جاهای دیدنی استان ایلام

استان ایلام از استان‌های غربی کشور محسوب می‌شود که وجود کوه‌ها، رودخانه‌ها، آبشارها، مناطق کوهستانی حفاظت‌شده و دشت‌های وسیع و حاصلخیز، این استان را به مقصدی برای گردشگران طبیعت‌گرد تبدیل کرده است.

این استان همچنین میزبان آثار تاریخی زیادی است که نشانی بر وجود کانون جوامع بشری در این منطقه بوده است. در این مقاله بخشی از دیدنی‌ های استان ایلام را معرفی خواهیم کرد.

منبع عکس: سایت wikiloc.com (عکاس: فرج سلیمانی)

در ارتفاعات انبار آب و مشرف به شهر ایلام، قلعه و استحکاماتی ساخته شده که به اسماعیل خان معروف است. محدوده‌ی قلعه کوهستانی و دارای صخره‌هایی است که مسیر عبور را دشوار کرده است. در بخش جنوب شرقی اما، که مسیر ارتباطی قلعه هم بوده، مسیر گذر مناسب‌تر است.

این قلعه با سنگ‌های کوهستانی و ملات گچ ساخته شده است. با اندکی تراش به سنگ‌ها، آن‌ها را در کنار یکدیگر قرار داده و ردیف‌های نسبتا منظمی ایجاد کرده‌اند.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: مسعود ناصری)

کوه چمن‌گیر یکی از مقاصد مناسب و بکر برای کوهنوردی و طبیعت‌گردی در ایلام است. این کوه در شیروان و فاصله ۲۲ کیلومتری جنوب شرقی ایلام قرار دارد. ارتفاع کوه ۲۵۷۸ متر است.

رودخانه‌های گراب و چرداول از این کوه سرچشمه می‌گیرند. کوه چمن‌گیر جزو رشته «کبیرکوه» از کوهستان زاگرس است. این کوه از جنوب شرقی به کوه سیروان و از شمال غربی به کوه قلارنگ متصل می‌شود.

• آدرس: ۲۲ کیلومتری جنوب شرقی ایلام، ناحیه شیروان (مشاهده در نقشه)

منبع عکس: سایت iranbekr.com (عکاس: ناشناس)

کوه اهوران از دیگر دیدنی‌ های استان ایلام است که برای طبیعت دوستان و افرادی که عاشق ماجراجویی هستند، مکان بی‌نظیری به شمار می‌آید.

این کوه در ۸۳ کیلومتری شمال شرقی ایلام است. ارتفاع آن ۲۱۲۰ متر است و ۲۴ کیلومتر به‌سمت جنوب شرقی کشیده شده است. این کوه از دره جزمان رود در غرب شروع می‌شود و به کوه‌های کولیته و کازه تر می‌رسد.

• آدرس: ۸۳ کیلومتری شمال شرقی ایلام (مشاهده در نقشه)

منبع عکس: سایت نشاط‌آوران (عکاس: ناشناس)

غار کناتاریکه، غاری عظیم در ارتفاعات «سیوان کوه» ایلام است. ارتفاعات سیوان کوه در ۳۵ کیلومتری مسیر ایلام-دره‌شهر و نزدیک به روستای پاکل قرار دارد.

داخل این غار پرده‌های سنگی به‌همراه ستون و مجسمه‌های استالاکتیتی و استالاگمیتی بسیار زیبا قرار دارد. یک حوضچه آبی هم در این غار وجود دارد. عمق غار ۳۵۰ متر است و هوای داخل آن به‌شدت سرد است. به همین دلیل است که هیچ موجود زنده‌ای در غار زندگی نمی‌کند؛ البته اکسیژن داخل غار مناسب است.

منبع عکس: سایت didanist.com (عکاس: ناشناس)

۲۰ کیلومتر بعد از ایلام در مسیر جاده چوار، تفرجگاهی با درختان زیبا و انبوه وجود دارد که به نام تجریان معروف است. تجریان منطقه خوش آب‌و‌هوایی است که به‌عنوان ییلاق منطقه و اهالی اینجا شناخته می‌شود.

