راهنمای تحصیل در خارج از کشور: معدل پایین های عاشق تحصیل در خارج بخوانند!

مطالعه قسمت هجدهم

اگر تاکنون از همراهان سلسله مطالب راهنمای تحصیل در خارج از کشور باشید که هر روز در پرتال کجارو ارائه می‌شود، متوجه شده‌اید که این جستارها می‌کوشد تا درباره اصول و مبانی اپلای و تحصیل و بورسیه در دانشگاه‌های خارج از کشور، به مخاطبان ایرانی اطلاعات به روز و متنوعی ارائه کند. بسیاری تصور دارند که موضوع تحصیل در خارج از کشور فقط به پر کردن چند فرم و گرفتن پذیرش و ویزا و اقامت و تحصیل در کشور مربوطه خلاصه می‌شود و همه این‌ها را می‌شود ظرف چند روز فراگرفت. در حالی که تجربه نشان می‌دهد شمار زیادی از کسانی که نمی‌توانند دانشگاه‌های مورد نظر را پیدا کرده و حتی در کشور مقصد تحصیل کنند، نکات مهمی‌ را در این فرآیند نیاموخته‌اند.

یعنی وقتی شما به فکر تحصیل در خارج از کشور هستید، باید یک سری شرایط را رعایت کنید و حائز صلاحیت برای انجام برخی کارها جهت پیش‌برد برنامه‌ها در فرآیند به صورت پله‌پله باشید. به همین دلیل است که در واقع، فرآیند تحصیل و زندگی در خارج از کشور را باید با اطلاعات دقیق و کافی پیش برد تا فو‌اید زیاد با کم ترین هزینه و اتلاق وقت، حاصل شود.

برخی از علاقه‌مندان به تحصیل در خارج از کشور، به دلیل معدل پایین و ضعف تحصیلی، اشتیاق چندانی به تحصیل در خارج از کشور ندارند و یا اگر در این باره خواهان تحقیق و اقدام باشند، به واسطه کارنامه ضعیف، اعتماد به نفسی ندارند. در حالی که تجریه نشان می‌دهد، پذیرش تحصیلی در دانشگاه‌های خارج از کشور، تنها متکی به نمرات عالیه در مقاطع کارشناسی یا کارشناسی ارشد نبوده و حتی این موضوع شرط لازم نیز نیست.

در بررسی اپلیکیشن یک متقاضی تحصیل در دانشگاه‌های خارج از کشور، admission officer تنها به نمرات تحصیلی شما کار ندارد، بلکه نگاه کلی یا holistic view صورت می‌گیرد بر روی تقاضانامه متقاضی. علتش هم این است که تنها معدل شما نمی‌تواند به دانشگاه تضمین بدهد که شما در فرآیند تحصیل در دانشگاه مقصد، موفق خواهید بود. معدل خوب، یک عامل خوب است اما همه داستان نیست. همه داستان، از رزومه و توصیه نامه و بیانیه هدف و پروپزال و عقبه علمی‌ دانشجو مشخص می‌شود که در نهایت دانشگاه را به این نتیجه می‌رساند که به فلان متقاضی پذیرش بدهید و به دیگری ندهد.

این که شما معدل پایینی در دوره کارشناسی یا کارشناسی ارشد خود دارید و از آن به عنوان یک ضعف بزرگ در راه تحصیل در دانشگاه‌های خارج از کشور نام ببرید، برداشت نادرستی است. داوطلبان زیادی هستند که معدل پایینی دارند اما توانسته‌اند از دانشگاه‌های معتبر اروپایی، پذیرش تحصیلی و حتی بورس دریافت کنند. معدل پایین قطعا شانس شما را برای اخذ پذیرش در رشته‌های پرمخاطب که رقابت شدیدی بین آن‌ها وجود دارد، کاهش خواهد داد و اساتید دانشگاه‌ها را برای سرپرستی پایان‌نامه شما در مقاطع دکترا و اعطای کمک‌های تحصیلی تشویق نخواهد کرد.

