

زهرا آذرنیوش جمعه، ۸ اردیبهشت ۱۴۰۲ ساعت ۱۸:۰۵

زندگی‌نامه لویی پاستور، پدر میکروبیولوژی جهان

لویی پاستور، دانشمند و شیمی‌دان مشهور فرانسوی است که با کشفیات خود در زمینه پاستوریزاسیون و واکسیناسیون، کمک شایانی به افزایش طول عمر انسان‌ها کرد.

لویی پاستور چه‌کسی بود و چه کرد؟

لویی پاستور شیمی‌دان بزرگ فرانسوی در طول زندگی علمی خود به کشفیات بزرگی دست یافت که واکسن هاری، سیاه‌زخم و عمل پاستوریزاسیون سرآمد آن‌ها بودند. پاستور در حوزه‌های پزشکی نیز فعالیت داشت و علت بسیاری از بیماری‌های میکروبی را کشف کرد. نظریات او پایه تحقیقات دانشمندان در دوره‌های بعد شد؛ همچنین کشفیات پاستور و ایمن‌سازی از طریق واکسن، جان انسان‌های بی‌شماری در سراسر دنیا را نجات داد. پاستور برای توسعه تحقیقات در زمینه بیماری‌های عفونی و تولید واکسن، «موسسه انستیتو پاستور» را در سال ۱۸۸۷ میلادی تاسیس کرد.

لویی پاستور کیست؟

_{منبع عکس: exploreyeast.com}

لویی پاستور شیمی‌دان و میکروبیولوژیست فرانسوی و از بنیان‌گذاران اصلی «میکروبیولوژیکی پزشکی» (Medical microbiology)، است. پاستور پیشگام مطالعه در زمینه مولکول‌ها و صاحب نظریه «عدم تقارن ملکولی» (Molecular asymmetry)، بود. او همچنین کشف کرد که چگونه «میکروارگانیسم‌ها» (microorganisms؛ شامل باکتری، ویروس یا قارچ)، سبب تخمیر و بیماری می‌شوند.

پاستور فرایند پاستوریزاسیون را آغاز کرد و کشف واکسن‌های هاری و سیاه‌زخم از مهم‌ترین کشفیات وی بودند. او از دانش بسیاری برخوردار بود و دستاوردهای علمی‌اش، نشان «لژیون افتخاری فرانسه» (French Legion of Honor) را برای وی به ارمغان آورد.

لویی پاستور، از بنیان‌گذاران اصلی میکروبیولوژی پزشکی است

لویی پاستور به «پدر میکروبیولوژی مدرن» یا «استاد میکروبیولوژی» معروف است؛ زیرا نشان داد بیماری‌های عفونی توسط میکروب ایجاد می‌شوند. البته برخی «آنتونی فیلیپس فان لیوونهوک» (Antonie Philips van Leeuwenhoek) را به‌عنوان پدر میکروبیولوژی می‌شناسند؛ زیرا او اولین نفری بود که باکتری را کشف کرد.

پاستور در طول دوره حرفه‌ای خود، با مشکلات بسیاریدست‌وپنجه نرم کرد. پاستور با تاسیس «موسسه انستیتو پاستور» (Pasteur Institute)، تحقیقات درباره بیماری‌ها را توسعه داد. او هرگز شکست را نپذیرفت و همواره شکاکان را متقاعد می‌کرد در طول زندگی خود، به‌عنوان یک ناظر موثر عمل کنند. اکنون حدود ۳۰ موسسه و تعداد زیادی دبیرستان، مدرسه، خیابان و ساختمان در دنیا وجود دارند که به نام پاستور نام‌گذاری شده‌اند.

زندگی‌نامه لویی پاستور

_{منبع عکس: cdc.gov}

«لویی پاستور» (Louis Pasteur)، در ۲۷ دسامبر سال ۱۸۲۲ میلادی در «شهر دوله شهرستان ژورا» (Dole, Jura؛ واقع در شرق فرانسه) متولد شد. خانواده او کاتولیک مذهب بودند. پدرش «جان ژوزف پاستور» (Pastor John Joseph)، شغل دباغی داشت. او گروهبانی بود که در جنگ‌های «ناپلئون بناپارت» (Napoleon Bonaparte)، مفتخر به دریافت لژیون افتخار شده بود.

مادر پاستور نیز «ژان اتین روکی» (Jeanne-Etiennette Roqui)، نام داشت. او و همسرش صاحب پنج فرزند شدند. پاستور سومین فرزند خانواده محسوب می‌شد. خانواده پاستور در سال ۱۸۲۶ میلادی به شهر مارنوز (Marnoz؛ کمونی در ایالت ژورا فرانسه) و یک سال بعد به آربویس (Arbois؛ کمون دیگری از ژورا) رفتند.

