شهر تربت جام، مرکز شهرستان تربت جام است و درشمال شرقی استان خراسان رضوی واقع شده است. این شهر میزبان طیف گوناگونی از اقوام مردم است که مهمترین آنها فارسها، ترکمنها، اعراب و بلوچها هستند ولی زبان غالب مردم این شهر فارسی است.
با تربت جام بیشتر آشنا شوید:
درباره تربت جام
عکس از ویکیمدیا (عکاس: Hadidehghanpour)
شهر تربت جام، مرکز شهرستان تربت جام است و در استان خراسان رضوی واقع شده است. فاصله این شهر با مرکز استان یعنی شهر مشهد در حدود ۱۶۰ کیلومتر است. تربت جام که در گذشته با نامهایی همچون «بوزجان»، «بوزیگان»، «زام»، «جام» و «تربت شیخ جام» نیز شناخته میشده است، در حال حاضر و بر اساس آخرین سرشماریهای انجام گرفته در حدود ۹۵ هزار نفر جمعیت دارد و مساحت آن بالغ بر ۸۱۸۴ متر مربع است. نزدیکترین شهرها به تربت جام از جنوب، شهر تایباد و از شمال شهر فریمان هستند.
تربتجام میزبان طیف گوناگونی از اقوام مردم است که مهمترین آنها فارسها، ترکمنها، اعراب و بلوچها هستند ولی زبان غالب مردم این شهر فارسی است.
تاریخچه تربت جام
عکس از ویکیمدیا (عکاس: Hadidehghanpour)
تربت جام از دیرباز از نظر تاریخی، فرهنگی وبازرگانی اهیمت زیادی داشته است. این شهر در زمان حکومت صفوی از نظر نظامی نیز اهمیت فراوانی پیدا کرد هرچند در اواخر دوره صفویه مورد حمله افغانها و اوزبکها قرار گرفت ولی با درایت «نادر قلی افشار» همچون سایر شهرهای شرقی ایران از دست یورش برندگان آزاد شد.این شهر در زمان حکومت قاجاریه نیز روزهای بسیار دشواری را سپری کرد. بناهای تاریخی زیادی از دورانهای مختلف در این شهر بر جای مانده است که به آنها اشاره خواهیم کرد.
آداب و رسوم مردم تربت جام
عکس از وبسایت ibna.ir (عکاس: نامشخص)
یکی از مهمترین نمودهای فرهنگی تربت جام، موسیقی آن است که از قدمت بسیار زیادی برخوردار است. از میان تمام سازها، ساز «دوتار» رایجترین ساز در میان مردمان تربت جام است و آنها مهارت خوبی در نواختن این ساز دارند. موسیقی این شهر ریشه در آداب و رسوم کهن آن دارد. موسیقی آوازی تربت جام دارای شاخههایی همچون «منظومه خوانی»، «صلوات خوانی»، «دوبیتی خوانی» و موارد بسیار دیگر است.
از دیگر کردهای فرهنگی مردم تربت جام، رقصهای محلی آن هاست که انواعی همچون «هتم»، «هپل بازی» و «چوب بازی» دارد و از دیرباز در این منطقه رواج داشته است.
مردم تربت جام لباس محلی زیبایی نیز دارند. لباس محلی مردان تربت جام از یک «مندیل» که روی یک «کلاه قرص» قرار می گیرد و روی سر گذاشته میشود بهعلاوه لباسی به نام «واسکت» یا «چل تریزه» بر تن و همچنین شلوارهای گشادی که به آنها «تنبان» نیز گفته میشود، تشکیل شده است. بهعلاوه اینها کشاورزان ممکن است از یک «شال کمر» در ناحیه کمر و یک «پتک» روی ساق پا نیز استفاده کنند. کفش مورد استفاده آنان نیز «گالش» نام دارد. در مورد پوشش سنتی بانوان تربت جام نیز باید گفت که این پوشش شامل یک «چارقد» به رنگ سفید و یک دستمال سر به نام «لچک» روی سر و یک لباس دوره چین زیبا بر تن است.
صنایع دستی و سوغات تربت جام
عکس از وبسایت hjamzeraei.ir (عکاس: نامشخص)
فعالیتهای مرتبط به صنایع دستی نیز در تربت جام انجام میگیرد. «قالیبافی»، «کرباس بافی»، «خورجین بافی» و ساخت ظروف سفالی فقط تعدادی از صنایع دستی این شهر و مردم هنرمند آن هستند. قالیهای بافته شده در تربت جام حتی به کشورهای دیگر نیز صادر میشوند.
شاید معروفترین سوغات شهر تربت جام، خربزه آن باشد که توصیه میکنیم حتما امتحان کنید. همچنین قالیهای بسیار زیبایی در تربت جام بافته میشود که میتواند نظر شما را جلب کند. از سایر سوغاتیهای تربت جام نیز میتوان به «زعفران» و «چادر سنتی» اشاره کرد. در سفر به تربت جام حتما یکی از این یادگاریها را از آن جا تهیه کنید.
غذای محلی تربت جام
از جمله غذاهای محلی شهر تربت جام میتوان به «اشکنه قورمه»، «کمه جوش»، «گوره ماست»، «رشته پلو با گوشت»، «بلغورپلو»، «آش کشک»، «آش خلوک»، «آش زیربار» و «آش قره قروت» اشاره کرد. در سفر به تربت جام حتما غذاهای محلی آن را امتحان کنید و از طعم کمنظیر آنان لذت ببرید.
جاهای دیدنی تربت جام
عکس از گوگلمپ (عکاس: اصغر شيروانی پور)
از شاخصترین آثار تاریخی و جاهای دیدنی تربت جام میتوان به «آرامگاه شیخ احمد جامی» در شمال غرب تربت جام، «آرامگاه شاه قاسم انوار» از صوفیان بزرگ، «سنگ قبر صدوقی»، «مسجد زیرزمینی»، «مدرسه امیر شاه ملک»، «گنبد فیروزشاهی»، «مسجد کرمانی» از زیباترین مساجد قرن هشتم هجری، «مسجد عتیق»، «برج علی آباد»، «مسجد جامع نو»، «رباط سمنگان» و «رباط جام» اشاره کرد.
باغ کشمیر که یک ناحیه متشکل از تپه ماهورهای زیبا است، از بهترین جاذبههای طبیعی است که در ۵۵ کیلومتری شمال تربت جام قرار دارد و مملو از جنگلهای پسته وحشی است و به همین دلیل تبدیل به یک منطقه حفاظتشده جنگلی شده است. از سایر جاذبههای طبیعی تربت جام نیز میتوان به «آبشار بردو» در غرب روستای «شورآب علیا» و «پلنگ آبه» در ۲۰ کیلومتری جنوب تربت جام اشاره کرد که منظره بسیار دلانگیز و باصفایی است.
نویسنده: پویا جوانمرد
عکسهای گالری از ویکیمدیا و گوگل مپ؛ عکاسان: پرنیان ندایی، هادی دهقان پور، Amin Dr (Lovely Boy)