اما آیا همه رشته‌های دانشگاهی جراحی مغز و اعصاب، دندانپزشکی، روان‌شناسی بالینی، حقوق، مهندسی هوا فضا، انرژی هسته‌ای یا MBA است؟ یا همه دانشگاه‌ها به آکسفورد و کمبریج انگلیس، یا اوپسالا و KTH سوئد و سوربن و لیون فرانسه خلاصه می‌شود؟ قطعا این طور نیست و صدها رشته‌ای که در هزار دانشگاه و مرکز آموزش عالی قاره اروپا و آمریکا و حتی آسیا در مقاطع مختلف تحصیلی تدریس می‌شود، فرصت‌های زیادی را برای متقاضیان به رشته‌های گوناگون تحصیلی در در سراسر جهان فراهم کرده‌اند که بر اساس توان‌مندی و قابلیت‌های فردی و علمی‌ داوطلبان، می‌تواند مورد انتخاب آنان قرار گیرد. با همه این اوصاف، راه حل‌های زیادی برای کم کردن اثر منفی معدل پایین در پرونده تحصیلی شما موجود است که برای رفع این نقیصه بهتر است به توصیه‌هایی که در ادامه ارائه شده است، توجه کنید:

نکته ۱:

به این موضوع توجه کنید که نه معدل بالا و نه معدل پایین، شرط لازم یا شرط کافی برای دریافت پذیرش تحصیلی در مقاطع تحصیلات تکمیلی در هیچ یک از قاره‌های جهان برای اخذ بورس تحصیلی نیست. معدل دوره‌هایی که گذرانده ‌اید، تنها یک عنصر از عناصر مورد نیاز برای قبولی می‌باشد. در هیچ حالتی، با اتکای صرف به معدل خود، پرونده تحصیلی ناقص را به دانشگاه‌ها ارسال نکنید. دانشگاه باید به یک جمع‌بندی درست از پرونده تحصیلی شما برای اعطای پذیرش برسد و این جمع‌بندی، معدل مدار نیست! پس حتی اگر معدل کارشناسی شما ۱۲ هست و یا در کارشناسی ارشد معدل ۱۳ گرفته‌اید، نگران پذیرش در مقطع دکترا نباشید. حتی بهترین دانشگاه‌های آمریکا می‌تواند جای شما باشد. خیلی‌ها رفتند، پس شما هم می‌توانید اقدام کنید.

نکته ۲:

قطعا متقاضیانی که معدل ۴ از ۵ یا ۱۷ از ۲۰ در دوره کارشناسی یا کارشناسی ارشد دارند، شانس بیشتری برای مجاب کردن دانشگاه مورد نظر خود برای اعطای پذیرش تحصیل دارند، اما در برخی از رشته‌ها و دانشگاه‌های اروپا و آمریکا که رقابت بسیار شدیدی بین متقاضیان وجود دارد، معدل ۱۹ از ۲۰ هم نمی‌تواند به تنهایی برگ برنده محسوب شود. همواره سعی کنید پرونده تحصیلی خود را بر اساس هجده گفتار قبلی، قوی و حرفه‌ای به دانشگاه مورد نظر خود ارسال کنید تا پرونده قابل دفاعی از شما در دانشگاه‌ها ثبت شود.

نکته ۳:

اگر در هر مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد معدل پایینی کسب کرده‌اید و قصد ادامه تحصیل در مقطع دکترا دارید، در انتخاب رشته و دانشگاه بیشتر دقت کنید تا زمان و هزینه زیادی را برای ارتباط با دانشگاه‌ها جهت اخذ پذیرش از دست ندهید. چون دانشگاه‌ها معمولا هزینه‌ای بابت بررسی مدارک شما اخذ می‌کنند، با توجه به افزایش نرخ ارز در سال‌های اخیر، صرفه جویی ارزی را فراموش نکنید. دانشگاهی که بابت تحصیل شما شهریه دریافت می‌کنند، معمولا مخاطب کمتری دارند و شانس شما در این نوع دانشگاه‌ها بالا است. البته این موضوع هیچ تضمینی بابت پذیرش شما ایجاد نمی‌کند.

نکته ۴:

داوطلبانی که معمولا چندین مقاله در ژورنال‌های نمایه شده در ISI منتشر کرده‌اند یا از تجربه کاری مستدل و حرفه‌ای برخوردار هستند، می‌توانند تاثیر معدل پایین خود را با رزومه قوی و توصیه‌نامه‌های مستند و دقیق کاهش دهند. به این موضوع خوب توجه کنید و تلاش کنید در صورتی که معدل قابل قبولی ندارید، با روش‌های دیگری جبران کنید.

نکته ۵:‌

نمره زبان بالا و هم چنین انتشار مقالات تحقیقاتی در نشریات خارج از کشور، ضعف معدل شما را تا حد زیادی جبران می‌کند.

نکته ۶:

شرکت فعالانه در کنفرانس‌های بین‌المللی و انتشار مقالات خود در ژورنال‌ها و CD‌های این رویدادها، فرصت خوبی است برای نشان دادن روحیه تحقیقاتی و پژوهش‌محور شما در زمینه تخصصی خود به دانشگاه‌های غربی و حتی آسیایی و کاهش ذهنیت منفی آن‌ها نسبت به معدل ضعیف شما. نکته ۴ و ۵ را دوباره مطالعه کنید.