لویی در سال ۱۸۳۱ میلادی به مدرسه ابتدایی رفت. او دانش‌آموزی متوسط به شمار می‌رفت؛ اما استعداد زیادی در زمینه طراحی و نقاشی داشت. پرتره‌هایی که او از والدین و دوستانش در ۱۵ سالگی کشید، بعدها در «موزه انستیتو پاستور» (Pasteur Institute Museum) پاریس به نمایش درآمدند.

_{تصویری از موزه موسسه انستیتو پاستور، منبع عکس: pasteur.fr}

پاستور مقطع دبیرستان خود را در «بزانسون» (Besancon)، مرکز ایالت «فرانش-کنته» (Franche-Comte) فرانسه گذراند. او در سال ۱۸۴۰ میلادی، مدرک لیسانس هنر و در سال ۱۸۴۲ میلادی مدرک لیسانس علوم را از «کالج سلطنتی بزانسون» (Royal College of Besancon)، دریافت کرد.

لویی پاستور علاوه بر تدریس در کالج بزانسون، به تحصیل در رشته ریاضیات در آن دانشگاه پرداخت؛ اما در ریاضیات پیشرفته موفق نبود و رشته‌اش را به علوم عمومی تغییر داد. او در سال ۱۸۴۲ میلادی، در رشته علوم عمومی فارغ‌التحصیل شد. پاستور از روحیه مذهبی و انسان دوستانه قوی برخوردار بود. او به خدا به‌عنوان خالق همه موجودات زنده، اعتقاد راسخ داشت و با تسلط بر متون مذهبی مسیحی، از ایده‌های خود برای «شفای بیماران» استفاده می‌کرد تا برای بشر مفید باشد.

پاستور در سال ۱۸۴۳ میلادی وارد کالج تربیت معلم «اکول نرمال سوپریور» (ecole normale superieure) در فرانسه شد. او به‌عنوان دستیار آزمایشگاه در دانشگاه، در کنار «آنتوان جروم بالارد» (Antoine Jerome Balard)، شیمی‌دان معروف، به تحقیق در زمینه بلورنگاری پرداخت.

نکته جالب درباره تحصیلات دانشگاهی پاستور این است که نمرات دروس شیمی او متوسط بودند؛ اما شیمی‌دانی برجسته شد.

_{تصویری از ژان پاتیست آندره دوما، استاد پاستور، منبع عکس: fa.wikipedia.org}

پاستور در سال ۱۸۴۳ میلادی در کالج معلمان پاریس با «ژان پاتیست آندره دوما» (Jean Baptiste Andre Dumas)، شیمی‌دان معروف فرانسوی، آشنا شد. دوما اغلب در آن کالج سخنرانی می‌کرد. پاستور که دستیار آموزشی دوما شده بود، دو سال بعد در سال ۱۸۴۵ میلادی، مدرک کارشناسی ارشد خود را گرفت.

پاستور پس از فارغ‌التحصیلی از اکول نرمال سوپریور فرانسه، در سال ۱۸۴۷ میلادی با کشف شیمی‌دان آلمانی، «الهارد میتشرلیچ» (Eilhard Mitscherlich)، درباره رفتار متفاوت تارتارات و پارتارات‌ها نسبت به نور قطبی، متحیر شد و از راه تحقیق روی آن‌ها، نظریه عدم تقارن ملکولی را داد.

لویی پاستور در سن ۲۵ سالگی موفق به دریافت دکترای علوم شد

پاستور در سال ۱۸۴۷ میلادی، مدرک دکترای علوم خود را در سن ۲۵ سالگی از کالج اکول نرمال سوپریر گرفت؛ او پیش‌تر نیز مدرک پیشرفته‌ای را نیز در زمینه علوم فیزیکی دریافت کرده بود. پاستور در سال ۱۸۴۸ میلادی، مدتی در سمت استادی فیزیک تدریس کرد؛ اما بعد از آن، به درخواست «دانشگاه استراسبورگ» (University of Strasbourg)، استادی شیمی این دانشگاه را پذیرفت.

پاستور در ۲۹ مه سال ۱۸۴۹ میلادی با «ماری لوران» (Marie Laurent)، دختر رئیس دانشگاه استراسبورگ، ازدواج کرد. ماری، شیمیدان و باکتری‌شناس سرشناسی بود و به‌عنوان دستیار همسرش کار می‌کرد. این زوج، صاحب پنج فرزند شدند که سه‌ نفر از آن‌ها در کودکی از بین رفتند و تنها دو نفر آن‌ها زنده ماندند.

_{لویی پاستور به‌همراه همسر، فرزندان و نوه‌هایش، منبع عکس: artsandculture.google}

پاستور در سال ۱۸۵۴ میلادی به‌عنوان استاد شیمی و رئیس دانشکده علوم در «دانشگاه لیل فرانسه» (Lille University)، منصوب شد. پاستور در سال ۱۸۵۷ میلادی، دانشگاه لیل را ترک کرد و به پاریس بازگشت. او در همین سال، رئیس «آکادمی علوم» و عضو اصلی فرهنگستان فرانسه شد.