نزدیک تجریان، منطقه خوش آب‌و‌هوای دیگری وجود دارد که با نام «تنگ بهشت» مشهور است. تنگ بهشت نیز با استقبال گردشگران و مسافران روبه‌رو شده و به همین دلیل، در اکثر اوقات سال این منطقه میزبان گردشگران است. تجریان در ۲۰ کیلومتری ایلام، در مسیر چوار در منطقه‌ای به نام «مورت و بولی» قرار دارد.

• آدرس: ایلام، ۲۰ کیلومتری جاده‌ چوار، منطقه مورت و بولی (مشاهده در نقشه)

منبع عکس: سایت didanist.com (عکاس: ناشناس)

زله‌زرد یکی از مناطق مهم در ایلام است که زیستگاه گونه‌های گیاهی و جانوری کمیابی در کشور است. این منطقه ۸۰ هزار هکتار وسعت دارد.

در زله‌زرد، جانورانی مانند کل و بز وحشی، قوچ و میش، آهو، گرگ، روباه، خرگوش، تشی و بزمچه وجود دارند. از میان پرندگان هم کبک، تیهو، سار و فاخته در این زیستگاه زندگی می‌کنند.

منبع عکس: سایت مجله دلتا (عکاس: ناشناس)

طاق شیرین و فرهاد، بنای کوچکی در ایلام است که به باور مردم محلی، فرهاد در مدت نصف روز آن را برای استراحت شبانه شیرین ساخته است. خیلی از قدیمی‌ها و افراد مسن‌تر در ایلام، این بنا را با نام «طاق شیرین» می‌شناسند.

طاق شیرین، طاقی سنگی است که رو به جنوب شرقی و در دامنه کوه قرار دارد. این بنا، طاقی با پلان مربع است که ۳۲۰ متر طول و ۲۹۰ سانتی‌متر عرض دارد. ارتفاع طاق ۲۲۰ سانتی‌متر است.

این بنا به‌طور کامل از سنگ‌هایی ساخته شده که تراش خورده و به‌صورت ردیفی و بدون ملات (اصطلاحا خشکه چین) روی هم قرار گرفته‌اند. ویژگی منحصربه‌فرد طاق شیرین در طراحی پشت بام طاق است که به‌جای فرم هلالی، به‌شکل مسطح و یکنواخت ساخته شده است.

این ساختمان باستانی متعلق به دوره ساسانیان است و در ایلام، شهرستان ایوان، بخش رزنه، روستای چهل زرعی، تنگ کوشگ قرار دارد. این اثر در اسفند ۱۳۸۱ ثبت ملی شده است.

• آدرس: ایلام، ایوان، بخش زرنه، روستای چهل زرعی، تنگ کوشک (مشاهده در نقشه)

منبع عکس: سایت khaandaniha.ir (عکاس: ناشناس)

نقش برجسته گل گل ملکشاهی، سنگ نوشته‌ای به زبان آشوری و خط میخی است که روی صخره‌ای در نزدیکی روستای گل گل ملکشاهی قرار دارد. ابعاد کتیبه ۱۳۵ در ۹۰ سانتی‌متر و مستطیل عمودی است.

روی سطح کتیبه بعد از صاف شدن، پیکر پادشاه آشوری به‌شکل برجسته وجود دارد. سطرهای متن کتیبه با خطوط افقی کنده‌کاری شده، از هم متمایز شده‌اند.

در متن کتیبه در مورد فتح ایلام و انقراض تمدن ایلام باستان توسط آشوری‌ها نوشته شده است. این اثر در ۸ کیلومتری شهر ارکواز، روی نمای دیوار شرقی تنگه کوچکی قرار دارد که روستای گل گل در دهانه آن مستقر است. این اثر در دی ۱۳۵۵ ثبت ملی شده است.

• آدرس: ۲۴ کیلومتری ایلام، روستای گل‌ گل

منبع عکس: سایت khaandaniha.ir (عکاس: ناشناس)

آبشار وه‌ریز در نزدیکی روستایی به نام چشمه کبود قرار دارد. این روستا از توابع بخش مرکزی شهر ایلام است. ارتفاع آبشار ۱۰ متر است و از روی صخره‌ای هلالی به پایین می‌ریزد. سرچشمه‌ی آبشار، ارتفاعات کبیرکوه در غرب ایلام است.

