جهرم یکی از شهرهای استان فارس است که در نیمه جنوبی استان قرار دارد. شهرستان جهرم که مرکز شهر جهرم است، جمعیتی برابر با ۵۴۳۶ کیلومتر مربع دارد و از شمال به شیراز و سروستان، از شرق به فسا و داراب و از جنوب به لار و کارزین می‌رسد. این شهر تاریخی و زیبا در فاصله ۱۷۰ کیلومتری جنوب شرقی شیراز قرار دارد.
جهرم را بهتر بشناسید:
درباره جهرم
عکس از گوگل‌مپ (عکاس: امیر سجاد)
جهرم در منطقه‌ای کوهستانی قرارگرفته است و بیش از یک‌پنجم وسعت جهرم را ارتفاعات تشکیل می‌دهد. ارتفاع جهرم از سطح دریا ۱۱۰۰ متر است و بلندترین قله آن، قله سفیدار است. جهرم از شمال به سروستان، از جنوب به لارستان، از شرق به داراب و از غرب به فیروزآباد می‌رسد.
زبان مردم جهرم، زبان فارسی است و تعدادی از واژه‌هایی که در جهرم استفاده می‌شود، به زبان فارسی میانه نزدیک است. جهرمی‌ها لهجه خاصی دارند که به لهجه شیرازی بسیار نزدیک است.
وجه تسمیه جهرم
عکس از ویکی‌مدیا (عکاس: Sayeh 19)
هیچ سند و مدرک معتبری برای شناخت ریشه کلمه جهرم وجود ندارد ولی احمد کسروی در رابطه با شهرهایی مثل جهرم و سمیرم که انتهای آن‌ها به «رم» ختم می‌شود، نظریه‌ای داده است. بر اساس نظر او «رم» به‌معنای جا و مکان است، «جه» و «سم» تغییر شکل یافته «گه» و «زم» است که به‌ترتیب به‌معنای گرم و سرد است. بنابراین جهرم به‌معنای جای گرم است.
البته بر اساس برخی روایات دیگر جهرم از دو کلمه «جا» و «هروم» مشتق شده است که معنای آن دژ بلند محاصره‌شده است و این واژه ریشه اوستایی دارد.
تاریخچه جهرم
عکس از ویکی‌مدیا (عکاس: مجتبی امیرزاده)
جهرم یکی از شهرهای بسیار قدیمی ایران است که نامش ۸ بار در شاهنامه آمده است. نام قبلی شهر جهرم «گهرم» بوده است و تاریخ این شهر به سده چهارم قبل از میلاد می‌رسد. در شاهنامه فردوسی پهلوانی به نام گهرم وجود دارد و در تاخت‌وتازهای اسکندر از جهرم یادشده است. بر اساس روایات در جهرم قلعه بزرگی به نام «خورشه» یا «خورشاه» وجود داشت که شخصی به نام خورشه آن را بنانهاده است، این قلعه بعدها دوره خلافت بنی امیه، یکی از مهم‌ترین مراکز حکومتی شد. جهرم پس از حمله اعراب بانام امروزی‌اش «جهرم» شناخته شد و در جنگ‌های این دوره، کشته‌های بسیاری داد.
بر اساس روایات شاهنامه فردوسی جهرم قبل از اسلام یکی از شهرهای مهم بوده است، این شهر به‌اندازه‌ای بزرگ بوده است که سرگذشت اسکندر و دارا از این شهر آغاز می‌شود.
عکس از ویکی‌مدیا (عکاس: مجتبی امیرزاده)
متأسفانه پس از دوره سلجوقیان جهرم مورد بی‌توجهی حاکمان و خلفا قرار گرفت و حتی در عصر صفوی نیز زیاد به مرمت و آبادانی این شهر توجه نشد. در قرن هشتم، مردم جهرم در زمینه کشاورزی پیشرفت کردند و درخت‌های خرمای بسیاری در این ناحیه کاشته شد. اواخر دوره صفوی و اوایل زندیه را می‌توان عصر شکوفایی جهرم در زمینه باغداری به‌خصوص کاشت خرما دانست.