پاستور در سال ۱۸۵۷ میلادی «مدیر مطالعات علمی» در کالج اکول نرمال سوپریر شد و در همان سال، شواهد تجربی برای شرکت موجودات زنده در فرایند تخمیر را ارائه کرد. او در تحقیقات خود نشان داد که ارگانیسم خاصی هر تخمیر خاص، با یک ارگانیسم خاص مرتبط است. پاستور از طریق میکروسکوپ، موفق به کشف میکروارگانیسم‌هایی شد که در مایع رشد می‌کردند و آن‌ها را «میکروب» نامید. این یافته جدید سبب ایجاد نظریه تخمیر شد.

_{منبع عکس: amazon.com}

پاستور در سال ۱۸۵۸ نشان داد که ترش شدن چغندرقند در تخمیر الکل صنعتی، به‌دلیل وجود میکروب است. او در ادامه ثابت کرد که در هوا میکروب وجود دارد. در طی آزمایش‌های پاستور، آب استریل شده در یک فلاسک سربسته استریل ماند؛ در حالی که آب استریل شده در فلاسک سرباز میکروب گرفت.

پاستور در طول آزمایش‌های خود در دهه ۱۸۶۰، ثابت کرد غذا به‌علت آلودگی توسط «باکتری‌» نامرئی فاسد می‌شود؛ نه به‌علت تولید خودبه‌خود. او باکتری‌ها را عامل اصلی عفونت و بیماری معرفی کرد.

پاستور در سال ۱۸۶۳ به‌ سمت استادی زمین‌شناسی، فیزیک و شیمی در مدرسه هنرهای زیبا منصوب شد. او در آن سال‌ها توجه خود را به بحران کرم ابریشم معطوف کرد. در آن زمان یک بیماری مرموز به کرم‌های ابریشم حمله کرده بود. این بیماری سراسر اروپا را گرفت و دیگر امکان واردات نیز از هیچ کشوری فراهم نبود.

پاستور در سال ۱۸۶۳ میلادی به درخواست «ناپلئون سوم» (Napoleon III)، امپراتور فرانسه، آلودگی شراب را مطالعه کرد و نشان داد که این آلودگی توسط میکروب‌ها انجام می‌شود. او برای پیشگیری از آلودگی، از طریق حرارت مواد، فرایندی را اختراع کرد که امروز به‌عنوان «پاستوریزاسیون» (Pasteurization) مواد معروف است.

_{منبع عکس: thehindu.com}

صنعت کرم ابریشم تا سال ۱۸۶۵ میلادی، به‌طور کامل در فرانسه و اروپای غربی نابود شد. پاستور درباره کرم ابریشم چیزی نمی‌دانست؛ اما به درخواست دوما، مربی سابق خود، پذیرفت که توجه‌اش را معطوف آن بحران کند. پاستور درباره بیماری‌های عفونی مطالعه کرد و در مدتی کوتاه به یک متخصص پرورش کرم ابریشم تبدیل شد.

تحقیقات پاستور پنج سال طول کشید و سرانجام موفق شد صنعت ابریشم را نجات دهد. او از آلودگی کرم‌های ابریشم توسط ارگانیسم‌های بیماری‌زا جلوگیری و شرایطی فراهم کرد که تخم‌های کرم ابریشم سالم حفظ شدند. مطالعه کرم‌های ابریشم شروعی برای حل مشکل بیماری‌های عفونی بود و پاستور در آن زمان برای اولین بار، از پیچیدگی‌های فرایند عفونی آگاه شد.

لویی پاستور در سال ۱۸۶۷ میلادی، به‌سمت استادی شیمی در دانشگاه سوربون منصوب شد

پاستور در سال ۱۸۶۷ میلادی از وظایف اداری خود در کالج معلمان استعفا داد و به‌عنوان استاد شیمی «دانشگاه سوربن» (Sorbonne University) در پاریس شروع به تدریس کرد. یک سال بعد، در سال ۱۸۶۸ میلادی، به‌علت بیماری «همی پلژی چپ» (Left hemiplegia؛ نوعی آسیب مغزی که منجر به فلجی یک سمت بدن می‌شود) فلج شد؛ اما درمان او موفقیت‌آمیز بود و پاستور به زندگی عادی بازگشت. او بعد از بهبودی، به تحقیقات خود ادامه داد.

پاستور در سال ۱۸۷۲ میلادی، نگارش کتاب معروف خود درباره تخمیر با عنوان «مطالعات درباره تخمیر» (Studies on Fermentation) را آغاز کرد؛ کتابی که در سال ۱۸۷۶ چاپ شد و بعد از آن تولیدکنندگان مواد غذایی نیازمند به تخمیر، دستور او را به‌کار بستند.

پاستور سال ۱۸۷۳ تا سال ۱۸۸۷ میلادی را وقف تحقیق روی واکسن‌ها، ایمن‌سازی و تاسیس موسسه انستیتو پاستور کرد که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم؛ همچنین از سال ۱۸۸۷ تا ۱۹۹۲ میلادی تحقیقاتش را در این موسسه ادامه داد.