• آدرس: ۵ کیلومتری جنوب ایلام، مجاورت روستای چشمه‌کبود

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: احمد کریم‌نیا)

کبیرکوه بزرگ‌ترین و مهم‌ترین رشته‌کوه استان ایلام است و از مجموعه‌ای کوه بلند تشکیل شده که قسمتی از رشته‌کوه بزرگ زاگرس هستند. این رشته‌کوه در جهت شمال غربی-جنوب شرقی امتداد دارد. کبیرکوه از مناطق پر باران، سرسبز و پرآب در ناحیه کوهستانی زاگرس است.

منطقه حفاظت‌شده کبیرکوه، وسعتی حدود ۱۶۶۵ هکتار دارد که گونه‌های جانوری مختلفی مانند کل، بز، خرس، پلنگ، قوچ، میش و آهو در آن زندگی می‌کنند.

اطراف این منطقه، دو جاده ایلام-دره‌شهر و دره‌شهر-آبدانان وجود دارد. این منطقه، مقصد مناسبی برای طبیعت‌گردی است که البته نیاز به معرفی بیشتر و همچنین ایجاد امکانات مناسب و ساماندهی برای حضور گردشگران دارد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: حسین صوری)

ماداکتو شهری متعلق به دوران ساسانیان است و ۱۴۰۰ سال قدمت دارد. در این شهر تاریخی، برج‌های نگهبانی، خیابان، سیستم آبكشی و دفع فاضلاب وجود داشته كه متاسفانه در یک زلزله تخریب شده، اما بقایای این شهر موجود است و اکنون میراث فرهنگی به‌صورت ضعیف از آن حفاظت می‌کند. شهر تاریخی ماداكتو در سال ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

منبع عکس: سایت aminmana.com (عکاس: ناشناس)

دره میشخاص از روستای جعفر آباد در فاصله ۳۰ کیلومتری ایلام شروع می‌شود و تا ارتفاعات طولاب ادامه دارد که در آن جنگل و باغ درهم آمیخته‌اند. درختان گردو، انواع میوه‌ها، چندین روستا در مسیر ییلاقی دره با مردمی مهمان‌نواز و مهربان، نزدیک بودن دره با تفریحگاه جنگلی گاوز و مزارع متنوع آن باعث شده بازدیدکنندگان و گردشگران زیادی به این سو جذب شوند.

در دو کیلومتری این دره ییلاقی و در طول مسیر جاده اصلی ایلام به دره شهر، جنگل انبوه و زیبای مله پنجاو قرار دارد که بسیار زیبا است. دره ییلاقی هفتاو میشخاص با باغات و مزارع یکی از مناطق سرسبز و دیدنی ایلام است که محصولات آن کیفیت مطلوبی دارند و در داخل و خارج این استان به فروش می‌رسد.

• آدرس: ۳۰ کیلومتری ایلام، روستای جعفرآباد، دره میشخاص

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Farzan trips)

این روستای کوهستانی چشم‌اندازهای جذاب و متنوعی شامل جنگل، رودخانه و کوهستان‌های سرسبز دارد که گردشگران زیادی را جذب می‌کند. رودخانه سراب کلان و جنگل‌های بلوط از جاذبه‌های این روستا هستند.

رودخانه سراب کلان از کوه‌های اطراف سرچشمه می‌گیرد و در بهار و تابستان چشم‌انداز فوق‌العده‌ای دارد. روستای هدف گردشگری سراب کلان با وجود جاذبه‌های طبیعی، گردشگری و جذب گردشگران بسیار در طول سال، فرصتی برای توسعه گردشگری و طبیعت‌گردی است.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Mohammad K)

تفرجگاه جنگلی ششدار در ۵ کیلومتری ایلام، در مسیر جاده ایلام - کرمانشاه قرار دارد و از مهم‌ترین تفریحگاه‌های ایلام است. ششدار در نزدیکی شهر ایلام است و به‌دلیل نزدیک بودن به منجل (تفریحگاهی در ایلام)، با استقبال زیادی روبه‌رو می‌شود و در فصل‌های بهار و پاییز، میزبان گردشگران زیادی است.

کوه معروف قلاقیران که به‌عنوان نماد شهر و استان ایلام شناخته می‌شود، در این ناحیه قرار دارد.

