دیدنی های خراسان جنوبی

مرتب سازی بر اساس :
clear

اولین نفری باشید که برای این مکان عکس آپلود می کنید

آثار ملی ایران میراث جهانی یونسکو

بازدید از این جاذبه رایگان است

مشهورترین جاهای دیدنی خراسان جنوبی

استان خراسان جنوبی در شرق ایران از پرکویرترین نواحی کشور ما است و بخش‌های زیادی از آن را زمین‌ها و مراتع بیابانی تشکیل می‌دهند؛ با این وجود، جاذبه‌های تاریخی و طبیعی برجسته‌ای در این استان به چشم می‌خورند. مشهورترین جاهای دیدنی خراسان جنوبی را اماکن مذهبی، بناهای تاریخی، جاذبه‌های طبیعی، روستاهای تاریخی و آرامگاه مشاهیر تشکیل می‌دهند. سه اثر طبیعی و تاریخی در این استان به‌صورت مشترک در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند. این جاذبه‌ها باغ ایرانی اکبریه، قنات بلده فردوس و کویر لوت هستند. در ادامه به معرفی برخی از مشهورترین جاهای دیدنی خراسان جنوبی خواهیم پرداخت.

دره کال جنی

صخره های تودرتو در دره کال جنی طبس

منبع عکس: مجله مستر بلیط، عکاس نامشخص

دره کال جنی از جاذبه‌های طبیعی استان خراسان جنوبی است که در نزدیکی روستای ازمیغان و شهر طبس قرار دارد.  این دره به‌دلیل شکل ظاهری سنگ‌ها و صخر‌های آن مورد توجه گردشگران قرار می‌گیرد. دره کال جنی در طول زمان‌های طولانی بر اثر فرسایش تدریجی آب رودخانه ازمیغان به وجود آمده است و سنگ‌ها به‌شکل پر پیچ و خمی کنار هم قرار گرفته‌اند. شیارها بین سنگ‌ها به مرور زمان عمیق‌تر شده‌اند و شکل امروزی را به وجود آورده‌اند.

نام کال جنی از دو بخش «کال» و «جنی» تشکیل می‌شود که کال در زبان محلی معنی دره می‌دهد؛ اما انتخاب نام جنی برای این دره بر اساس باورهای عامیانه مردم این منطقه است که ریشه در خرافات دارد. با وزش باد در کال جنی به‌دلیل ساختار این منطقه صداهایی عجیب به گوش می‌رسند و فضای وهم آلود و پرپیچ‌وخم این دره همراه با صداهای عجیب و غریب سبب این نامگذاری شده است.

روستای ماخونیک

خانه های کوچک روستای ماخونیک در دامنه کوه

منبع عکس: ایرنا زندگی، عکاس نامشخص

روستای ماخونیک از جاهای دیدنی خراسان جنوبی در نزدیکی بیرجند است. این روستا در محیطی بکر و کوهستانی قرار دارد و مردمان آن فرهنگ و آداب رسوم خود را هم‌چنان حفظ کرده‌اند. در طول سالیان طولانی روستای ماخونیک با محیط بیرون از خود ارتباط نداشت و به همین دلیل امکانات رفاهی آن نیز بسیار محدود بود.

روستای ماخونیک را با عناوینی مانند «سرزمین لی لی پوت» یا «سرزمین کوتوله‌ها» می‌شناسند

وجود سنگ‌نگاره‌های تاریخی، برج و قلعه و خانه‌های تاریخی در روستای ماخونیک قدمت این روستا را مشخص می‌کنند. مردمان  این منطقه از قدیمی‌ترین مهاجران افغانستان هستند و سال‌ها با لقب کوتاه قامت شناخته می‌شدند؛ به همین دلیل از روستای ماخونیک با نام سرزمین کوتوله‌ها نیز یاد می‌کنند.

چشمه مرتضی علی

مسیر میان دره چشمه مرتضی علی ز میان سنگ ها

منبع عکس: خبرگزاری صدا و سیما، عکاس نامشخص

چشمه مرتضی علی از دیدنیهای نزدیک به شهرستان طبس در مسیر روستای خرو است. این چشمه در دامنه‌های غربی کوهستان «شتری» قرار دارد و از سه چشمه اصلی و چند چشمه فرعی تشکیل می‌شود. وجود این چشمه میان منطقه‌ای کویری در طبس توجه گردشگران را به این ناحیه جلب می‌کند.