نکته ۷:

اگر شما قصد دارید در زمینه روان‌شناسی بالینی یا مدیریت زنجیره تامین یا تربیت بدنی در مقطع فوق لیسانس یا دکترا پذیرش بگیرید و از معدل پایین رنج می‌برید، تلاش کنید در دوره‌های تخصصی کوتاه مدت یا بلند مدت در داخل یا خارج از کشور در زمینه‌های روان‌شناسی در یک مرکز تحقیقی پزشکی، مدیریت خدمات یا مدیریت عملیات یا مربی‌گری حرفه‌ای در یک رشته خاص ورزشی، شرکت کنید و یا مدیریت کارگاه‌های آموزشی را در کنفرانس‌های داخلی یا خارجی بر عهده بگیرید.

شرکت‌ها یا انجمن‌های معتبر بین‌المللی زیادی در سه زمینه فوق‌الذکر در دنیا فعال هستند که برنامه‌های مختلف و متنوعی را برای علاقه‌مندان در قابل کنفرانس، کارگاه، دوره آموزشی مشترک، فرصت‌های کارآموزی و غیره برگزار می‌کنند. این رویدادها، فرصت‌های آرمانی برای شما جهت کاهش ضریب تاثیر معدل پایین در پرونده تحصیلی است. شرکت در کنفرانس‌هایی که در این زمینه در دنیا برگزار می‌شوند یا عضویت در انجمن‌های تخصصی بین‌المللی و شرکت در کارگاه‌های چند روزه، تاثیر زیادی در تقویت رزومه تحصیلی شما خواهد داشت. همواره به ALLCONFERENCES.COM مراجعه کنید!

نکته ۸:

قطعا داوطلبی که ماه‌ها با گروهی از اساتید در یک دانشگاه خاص بر اساس زمینه مورد علاقه خود، در تعامل علمی‌ و تبادل اطلاعاتی است، شانس بیشتری برای متقاعد کردن یکی از این اساتید برای سرپرستی پایان‌نامه کارشناسی ارشد یا دکترای خود در آینده خواهد داشت، هر چند که از معدل پایین برخوردار باشد. این موضوع مهم اما ساده را فراموش نکنید. این روش، شانس دریافت ADMISSION LETTER را ارتقا می‌دهد.

نکته ۹:

باید توجه کنید که به هر حال، برخی از اساتید، فرصت زیادی برای باز کردن ایمیل‌های متعددی که روزانه از سوی دانشجویان برای آنان ارسال می‌شود را نداشته یا علاقه‌ای به پاسخ دادن به پرسش‌ها و درخواست‌های روتین دانشجویان ندارند. شما بهتر است در صورتی که قصد دارید با مجموعه‌ای از اساتید هدف خود در تعامل باشید. برای اهداف آینده، درخواست‌های خود را هدفمند کرده و آن‌ها را به نشانی اساتید مورد نظر پست کنید. شما با این کار، هزینه‌ای متقبل شده ‌اید، اما مخاطب خود را متقاعد کرده ‌اید که در برنامه و هدف خود جدی هستید و مستند و مستدل سخن می‌گویید.

از سوی دیگر، شانس دیده شدن کار شما و مطالعه برنامه کاری شما برای مخاطب افزایش می‌یابد. چرا که همه نامه مکتوب ارسالی را مطالعه می‌کنند، اما پست الکترونیک ارسال شده‌ای که از بد حادثه در فولدر spam ذخیره شده است خیر! همه این‌ها ترفندی برای کاهش ضریب تاثیر معدل است. البته نه شرط کافی است، نه شرط لازم!

نکته ۱۰:

تصور کنید داوطلبی در رشته کارشناسی ارشد مهندسی کشاورزی، دارای معدل ۱۳ از یک دانشگاه متوسط در ایران است اما ۵ مقاله در نشریات معتبر علمی‌ منتشر کرده و یکی از آن‌ها نیز ۱۰ بار توسط دیگر مقالات، استناد شده است. داوطلب دیگری نیز در همین رشته، مدرک کارشناسی ارشد با معدل ۱۹ از بهترین دانشگاه ایران دارد اما یک مقاله علمی‌ دارد. سن و سطح زبان هر دو نیز یکسان است. به نظر شما شانس کدام یک برای اخذ پذیرش تحصیلی دکترا در یک فضای رقابتی بیشتر است؟

نکته ۱۱:

تصور کنید داوطلبی با مدرک کارشناسی مهندسی فرآیند، دارای ۴ سال تجربه کار عملی در پروژه الفین در منطقه آزاد پتروشیمی‌ جنوب کشور است که در زمره ۵ پروژه عظیم خاورمیانه در یک دهه اخیر می‌باشد و از معدل ۳۴/ ۱۲ از دانشگاه دورافتاده نیز برخوردار است و با ۴ نرم افزار تخصصی این رشته سابقه فعالیت حرفه‌ای دارد. فرد دیگری هم در همین رشته، از بهترین دانشگاه ایران با معدل ۱۹/۲۰ فارغ‌التحصیل شده و یک سال سابقه کار در دفتر فنی یا نظارت یک شرکت دارد. هیچ کدام هم مقاله و رزومه استثنایی ندارند. به نظر شما شانس کدام یک برای پذیرش در یک دانشگاه خوب غربی بالاتر است؟

نکته ۱۲:

برای بسیاری از دانشگاه‌های معتبر اروپایی و آمریکایی، تجربه کار عملی و سابقه فعالیت پژوهشی مستند در رشته و گرایشی که داوطلب خواهان ادامه تحصیل است، از معدل ۲۰ هم مهم‌تر است. حتی اگر دو شرط بالا را داشته باشید و از شرایط معدل کافی برخوردار نباشید، این ضعف را می‌توانید با رایزنی با مسئولان دانشگاه مقصد تا حدودی برطرف کنید. البته در دانشگاه‌های آمریکایی، داشتن مدرک GRE/GMAT با نمره بالا، یک امتیاز رقابتی (COMPETITVE ADVANTAGE) محسوب می‌شود که باید در نظر داشت. نمره بالا در این دو مدرک، شانس شما را برای قبولی حتی با معدل خیلی پایین هم افزایش می‌دهد.

نکته ۱۳:

ادامه تحصیل در مقاطع تحصیلات تکمیلی فرصتی است برای افرادی که خواهان تحقیق حرفه ای و پژوهش گسترده در رشته خاص در مراکز علمی‌ دنیا هستند. شما باید روحیه پژوهش‌محوری خود را به دانشگاه مقصد ابراز کنید و این روحیه برای دانشگاه احراز شود. فرق نمی‌کند برای دانشگاه ملی سنت‌پترزبورگ روسیه اپلای می‌کنید یا برای مقطع دکترا یا دانشگاه سوربن فرانسه یا پلی تکنیک بارسلون. احراز روحیه پژوهش‌محور شما با مستندات مشوقانه، بسته ارسالی شما را به سمت و سوی پذیرش سوق می‌دهد. حتی اگر دانشگاه شهریه داشته باشد، با نشان دادن قابلیت‌ها و ظرفیت‌های پژوهشی و تجربی خود، اگر بورس هم نگیرید، از پرداخت شهریه معاف می‌شوید و می‌توانید از سال دوم به بعد، فرصت‌هایی برای گرفتن کمک‌های مالی بیابید.

نکته ۱۴:

همانند هند، مالزی، بنگلادش، فیلیپین و اکراین، در قاره اروپا و حتی آمریکا هم دانشگاه‌های زیادی وجود دارد که حتی با معدل ۱۲ و آیلتس ۶ و سواد کم، به شما پذیرش تحصیلی در مقاطع عالی می‌دهند. اما همواره لیست دانشگاه‌های قابل ارزیابی اداره کل امور دانش‌آموختگان وزارت علوم را در نظر داشته باشید تا ره به ترکستان نبرده باشید! معدل پایین نباید سبب شود تا شما در دانشگاه‌هایی که پول را فدای هر چیزی می‌کنند، عمر خود را به بطالت سپری کنید.

نکته ۱۵:

انجمن‌های فارسی یا غیر فارسی زبان زیادی در اینترنت راه‌اندازی شده است که توسط کاربران بی‌صلاحیت، مدیریت و مشاوره آنلاین می‌شود. هیچ‌گاه بر اساس محتواهای موجود در چنین محیط‌های غیر علمی‌ و آماتور، به جمع‌بندی درباره ارسال یا عدم ارسال پرونده خود به دانشگاه خاص با وجود معدل پایین اقدام نکنید. همواره نکته‌های پیشین را در دستور کار داشته باشید و فعالانه برای حصول به اهداف خود تلاش کنید، چرا که در ناامیدی، بسی امید است!

نکته ۱۶:

چو تو خود کنی اختر خویش را بد، مدار از فلک چشم نیک اختری را.