_{قبر پاستور در موزه انتستیتو پاستور، منبع عکس: artsandculture.google.com}

در سال ۱۸۹۲ میلادی، جشن هفتادمین سالگرد تولد پاستور در دانشگاه سوربون برگزار شد. چندین دانشمند برجسته، از جمله «جوزف لیستر» (Joseph Lister)، جراح انگلیسی نیز در آن حضور داشتند.

سلامت پاستور از سن ۷۰ سالگی به بعد رو به وخامت گذاشت و وضعیت بیماری پارالیز او (نوعی از فلج که در این حالت، انسان کنترل ارادی عضلات خود را از دست می‌دهد) بدتر شد؛ پاستور سه سال بعد، در ۲۸ سپتامبر ۱۸۹۵ درگذشت. او را در «کلیسای جامع نوتردام» (Cathedrale Notre Dame)، در پاریس به خاک سپردند؛ اما بقایای جسد وی در سال ۱۸۹۶ میلادی به سرداب نئو بیزانسی انستیتو پاستور منتقل شد. اکنون مقبره او در زیرزمین انستیتو پاستور پاریس قرار دارد.

لویی پاستور چه واکسنی را کشف کرد؟

_{پاستور در حال آزمایش واکسن هاری روی انسان، منبع عکس: americanhistory.si.edu}

پاستور علاوه بر نظریات بنیادی در زمینه علوم مولکولی و شیمی، مطالعات متنوعی نیز در علوم زیستی داشت. از معروف‌ترین این مطالعات، تحقیق در زمینه واکسیناسیون و تخمیر بود. او به‌علت شهرت و احترام قابل‌توجهی که در فرانسه داشت، سال ۱۸۷۳ میلادی به عضویت وابسته آکادمی پزشکی درآمد.

سازمان پزشکی تمایلی نداشت نظریه میکروب پاستور را بپذیرد؛ زیرا صاحب‌نظریه آن یک شیمیدان بود. با این وجود، پاستور یک دهه بعد، اصل کلی واکسیناسیون را توسعه داد که به پایه و اساس «ایمونولوژی» (Immunology؛ شاخه‌ای از پزشکی و زیست‌شناسی که مطالعه پزشکی سیستم ایمنی را در همه موجودات پوشش می‌دهد) کمک بسیار کرد.

پاستور واکسن بیماری‌های سیاه‌زخم و هاری را کشف و در سال ۱۸۷۹ میلادی، تحقیق درباره این بیماری سیاه‌زخم را آغاز کرد. در آن زمان اپیدمی سیاه‌زخم در فرانسه و دیگر نقاط اروپا تعداد زیادی گوسفند را کشت و انسان‌ها را نیز مورد هجوم قرار داد.

«رابرت کخ» (Heinrich Hermann Robert Koch)، پزشک و میکروبیولوژیست آلمانی، جداسازی باسیل (نوعی باکتری میله‌ای شکل) سیاه زخم را اعلام و پاستور آن را تایید کرد. کخ و پاستور به‌طور مستقل شواهدی تجربی را مبنی بر این ارائه دادند که باسیل سیاه‌زخم، مسئول عفونت است. این مشاهده، اساس نظریه میکروب بیماری را تشکیل داد و زیربنای میکروبیولوژی پزشکی قرار گرفت.

_{ادوارد جنر، جراح انگلیسی، منبع عکس: britannica.com}

برخی معتقدند «ادوارد جنر» (Edward Jenner)، جراح انگلیسی، واکسیناسیون را کشف کرد؛ زیرا او ۹۰ سال پیش از کشف پاستور، ایمن‌سازی علیه واکسن آبله را انجام داده بود.

پاستور در سال ۱۸۸۲ میلادی مشکل هاری را نیز بررسی کرد. هاری، بیماری هولناکی بود که به‌دلیل ایجاد منشا مبهم آن، سبب ایجاد ترسی عمیق در مردم شده بود. پاستور تحقیقات خود را با موفقیت به پایان رساند و در ۶ ژوئیه ۱۸۸۵ میلادی، «جوزف مایستر» (Joseph Meister)، پسر ۹ ساله‌ای را که به‌وسیله سگ هار گاز گرفته شده بود، واکسینه کرد. این واکسن به‌اندازه‌ای موفق بود که برای پاستور شکوه و شهرت ویژه‌ای به‌ارمغان آورد.