چشمه‌های قنبر و آبگرم مرتضی علی در بالادست کوه قرار دارند. این دو چشمه با یکدیگر یکی می‌شوند و به چشمه جعفری در پایین دست کوه می‌رسند. این چشمه‌ها در نهایت به سد خاکی نهرین می‌ریزند و آب مورد نیاز مزارع و باغ‌های شهرستان طبس را تامین می‌کنند.

سد شاه عباسی در انتهای مسیر چشمه مرتضی علی

منبع عکس: سایت اسمارتیز، عکاس نامشخص

آب چشمه‌های مرتضی علی خواص درمانی دارند و بسیاری از محلیان برای درمان انواع بیماری‌ها از آب این چشمه‌ها استفاده می‌کنند. در طول مسیر بازدید از چشمه مرتضی علی حفره‌هایی میان صخره‌ها به چشم می‌خورند که دستکند هستند. بر اساس نظر مورخان قدمت این سوراخ‌ها به بیش از ۱۵۰۰ سال و زمان پادشاهی ساسانیان می‌رسد. طاق عباسی یا سد شاه عباسی اثر تاریخی موجود در انتهای مسیر چشمه‌ها است. ارتفاع این سد به حدود ۶۰ متر می‌رسد و به دوره صفویه تعلق دارد. سنگ‌نگاره‌هایی با نقش بز کوهی بر این سازه حک کرده‌اند. از این سازه با عنوان بزرگ‌ترین پل قوسی جهان یاد می‌کنند.

باغ گلشن طبس

گل های قرمز و بنفش در باغ گلشن طبس مقابل عمارت باغ

منبع عکس: سایت tabas pishfar، عکاس نامشخص

باغ گلشن طبس از دیگر جاذبه‌های تاریخی در استان خراسان جنوبی است که قدمت آن به دوره حکومت زندیه می‌رسد. این باغ در اواخر حکومت لطفعلی خان و به دستور حاکم توس ساخته شد. پلان باغ گلشن مربع شکل است و استخر بزرگی میان آن به چشم می‌خورد. در این استخر سه فواره بزرگ وجود دارند که نمایی زیبا به باغ می‌بخشند.

باغ گلشن تنها یک عمارت اصلی با دو طبقه دارد. در این ساختمان زیرزمینی نیز تعبیه کرده‌اند و ورودی اصلی این عمارت رو به فضای باغ و استخر است. در طبقه نخست عمارت گلشن تالاری بزرگ تعبیه کرده‌اند که ایوانی رو به باغ دارد. دو ستون بلند در مقابل ایوان این عمارت بر زیبایی نمای ساختمان می‌افزایند. عمارت اصلی باغ گلشن در سال ۱۳۵۷ شمسی بر اثر زلزله‌ای مهیب ویران شد و ساختمان کنونی را بر اساس نقشه این بنا بازسازی کامل کرده‌اند. باغ گلشن از معروف‌ترین جاهای دیدنی طبس است.

کویر حلوان

عبور گردشگران میان تپه های شنی کویر حلوان

منبع عکس: سایت نورین بلاگ، عکاس نامشخص

کویر حلوان در شمال شرقی خراسان جنوبی قرار دارد و از مناطق کویری محبوب میان طبیعت گردان به شمار می‌رود. این کویر از دو سو به کوهستان‌های پر حاجات و عاشقان می‌رسد و دریاچه نمک و کویر مرکزی ایران در غرب آن قرار گرفته‌اند. کویر حلوان شکل مثلثی دارد و راس آن در بخش شرقی این کویر واقع شده است.

بیشترین ارتفاع تپه‌های شنی در کویر حلوان در بخش شرقی دیده می‌شوند که ارتفاع آن‌ها به حدود ۸۰ متر می‌رسد. هرچه به‌سمت غرب بروید از ارتفاع این تپه‌ها کم می‌شود و به ریگ دره‌ها وارد می‌شوید. امتداد ریگ دره‌ها به ارتفاعات کوهستانی می‌رسند. تلاقی کوهستان با ریگ دره‌های بیابانی مناظری تماشایی به وجود آورده‌اند.

کویر حلوان از عرصه‌های کویری بی آب و علف نیست و گونه‌های متنوعی از حیوانات و گیاهان بیابانی در آن زندگی می‌کنند. تورهای کویرگردی در طول سال از این منطقه بازدید می‌کنند و به تفریحاتی مانند شتر سواری، حمام شن، رصد ستارگان، سافاری و کویرنوردی در کویر حلوان می‌پردازند.