نکته ۱۷:

پرونده ارسالی برای حضور در مقاطع تحصیلات تکمیلی در قاره اروپا و آمریکا یا هر جای دیگر، باید مانند لایحه حقوقی در یک دادگاه، محکمه‌پسند باشند و کمیته داوری را متقاعد کند برای پذیرش حقوق متقاضی برای موضوعی که اقدام کرده است. در یک لایحه حقوقی، نقاط ضعف و قوت زیادی موجود است، مهم آن است که ماهیت و کلیت این لایحه، کمیته‌های حقوقی مربوطه را مجاب به پذیرش حق آن کند. برای پرونده دانشجویی هم چنین رویه‌ای تقریبا حاکم است. کل پرونده شما باید کمیته پذیرش را به این درک برساند که شما صاحب صلاحیت علمی‌ و فردی لازم برای تحصیل در مقطع مورد تقاضا هستید و معدل ۱۲ یا معدل ۲۰، حرف نهایی را نمی‌زند.

نکته ۱۸:

حتی اگر شما خیلی اصرار دارید تا در مقطع دکترای یکی از برترین دانشگاه‌های اروپا یا آمریکا تحصیل کنید و ظرفیت‌های علمی‌ خوبی نداشته و رزومه قابل دفاعی را در اختیار ندارید، بد نیست که با تجربه‌ای که در اختیار دارید، دومین مدرک کارشناسی ارشد خود را دریافت کنید. یا تلاش کنید در مجلات معتبر علمی، مقاله تحقیقاتی انفرادی یا مشترک منتشر کنید و یا در دوره‌های کوتاه مدت تخصصی دانشگاه مزبور شرکت کنید.

نکته ۱۹:

دنیا، دنیای افراد خلاق و تیزهوش و فرصت شناس است. کسب این سه خصیصه نیز به معدل دانشگاهی و نژاد و ملیت ارتباطی ندارد. همواره برای جبران معدل پایین، روش‌های خلاقانه را به کار ببندید.

نکته ۲۰:

در رشته مورد علاقه شما، هزار دانشگاه در اروپا و آمریکای شمالی وجود ندارد. همه دانشگاه‌ها هم به زبان خارجی که شما تسلط دارید، تدریس نمی‌کنند و همه دانشگاه‌ها هم در فهرست ۱۰۰ دانشگاه برتر دنیا نیستند. بنابراین می‌بینید که انتخاب شما خیلی زیاد نیست و اساتیدی که در زمینه مورد علاقه شما در این قاره فعال هستند نیز میلیون‌ها نفر نمی‌باشند! پس تلاش کنید فهرستی از دانشگاه‌ها و اساتیدی که در زمینه تحقیقاتی مورد علاقه شما فعال هستند را جمع‌آوری، طبقه‌بندی و مطالعه کنید تا در زمان لازم بتوانید ارتباط اثربخشی را با آن‌ها ایجاد کنید. بعد از مدتی درخواهید یافت که شاید کمتر از ۲۰۰ استاد و کم تر از ۵۰ دانشگاه در رشته و گرایش تحصیلی شما در این قاره، به موضوع مورد علاقه شما نزدیک هستند و می‌توانید بر اساس شرایط خود، با آن‌ها تعامل کنید.

اکنون در میان این جامعه هدف، اولویت سنجی کنید و پس از انجام یک امکان سنجی واقع‌بینانه، به رایزنی با این مجموعه‌ها اقدام کنید. این رایزنی نباید دو ماه قبل از deadline ارسال پرونده تحصیلی باشد. اگر روزمه ضعیفی دارید، بهتر است از ماه‌ها قبل، برنامه‌هایی هدفمند را برای مجاب کردن اساتید دانشگاه‌های هدف خود جهت صدور پذیرش تحصیلی در دستور کار قرار دهید. یکی از این برنامه‌ها، نوشتن مقالات مشترک، استفاده از نظرات اصلاحی آنان روی کارهای تحقیقاتی شما، نظر دادن روی مقالاتی که این افراد قبلا منتشر کرده‌اند و تعامل مثبت و محترمانه با آنان و مسائلی از این دست است.

نکته ۲۱:

بی‌شک، فردی که سطح زبان انگلیسی وی به نسبت فرانسوی یا آلمانی ضعیف‌تر است و دوره کارشناسی وی با مقطع کارشناسی ارشدش در یک راستا نیست و از معدل بالایی هم برخوردار نیست، ارسال پرونده تحصیلی به دانشگاه‌های اروپا که در فهرست ۱۰۰ دانشگاه برتر دنیا قرار دارند، کار عبثی تلقی می‌شود. برای چنین متقاضیانی، بر اساس آشنایی به زبان خارجی مورد نظر، دانشگاه‌های درجه دوم یا سوم اروپا انتخاب خوبی خواهد بود. این موضوع نیز خیلی به معدل بالا و پایین ربطی ندارد.