اکتشافات لویی پاستور

_{پاستور در کنار دانشمندان دیگر در موسسه انستیتو پاستور، منبع عکس: microbie_technique_institut}

پاستور در طول تحقیقات خود به نتایج علمی و اکتشافات قابل‌توجهی دست یافت که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

بیماری‌های کرم‌ ابریشم

پاستور در سال ۱۸۷۰ میلادی مطالعه روی بیماری‌های عفونی کرم ابریشم مطالعه کرد و از پیچیدگی فرایندهای عفونی آن آگاه شد. او به ثبات و دقت روش‌های آزمایشگاهی عادت داشت و از تغییرپذیری زندگی حیوانات متحیر شده بود. پاستور از طریق مشاهدات خود متوجه شد کرم‌های ابریشم در واکنش نسبت به بیماری، طبق عوامل فیزیولوژیکی و محیطی متفاوت عمل می‌کنند.

پاستور کشف کرد که کرم ابریشم تحت‌تاثیر دو نوع بیماری به نام‌های «نوزما» (Nosema) و «فلچری» (Fletcher)، قرار می‌گیرد. او نشان داد بیماری نوزما، یک بیماری ارثی و مسری است. پاستور با کار روی بیماری کرم‌های ابریشم، شیوه‌های خاصی از اپیدمیولوژی را توسعه داد که چندین سال بعد، هنگام تحقیق روی بیماری‌های انسانی، به کمک او آمدند.

_{منبع عکس: commons.wikimedia.org}

کشت میکروب

کشت میکروب در سال ‍‍۱۸۷۷ میلادی، از کشفیات پاستور بود. او میکروب بیماری را می‌کاشت و آن را به احشام تزریق می‌کرد. پاستور با این کار جان هزاران گاو و گوسفند را نجات داد. وی این شیوه را درباره مرغ‌ها نیز به‌کار گرفت که بسیار موثر بود. پاستور برای درمان بیماری هاری نیز از همین روش استفاده کرد و آزمایش‌های فراوانی روی سگ انجام داد؛ سپس با شجاعت و برای اولین بار، نتیجه تحقیقات خود را روی انسان آزمود.

واکسن سیاه‌زخم

_{نقاشی پاستور در حال واکسناسیون گوسفندان، منبع عکس: amazon.com}

اولین کشف پاستور در مطالعه واکسیناسیون در سال ۱۸۷۹ میلادی انجام شد و به بیماری به نام وبای مرغ مربوط بود. مشاهده پاستور در این زمینه، کاملا تصادفی به دست آمد. او کشت‌هایی از بیماری وبای مرغ انجام داد و متوجه شد که کشت‌ها، بیماری‌زایی خود را از دست می‌دهند‌ و تضعیف شده‌ باقی می‌مانند. او چند نسل از جوجه‌ها را با فرم تضعیف شده بیماری، تلقیح کرد و نشان داد جوجه‌ها به سویه بدخیم بیماری مقاوم می‌شوند. پس از آن، پاستور کارهای تجربی خود را به سوی مشکل ایمن‌سازی هدایت کرد و این اصل را در تمامی بیماری‌ها به کار گرفت.

پاستور به‌منظور اعمال اصل واکسیناسیون سیاه‌زخم، کشت‌های ضعیف شده باسیل این بیماری را تهیه کرد. کشاورزان، در بهار سال ۱۸۸۱ میلادی، حمایت مالی انجام آزمایش عمومی در مقیاس بزرگ برای ایمن‌سازی سیاه‌زخم توسط پاستور را به عهده گرفتند.

پاستور برای مبارزه با سیاه‌زخم، از کشت ضعیف شده باسیل بیماری استفاده کرد

آزمایش پاستور با موفقیت به پایان رسید و او ۷۰ حیوان یک مزرعه را ایمن کرد. روش واکسیناسیون او دو تلقیح در فواصل زمانی ۱۲ روزه بود که از طریق واکسن‌هایی با قدرت مختلف صورت گرفت. یک واکسن از یک کشت با شدت کم، به نیمی از گوسفندها تزریق و بعد از آن، واکسن دوم از یک کشت بدخیم‌تر از اولی را به همان گروه تزریق کرد.

گوسفندان شاهد، تنها با سویه خطرناک سیاه‌زخم تلقیح شدند؛ اما با گذشت چند روز مردند؛ در حالی که همه حیوانات واکسینه شده در دو نوبت، زنده ماندند. این امر بسیاری از مردم را متقاعد کرد که کار پاستور معتبر بوده است.

واکسن سیاه‌زخم در سال ۱۸۸۱ برای درمان سیاه‌زخم ساخته و برای گوسفند، گاو و بز استفاده شد. پاستور بعد از آزمایش واکسیناسیون سیاه‌زخم، تمرکز خود را بر ریشه‌های میکروبی بیماری گذاشت. تحقیقات او درباره حیوانات آلوده به میکروب‌های بیماری‌زا و مطالعاتش درباره مکانیسم‌های میکروبی که سبب اثرات مضر فیزیولوژیکی در حیوانات می‌شد، او را در زمینه آسیب‌شناسی بیماری‌های عفونی پیشگام کرد.