روستای نایبند

روستای کویری نایبند پای کوه و کنار درختان نخل

منبع عکس: سایت nipna، عکاس نامشخص

روستای نایبند از زیباترین روستاهای کویری کشور ما در خراسان جنوبی است. نام این روستا در فهرست آثار ملی ایران به چشم می‌خورد و یکی از معدود زیستگاه‌های یوزپلنگ ایرانی به شمار می‌ر‌ود. اطراف روستای نایبند کوهستان‌های مرتفعی به چشم می‌خورند که نایبند را به روستایی کوهستانی در دل کویر لوت تبدیل کرده‌اند.

بر اثر مدارک تاریخی موجود قدمت روستای نایبند به دوره پیش از اسلام می‌رسد. در کوهستان‌های اطراف این روستا نشانه‌هایی از غارهای دستکند به چشم می‌خورند که از نخستین ساکنان این منطقه به یادگار مانده‌اند. معماری خانه‌های روستای نایبند شکلی متراکم دارد و مرز بین آن‌ها مشخص نیست. به‌دلیل کمبود زمین مناسب در این منطقه خانه‌ها به‌صورت پلکانی روی یکدیگر قرار گرفته‌اند که منظره‌ای از روستایی پلکانی در کویر را ایجاد کرده‌اند.

باغ اکبریه

عمارت باغ اکبریه مقابل باغچه سرسبز در غروب خورشید

منبع عکس: سایت ایلیا گشت، عکاس نامشخص

باغ اکبریه یکی از زیباترین نمونه باغ‌های ایرانی در خراسان جنوبی و بیرجند است. در این باغ دو عمارت به چشم می‌خورند که قدمت آن‌ها به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجار می‌رسد. در ساخت باغ اکبریه همه الگوهای مربوط به باغ‌های ایرانی مانند دسترسی مناسب به قنات را رعایت کرده‌اند. این مجموعه یکی از باغ‌های ایرانی ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو است.

استخر مربع شکل بزرگی فضای اصلی باغ اکبریه را احاطه کرده است و میان آن سکویی بزرگ به چشم می‌خورد. ساخت بناهای مجموعه اکبریه را در چند مرحله انجام داده‌اند. یکی از عمارت‌ها در منتهی الیه شرقی این باغ قرار دارد و دیگری در جبهه غربی واقع شده است. عمارت غربی در گذشته ساختمان اصلی باغ اکبریه بود که دو طبقه دارد. در این بنا تزئیناتی برجسته از منبت کاری، مشبک کاری و گچکاری به چشم می‌خورند.

تنوع گونه‌های گیاهی و درختان در باغ اکبریه و عبور جوی آب با صدای گوش نواز در طول آن، محیط داخلی این باغ را بسیار باطراوت و زیبا کرده‌اند. در این باغ موزه‌های مختلفی قرار گرفته‌اند که در بازدید از این جاذبه تاریخی و طبیعی می‌توانید سری به این موزه‌ها بزنید.

ارگ کلاه فرنگی بیرجند

نمای بیرونی ساختمان ارگ کلاه فرنگی بیرجند

منبع عکس: سایت iran attraction inform، عکاس نامشخص

شهر بیرجند از قدیمی‌ترین شهرهای ایران در خراسان جنوبی است که آثار و بناهای تاریخی ارزشمندی در گوشه و کنار آن به چشم می‌خورند. ارگ کلاه فرنگی بیرجند که با نام‌هایی مانند «ارگ حسام الدوله»، «ارگ سرکار» و «قصر بی بی عروس» نیز شناخته می‌شود، از مشهورترین جاذبه‌های تاریخی این شهر است.

عمارت کلاه فرنگی بیرجند مانند دیگر عمارت‌های هم نام خود در سراسر ایران سقفی مخروطی دارد و آن را به‌صورت زیگوراتی در ۶ طبقه ساخته‌اند. در حال حاضر از این بنای تاریخی به‌عنوان ساختمان استانداری خراسان جنوبی استفاده می‌شود و امروزه تنها دو طبقه آن قابل استفاده است. قدمت این بنا به دوره حکومت قاجار می‌رسد و نام آن در فهرست آثار ملی کشور ما به چشم می‌خورد.

