دماوند یکی از شهرهای استان تهران و مرکز شهرستان دماوند است که شهرداری آن در سال ۱۳۱۲ تاسیس شده است. دوماهبند، دنباوند و دمابند نامهای قدیمی این شهر است. قله باشکوه و زیبای دماوند در شمال شهر دماوند قرار داشته و از جاذبه مهم این شهر و علت نامگذاری شهر به دماوند است. این قله بلندترین قله آتشفشانی آسیا و نخستین اثر طبیعی است که در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
دماوند را بهتر بشناسید:
درباره دماوند
عکس از ویکیمدیا (عکاس: Mahak sz)
شهر دماوند در دامنه قله دماوند و در ميان دره حاصلخيز، باصفا و در ۲۵ كيلومتری جنوب قله دماوند و در ۷۰ كيلومتری شرق تهران قرار دارد. دماوند در طول شرقی ۵۲ درجه و ۴ دقيقه و عرض جغرافیایی ۳۵ درجه و ۴۳ دقيقه قرار دارد. این شهر از سطح دریا ۱۹۶۰ متر بلندی دارد. همسایگان این شهرستان از شمال شهرستانهای قائمشهر، بابل و آمل، از جنوب شهرستان گرمسار، از جنوب غربی شهرستان ورامين، از شرق شهرستان سمنان و از غرب شهرستان شميرانات است.
مسيرهای دسترسی به دماوند عبارتاند از: راه اصلی تهران-قائم شهر، كه دماوند در یک كيلومتری آن قرار دارد و راه اصلی تهران-آمل كه دماوند در ۵۵ كيلومتری آن واقع شده است.
بیشترین قسمت این شهرستان کوهستانی بوده و كوههای بلندی مانند سياهچال و چنگيز چال در شمال و كوههای قرهقاچ در جنوب و جلگههای گيلاوند و رودهن و بومهن كه دارای شيب اندکی به طرف جنوب هستند، در قسمت میانی شهرستان قرار دارند.
عکس از ویکیمدیا (عکاس: کیانوش محبیان)
قرارگیری دماوند در ميان كوههای برفگير باعث شده تا زمینهای آن دارای آب فراوان شده و در نتیجه باغهای گوناگون و حاصلخيز پدید آید. روستاهایی نظیر احمدآباد و چشمه اعلا و دشتمزار که در شمال غربی شهرستان واقع شده، دارای باغهای میوه بسیار هستند. همچنین زمينهای آبرفتی نسبتا وسيع در بخشهای مركزی دماوند قرار داشته که موقعیت مناسبی را برای کشاورزی دارد و دارای زمينهای زير كشت و باغهای ميوه است. انواع ميوهها و محصولات كشاورزی مانند سيب، گلابی، قيسی، گيلاس، آلبالو ، سيب زمينی، گردو، لوبيا، گندم، گوجه و خيار از فرآوردههای این مناطق است.
حیواناتی نظیر کل، بز، میش و پلنگ عمدهترین حیوانات موجود در حیات وحش این شهرستان هستند. همچنین پرندگان گوناگونی مانند زاغ، کبک، تیهو، کبک دری، پرندگان شکاری مانند عقاب طلایی، قرقی، دلیجه در این منطقه زندگی میکنند. درختان اورس (سرو کوهی)، انجیر، زرشک، بادام کوهی و گیاهانی مانند گل گاوزبان، کاسنی، گل ختمی، خاکشیر، قدومه، گل بنفشه، شیرین بیان، باریجه، بومادران ،گون، کتیرا و روناس که خاصیت درمانی دارند، در این منطقه میروید.
بنا به سرشماری سال ۱۳۹۵ ایران، جمعیت شهر دماوند ۴۸٬۳۸۰ نفر است. مردم شهر مسلمان بوده و دارای مذهب شیعه هستند. مردم شهر به زبان تاتی صحبت میکنند، اما زبانهای فارسی، ترکی، مازندرانی و کردی نیز رایج است. لازم به ذکر است که دماوند دومین شهر بزرگ و پرجمعیت تاتنشین در ایران محسوب میشود.