واکسن هاری

_{نقاشی از پاستور در حال تحقیق روی واکسن هاری، منبع عکس: britannica.com}

پاستور بعد از کشف واکسن سیاه‌زخم، مطالعات خود را روی واکسن هاری متمرکز کرد. او عامل ایجاد هاری را یک میکروب در نظر گرفت؛ اما آن میکروب به حدی کوچک بود که با میکروسکوپ پاستور مشاهده نمی‌شد و آزمایش آن، نیازمند توسعه روش‌های جدید بود. پاستور آزمایش‌های خود را روی خرگوش آغاز کرد و با تلقیح‌های داخل مغزی، عامل عفونی را از حیوانی به حیوان دیگر انتقال داد تا یک آماده‌سازی پایدار را به دست آورد.

پاستور برای تضعیف عامل نامرئی، طناب نخاعی حیوانات آلوده را خشک می‌کرد. او بعدها متوجه شد به‌جای ایجاد شکل ضعیف شده عامل، در واقع آن را خنثی کرده است. (چون پاستور فکر می‌کرد عامل بیماری یک موجود زنده (میکروب) است، اثر خنثی را به‌عنوان اثر کشنده بر عامل، موثر می‌دانست) به این جهت به‌طور ناآگاهانه، به‌جای میکروارگانیسم‌های زنده تضعیف شده، یک عامل خنثی را تولید و راه را برای این موجود زنده باز گذاشت.

پاستور واکسن‌ها را از میکروب ضعیف شده بیماری‌ها ساخت

پاستور در سال ۱۸۸۵ میلادی در حین مطالعه درباره بیماری هاری، اولین واکسن خود را آزمایش کرد. بعد از آن، صدها قربانی دیگر با واکسن پاستور نجات یافتند و دوره پزشکی پیشگیرانه آغاز شد؛ همچنین یک کمپین بین‌المللی جمع‌آوری کمک مالی برای ساخت انستیتو پاستور در پاریس راه‌اندازی شد.

پاستور از اواسط تا اواخر قرن نوزدهم نشان داد که میکروارگانیسم‌ها سبب بیماری می‌شوند و کشف کرد که چگونه از میکروب‌های تضعیف شده، واکسن بسازد.

پاستوریزاسیون

_{منبع عکس: mcgill.ca}

پاستور در سال ۱۸۶۳ میلادی، به درخواست ناپلئون سوم (Napoleon III)، امپراتور فرانسه، آلودگی شراب را مطالعه کرد. مطالعه او نشان ‌داد آلودگی شراب‌ها توسط میکروب‌ها ایجاد شده است. پاستور برای جلوگیری از آلودگی، با روشی ساده، شراب را در دمای ۵۰ تا ۶۰ درجه سانتی‌گراد گرم کرد. آزمایش او نشان داد که گرما میکروب‌های موجود در مایعات را از بین می‌برد و از بروز بیماری‌های ناشی از آلودگی غذا پیشگیری می‌کند.

کشف پاستوریزاسیون، منجر به ابداع روش‌هایی شد که امروز به‌عنوان تکنیکی بهداشتی جهت نگهداری غذاها به‌کار می‌رود. امروزه روش پاستوریزه کردن برای شراب‌ به کار نمی‌رود؛ زیرا ارگانیسم‌هایی را که در روند پیری آن نقش دارند، از بین می‌برد؛ اما در بسیاری از غذاها و نوشیدنی‌ها، به‌ویژه شیر، استفاده می‌شود.

پاستور پس از موفقیت در زمینه شراب، مطالعات خود را روی آبجو متمرکز کرد. وی با توسعه تکنیک‌های عملی برای کنترل تخمیر آبجو، موفق شد روشی منطقی برای صنعت آبجو ارائه کند. پاستور همچنین روشی برای تولید آبجو ابداع کرد که از خرابی محصول در طول دوره‌های طولانی حمل و نقل در کشتی‌ها جلوگیری به عمل می‌آورد.

تاسیس انستیتو پاستور

_{تصویری از موسسه انستیتو پاستور، منبع عکس: fa.wikipedia.org}

موسسه انستیتو پاستور، یک سازمان تحقیقاتی خصوصی و غیرانتفاعی است که در چهارم ژوئن سال ۱۸۸۷ میلادی توسط لویی پاستور در فرانسه تاسیس شد. پاستور از ابتدا دانشمندانی را با تخصص‌های مختلف دور هم جمع کرد تا در انستیتوی وی کار کنند. دانشمندان این موسسه تحقیقات خود را روی مطالعه بیماری‌های عفونی، ویروس‌ها، میکروارگانیسم‌ها و واکسن‌ها متمرکز کردند.

انستیتو پاستور در طول بیش از یک قرن، تحقیقاتی را درباره بیماری‌های عفونی انجام داد و واکسن بیماری‌هایی مانند دیفتری، کزاز، سل، فلج اطفال، آنفولاآنزا، تب زرد و طاعون را کشف کرد.