قلعه فورگ

قلعه فورگ زیر آسمان آبی از نمای دور

منبع عکس: مجله هم اقلیم، عکاس نامشخص

قلعه فورگ در نزدیکی روستایی به همین نام در خراسان جنوبی است. این روستا در حدود ۱۰۰ کیلومتر با بیرجند فاصله دارد و از قدیمی ترین مناطق این استان به شمار می‌رود. قلعه فورگ را پس از قلعه الموت، مهم‌ترین مقر و پناهگاه اسماعیلیان می‌دانند. نام این اثر تاریخی زیبا در بین ۱۰ قلعه تاریخی مهم ایران قرار دارد.

خوشبختانه قلعه فورگ در طول سالیان دراز از گزند بلایای طبیعی در امان مانده است. اسناد تاریخی موجود در این قلعه به بازسازی این بنا در زمان حکومت قاجار اشاره می‌کنند. قلعه فورگ در ضلع شمالی روستای فورگ و در ارتفاع کوهستانی قرار دارد و به این روستا مشرف است. در طول سالیان اخیر با کمک کاوش‌های باستان‌شناسی بخش‌های مختلفی از این قلعه را کشف کرده‌اند.

قلعه بیرجند

پلکان مقابل قلعه بیرجند از نمای پایین

منبع عکس: سایت بانی بوم، عکاس نامشخص

قلعه بیرجند را با نام‌هایی مانند «قلعه ته ده»، «قلعه پایین شهر» و «دژ بیرجند» نیز می‌شناسند. قدمت این بنای تاریخی به دوره حکومت صفویه می‌رسد و بر تپه‌ای در شمال غربی بیرجند قرار دارد. قلعه بیرجند اشراف کاملی به بافت قدیمی و بخش جدید شهر بیرجند دارد. در گذشته این قلعه هسته نخست بیرجند را تشکیل می‌داد و کاربرد دفاعی و نظامی داشت.

قلعه بیرجند را نخستین بار در زمان حکومت قاجار به‌طور کامل بازسازی کردند و پس آن در سال ۱۳۷۸ مورد مرمت دوباره قرار گرفت. این قلعه در حال حاضر موقعیت مناسبی دارد و از سالم‌ترین بناهای تاریخی در کشور ما است.

قلعه شاهدژ نهبندان

قلعه دژ نهبندان روی کوه زیر آسمان آبی

منبع عکس: مجله هم اقلیم، عکاس نامشخص

قلعه شاهدژ نهبندان از آثار باستانی خراسان جنوبی در نزدیکی نهبندان است. قدمت این بنا به دوره ساسانیان می‌رسد؛ اما در زمان اسماعیلیان به اوج رسید. این قلعه بر کوهستانی به ارتفاع بیش از ۱۴۰۰ متر از سطح دریا قرار دارد و به دشت‌ها و روستاهای اطراف مشرف است. از قلعه شاهدژ به‌عنوان بزرگ‌ترین قلعه شرق ایران یاد می‌کنند و زمان حکومت اسماعیلیه بیش از ۳۰۰۰ نفر در این قلعه زندگی می‌کردند.

بنای کنونی قلعه شاهدژ از بازسازی کامل این بنا در دوره اسماعیلیه به جا مانده است. در این مجموعه دو سبک معماری بدون ملات و با ملات به چشم می‌خورد. از چهار برج دایره‌ای قلعه شاهدژ در چهار سوی این بنا تنها یکی به جا مانده است که در ضلع جنوب غربی این قلعه قرار دارد. از بخش‌های مختلف قلعه شاهدژ می‌توان به باروها، آب انبارها، کوچه‌ها و گذرها، فضاهای مسکونی حیاط مرکزی و ارگ این قلعه اشاره کرد.

پرسش‌های متداول

دلیل نامگذاری دره کال جنی چیست؟

کال در زبان محلی به معنی دره است و فضای وهم آلود و صدای عجیب باد در این دره سبب نامگذاری کال جنی به این نام شده است.

سرزمین آدم کوتوله‌ها لقب کدام روستای ایران است؟

روستای ماخونیک در نزدیکی بیرجند را با نام سرزمین آدم کوتوله‌ها یا سرزمین لی لی پوت می‌شناسند.

دلیل شهرت روستای نایبند چیست؟

خانه‌های پلکانی روستای نایبند در محیط کوهستانی خوش آب و هوا در میان کویر لوت، دلیل شهرت روستای نایبند هستند.

بزرگترین سد قوسی جهان کجاست؟

طاق عباسی یا سد شاه عباسی در انتهای مسیر چشمه مرتضی علی با ارتفاع تقریبی ۶۰ متر را به‌عنوان بزرگترین سد قوسی جهان می‌شناسند.

نویسنده: مینا بهزادی‌منش