تاریخچه دماوند
عکس از ویکیمدیا (عکاس: Mohammadr ab)
دماوند یکی از کهنترین شهرها و نخستین شهرهای اسطورهای تاریخ ایران است. تاریخ ساخت این شهر با شهرهای اصطخر و بلخ یکسان به نظر میرسد.
بنا به پژوهشهای باستانشناسی تعدادی گور با شیوههای تدفین متفاوت در منطقه ولیران دماوند کشف شده است. این آثار به اوایل دوران اشکانیان مربوط میشود. همچنین چهار ریتون سفالی و سکههایی متعلق به مهرداد دوم (۱۲۴ تا ۸۷ پیش از میلاد)، اردوان دوم، سنتروک، ارد اول از دوران اشکانی کشف شده است. بقایای قلعهای که به دوران ساسانیان تعلق دارد و چند سکه نقره از زمان خسرو دوم در بخش غربی محوطه کشف شده است. ساتراپهای دماوند رویکتیبه شاپور اول در کعبه زردشت (۲۴۰–۲۷۰ میلادی) و کتیبه پایکولی از زمان نرسی (۲۹۳–۳۰۲ میلادی) حک شده است.
آب و هوای دماوند
عکس از گوگلمپ (عکاس: مجید تهرانی)
دماوند در بخش ميانی، اقليم نيمه استپی سرد و در ارتفاعات اقليم نيمه كوهستانی دارد. بیشتر بارشها بهصورت برف است. همچنین در ارتفاعات بارش بیشتری انجام میگیرد. بیشترین درجه حرارت در تابستان ۳۵ درجه سانتیگراد و کمترین آن در زمستان تا ۲۰- درجه میرسد. ميزان بارندگی در این شهر ۳۲۵ ميلیمتر است. دی ماه سردترین ماه سال و تیرماه نیز گرمترین ماه سال است.
لباس محلی مردم دماوند
مردم این شهر لباس محلی خاصی ندارند؛ مردها از شلوار گشاد و پیراهن بلندی که کمرچین نیز روی آن بسته میشد و کلاههایی که عرق چین نام داشت، استفاده میکردند. شلیته بههمراه شلوار نیز پوشش زنان این منطقه بود.
صنایع دستی و سوغات دماوند
عکس از وبسایت topcooking.ir (عکاس: نامشخص)
جاجیم، نمد، پارچههای نخی، روتختی، حوله، سفره، گیوه، منبت، معرق و … از صنایع دستی شهر دماوند است. توتک، حلوا لوز، حلواهای دیگر، نان محلی، عسل، آبنبات کیلان و … از سوغاتیهای معروف دماوند محسوب میشود. عسل دماوند از نظر جنس و مرغوبيت در بازار معروف است. تولید عسل آویشن و عسل گَوَن که جنبه درمانی دارد، از گیاهان آویشن و گَوَن در کوههای این شهرستان تولید میشود که بسیار رایج است.
جاهای دیدنی دماوند
کوه دماوند، چشمه اعلاء، برج شیخ شبلی، مسجد جامع دماوند، غار رودافشان، آبشار تیزاب، رودخانه دماوند، حمام تاریخی محله درویش، منطقه ولیران، امامزاده عبدالله و خلیل الله، امامزاده عبدالله و عبيدالله، آبشار جنگلک، چشمه سیاه سنگ، دشت مشا، دریاچه تار و هویر، دژ گل خندان و آبشار آینه رود فرح افزا از جاهای دیدنی دماوند است.
عکسهای گالری از گوگلمپ (عکاسان: رضا بهرامی و green f) و ویکیمدیا (عکاس: حمزه محمد حسینی)
نویسنده: فرناز رهبران رنجبر