موسسه غیرانتفاعی «انستیتو پاستور» در چهارم ژوئن سال ۱۸۸۷ توسط پاستور در فرانسه تاسیس شد

در سال ۱۹۰۸ میلادی «جایزه نوبل پزشکی و فیزیولوژی» به ۱۰ نفر از دانشمندان انستیتو پاستور اعطا شد. این جایزه همچنین در سال ۲۰۰۸ به دو دانشمند دیگر انستیتو پاستور تعلق گرفت. یونسکو با همکاری انستیتو پاستور، در سالگرد ۱۰۰ سالگی لویی پاستور، مدالی را به نام او ابداع کرد. این مدال هر دو سال یک بار به تحقیقاتی تعلق می‌گیرد که در زمینه سلامت انسان‌ها انجام می‌شود. در حال حاضر، حدود ۲۳ شعبه از این موسسه در ۲۹ کشور دنیا فعالیت می‌کنند.

نظریه‌های لویی پاستور

لویی پاستور در طول تحقیقات خود نظریه‌های مختلفی را ارائه کرد که در ادامه به تشریح آن‌ها خواهیم پرداخت.

نظریه تخمیر جوانه

_{منبع عکس: wnycstudios.org}

پاستور در سال ۱۸۵۴، هم‌زمان با تدریس در دانشگاه لیل، به مشکلات تولید یک کارخانه الکل کمک و مطالعاتی درباره تخمیر الکلی را آغاز کرد. کار تحقیقات پاستور منجر به مقابله او با دیگر مشکلات عملی و اقتصادی درباره تخمیر شد. تلاش‌های پاستور دراین باره موفقیت‌آمیز بود و مفاهیم نظری جدیدی از کار او را پدیدار کرد.

پاستور طیفی گسترده از جنبه‌های تخمیر را مورد بررسی قرار داد که از جمله آن‌ها تولید ترکیباتی مانند اسیدلاکتیک به‌عنوان مسئول ترش کردن شیر بود. او همچنین تخمیر بوتیریک اسید (از ترکیبات شراب) را نیز مطالعه کرد.

مطالعات پاستور، او را به کشفی غیرمنتظره رساند. او فرایند تخمیر را با عبور اکسیژن از مایع تخمیر، متوقف کرد. این فرایند امروز به‌عنوان اثر پاستور شناخته می‌شود. او نتیجه گرفت تخمیر، نوعی از حیات است که در غیاب اکسیژن عمل می‌کند. پاستور عقیده داشت پدیده‌هایی که در طول پوسیدگی رخ می‌دهند، به‌علت میکروب‌های خاصی هستند که در شرایط بی‌هوازی عمل می‌کنند.

عدم تقارن مولکولی

_{منبع عکس: biology-forums.com}

پاستور با مطالعه کشفیات الهارد میتشرلیچ، حیرت‌زده شد؛ کشفیاتی که نشان داد، تارترات (رسوبات بلوری بی‌خطر در شراب) و پارتارترات‌ها به نور قطبی شده، رفتاری متفاوت انجام می‌دهند. تارترات‌ها صفحه نور قطبی را می‌چرخاندند؛ در حالی که پاراتارترات‌ها چنین نبودند. این وضعیت، درحالتی که ترکیبات و خواص شیمیایی آن‌ها مشابه بود، غیرطبیعی به نظر می‌رسید.

پاستور از سال ۱۸۵۷ میلادی تحقیق روی ساختار و ویژگی‌های مختلف کریستال‌ها را آغاز کرد. تلاش‌های او منجر به کشف «ایزومرهای نوری تارترات» (optical isomers of tartrate) شد. تارترات‌ها، در واقع نمک‌ها یا استرهای اسید تارتاریک هستند. اسید تارتریک در خمره‌های تخمیر شراب به وجود می‌آمد. اسید پاراتارتریک را «اسید راسمیک» هم می‌نامند. واژه راسمیک (RACEMUS) به‌معنی انگور است.

پاستور با مشاهده عکس‌العمل متفاوت مولکول‌های موجود در شراب، به نظریه عدم تقارن ملکولی رسید

پاستور متوجه شد که کریستال‌های تارترات، اشکالی نامتقارن را نشان می‌دهند که با عدم تقارن نوری مطابقت دارد. او طی مشاهدات خود، متوجه شد پاراتارترات کریستالی، از مخلوط کریستال‌ها در پیکربندی سمت راست تشکیل می‌شود. هنگامی که پاستور کریستال‌ها را به‌صورت دستی جدا کرد، عدم تقارن راست و چپ را در آن‌ها دید. در این مشاهده، مخلوط متعادلی از دو کریستال راست و چپ از نظر نوری غیرفعال بودند. پاستور با این مشاهده، عدم تقارن مولکولی را کشف کرد که اساس استریوشیمی (شیمی فضایی) شد. در طول ۱۰ سال آینده، پاستور توانایی مواد آلی برای چرخش صفحه نور قطبی شده را مورد بررسی بیشتر قرار داد. او همچنین به مطالعه رابطه بین ساختار بلوری و پیکربندی مولکولی پرداخت؛ مطالعاتی که وی را متقاعد کرد که عدم تقارن یکی از ویژگی‌های اساسی ماده زنده است.