شهر جهرم، جز اولین شهرهایی بود که در انقلاب اسلامی ایران، قیام کرد، به همین دلیل دولت پهلوی نام جهرم را جز یازده شهر در لیست حکومت‌نظامی قرارداد.
آداب و رسوم مردم جهرم
عکس از خبرگزاری شبستان (عکاس: نامخشص)
پوشش محلی مردم جهرم، شبیه به پوشش محلی مردم استان فارس است و در این منطقه لباس محلی خاصی دیده نمی‌شود.
لباس زنان عشایر این منطقه شامل قطعاتی مثل کلاهک، آرخالق زنانه، تنبان، چارقد، دستمال، پاپوش، پیراهن و دامن است. در لباس‌های محلی این ناحیه از رنگ‌های شاد دیده می‌شود و یکی از زیباترین لباس‌های محلی ایران، پوشش مردمان این منطقه است. پوشاک مردان عشایر شامل کلاه دوگوشی، پیراهن، آرخالق بلند مردانه، شال کمر، چقه، شلوار، پاپیچ، ملکی (گیوه) و کپنک است.
در جهرم نیز شبیه به سایر نقاط ایران، برخی مناسبت‌ها با آداب‌ورسوم خاصی برگزار می‌شود. در ایام محرم، دسته‌های عزاداری با شترهای آراسته، طفلان سوار بر مرکب به مصلی یا میدان اصلی می‌آیند و در آن میدان به عزاداری مشغول می‌شوند. در روز سیزدهم محرم عزاداران در جهرم بر اساس یک سنت دیرینه در حالی که کفن‌پوش شده و بیل و کلنگ در دست دارند اقدام به خاک‌سپاری نمادین شهدای دشت نینوا می‌کنند.
سوغات و صنایع دستی جهرم
عکس از وب‌سایت aradbranding.com (عکاس: نامشخص)
یکی از معروف‌ترین محصولات جهرم، لیموترش این منطقه است. لیمو جهرم در ایران به لیمو شیرازی مشهور است و به کشورهای دیگر نیز صادر می‌شود. از دیگر محصولات باکیفیت این ناحیه می‌توان به بادمجان و خرما اشاره کرد. از جمله صنایع دستی جهرم می‌توان به آینه‌کاری، نمدمالی و گلیم‌بافی اشاره کرد.
غذای محلی جهرم
از جمله غذاهای محلی جهرم می‌توان به آش ماست، آش الوک، کوفته سبزی جهرمی، قیمه جهرمی و کلم پلو و کوفته‌ریزه جهرمی اشاره کرد.
عکس از وب‌سایت sonnatkala.ir (عکاس: نامشخص)
جاهای دیدنی جهرم
بر اساس گزارش سازمان میراث فرهنگی،۵۶ اثر و بنای تاریخی در جهرم به ثبت رسیده‌اند، پس این شهر پر است از آثار تاریخی مهم. از جمله بناهای تاریخی و جاهای دیدنی جهرم می‌توان به بازار جهرم، مسجد و مدرسه خان جهرم، مقبره جاماسب حکیم، مسجد جامع، آتشکده چهارطاقی قطب‌آباد، کاروانسرای مخک، تل قلعه جهرم، چهارطاقی زاغ جهرم و تل زاغ اشاره کرد.
جاذبه‌های طبیعی جهرم عبارت‌اند از غار سنگ تراشان(بزرگترین غار دست‌ساز جهان)، غارهای طبیعی بونیز، شفق، ویشو و تاودان، آبشار خفر، چشمه تنگاب، سد سلمان فارسی و چشمه آب چک چک.
نویسنده: فاطمه محمدی
عکس‌های گالری از ویکی‌مدیا و گوگل مپ؛ عکاسان: علی ابک، امیر پرتو