نسل خودبه‌خود

_{منبع عکس: microbiologymantra.com}

نظریه تخمیر در طول قرن هجدهم توسط «جان توربرویل نیدهام» (John Turberville Needham)، طبیعت‌شناس انگلیسی و کشیش کاتولیک رومی، و «ژرژ لوئیس لکلرک» (Georges-Louis Leclerc)، طبیعت‌شناس فرانسوی، دنبال شد و هر دو آن‌ها از تولید خود به خودی حمایت کردند.

«لازارو اسپالانزانی» (Lazaro Spallanzani)، راهب ایتالیایی و فیزیولوژیست معروف، معتقد بود زندگی نمی‌تواند خودبه‌خود از ماده‌ای مرده ایجاد شود.

پاستور نیز به تولید خود به خودی عقیده نداشت و تلاش می‌کرد آن را ثابت کند. او نظریه میکروب خود را که عامل تخمیر بود، با استفاده از یک روش آزمایشی ساده در سال ۱۸۶۰ اثبات کرد. پاستور مقداری عصاره گوشت را درون یک ظرف شیشه‌ای ریخت و درب آن را بست. او برای آزمایش کنترلی، همان میزان گوشت را در ظرف دیگر ریخت؛ اما در آن را نبست. او بعد از گذشت زمان، متوجه شد ظرفی که در آن باز بوده است، بوی بد می‌دهد و مواد داخل آن خراب شده است؛ اما ظرف دیگری که دارای درب بود، بوی عصاره گوشت می‌داد و خراب نشده بود. او بعد از این آزمایش، به این نتیجه رسید که هیچ ماده‌ای به‌خودی‌خود ایجاد نمی‌شود؛ بلکه حاصل واکنش موجودات دیگر است.

پاستور بعد از تحقیقات خود، به وجود موجود زنده‌ای به نام «باکتری» (bacteria)، پی برد. او برای اطمینان، پنبه‌ای را به عصاره گوشت آغشته کرد و آن را به‌عنوان درپوش درون سر شیشه‌ای گذاشت که دارای عصاره گوشت بود. وی پس از مدتی متوجه شد پنبه سیاه شده است. او با این مشاهده به وجود باکتری‌ها در هوا مطمئن شد. تلاش علمی پاستور، راه‌ اکتشافات بعدی در تاریخ بشریت را هموار کرد.

آزمایش‌های پاستور ثابت کرد که هیچ تولید خود به خودی وجود ندارد؛ زیرا آبگوشت آب‌پز اگر در معرض هوا قرار نگیرد، استریل می‌ماند.

وصیت‌نامه لوئی پاستور

_{تصویر خانه پاستور در آرابوس، منبع عکس: en.montagnes-du-jura.fr}

متن وصیت‌نامه‌ای منتسب به لویی پاستور وجود دارد که درباره صحت یا عدم صحت آن، اطلاعات دقیقی در دست نیست. محتوای این متن چنین است:

در هر حرفه و شغلی که هستیم، نه اجازه دهیم که به بدبینی‌هایی بی‌حاصل، آلوده شویم و نه بگذاریم که بعضی لحظات تاسف‌بار که برای هر ملتی پیش می‌آید، ما را به یاس و نا امیدی بکشاند.
در آرامش حاکم بر آزمایشگاه‌ها و کتابخانه‌هایمان زندگی کنیم. نخست از خود بپرسیم: «من برای یادگیری خود چه کرده‌ام؟»؛ سپس همچنان که پیش‌تر می‌رویم بپرسیم: «من برای کشورم چه کرده‌ام؟» و این پرسش را آن‌قدر ادامه بدهیم تا به این احساس شادی‌بخش و هیجان‌انگیز برسیم که شاید سهم کوچکی در پیشرفت و اعتلای بشریت داشته‌ایم.
صرف‌نظر از هر پاداشی که زندگی به تلاش‌های ما بدهد یا ندهد، آنگاه که لحظه مرگ فرا می‌رسد، هرکدام از ما باید این حق را داشته باشیم که با صدای بلند بگوییم: «من آنچه را در توان داشتم، انجام دادم.»

_{منبع عکس: essaybiography.com}

لویی پاستور در طول زندگی خود، خدمات بسیاری برای بشریت انجام داد. کشف واکسن توسط او، جان انسان‌های بسیاری را در سراسر دنیا نجات داد. کشف عمل پاستوریزاسیون برای نگهداری مواد غذایی توسط پاستور، از نظر اقتصادی برای انسان‌ها بسیار سودمند بود. نظریات علمی این دانشمند بزرگ نیز پایه تحقیقات دانشمندان در دوره‌های بعد شد. اگر شما هم درباره پاستور و کشفیات او نظری دارید، آن را با ما و کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.