• آدرس: ۵ کیلومتری ایلام

منبع عکس: سایت persia.ir (عکاس: ناشناس)

آبشار گچان ابتدای جاده ایلام به سرابله، بعد از عبور از تونل بزرگ این مسیر در ۱۵ کیلومتری شهر ایلام قرار دارد. منطقه گچان پوشیده از درختان زیبای بلوط است. این منطقه در نزدیکی کوه‌های مانشت و قلاجه، در کنار دره زیبای گچان واقه است. چشمه‌ی پر آبی در این دره جاری است که آبشار زیبای گچان را ایجاد می‌کند. اهالی روستاهای اطراف برای مصارف خود و آبیاری باغ‌های میوه از آب این چشمه استفاده می‌کنند.

• آدرس: ۱۵ کیلومتری شمال ایلام

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: وحید وحید)

قلعه والی بنایی تاریخی در ایلام است که در قسمت شمالی خیابان پاسداران قرار دارد. این بنا در واقع محل اسکان والی در فصل تابستان بوده که روی تپه‌ای ساخته شده و ارتفاع آن از اطراف ۳/۵ تا ۴ متر است.

سنگ‌ نوشته‌ای در تخت خان وجود دارد که در آن به تاریخچه این قلعه اشاره شده است. طبق این سنگ نوشته، معمار قلعه والی، حاج درویش علی کرمانشاهی بوده و کارهای حجاری را رضاقلی انجام داده است.

قسمت شمالی قلعه یک تالار شاه‌نشین وجود دارد که ابعاد آن بزرگ‌تر از سایر اتاق‌های قلعه و بسیار زیبا و دیدنی است. وسط آن حوض کوچکی است که اطراف و داخل آن با سنگ مرمر تزئین شده بوده، اما هنگام بازسازی با کاشی‌های رنگی تزئین شده است.

قلع والی سال ۱۳۸۵ به موزه مردم‌شناسی ایلام تغییر کاربری داد که از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است و اکنون از غنی‌ترین موزه‌های تخصصی مردم‌شناسی محسوب می‌شود.

منبع عکس: ویکی پدیا (عکاس: رضا راش)

کاخ فلاحتی به دستور غلامرضا خان ابوقداره ایجاد شد. این کاخ که در محوطه سازمان جهاد کشاورزی استان ایلام قرار گرفته بود، به کاخ فلاحتی (کشاورزی) معروف شد. این ساختمان در گذشته با باغ محصور شده بود؛ اما با توسعه شهری، فضای باز کاخ تبدیل به ساختمان و خیابان شده و کاخ فلاحتی نمای پیشین خود را از دست داده است.

سال ۱۳۹۰، بنای تاریخی کاخ فلاحتی به موزه کشاورزی ایلام تبدیل شد. این موزه ۴ فضای نمایشی دارد؛ شامل بخش ابزارهای سنگی، بخش کشاورزی سنتی که نمایش مراحل کاشت، داشت و برداشت را دارد، بخش گیاهان دارویی و اسناد زمین‌های کشاورزی.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: میثم نجفی)

تنگ ارغوان در ۳ کیلومتری شمال شرقی شهر ایلام، در مسیر رودخانه‌ای قرار دارد که با گل‌ها و درختان ارغوانی پوشیده شده است و فصل بهار زیبایی وصف‌ناپذیری دارد. این منطقه رویایی که در گذشته گاوز نامیده می‌شد، در ورودی راه شمالی مسیر کرمانشاه به ایلام در حوزه دهستان میشخاص (میه خاص) در کنار تونل جدید آزادی قرار دارد. به‌دلیل ویژگی‌های طبیعی این منطقه، زنبورداری در اینجا رونق خوبی دارد.

• آدرس: سه کیلومتری شمال شرقی ایلام

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Omer Hakan)

تنگه رازیانه نزدیک روستای چنارباشی در ۴۵ کیلومتری شهر ایلام قرار گرفته است. تنگه رازیانه، دره باریک و عمیقی است که در منطقه‌ای سرسبز قرار دارد و درون آن رودی روان است. ۷۵ هکتار از زمین های تنگه رازیانه در سال ۱۳۸۸ به‌عنوان اثر طبیعی - ملی معرفی شد و همان سال در فهرست آثار طبیعی – ملی ایران ثبت شد.

تنگه رازیانه، از مناطق طبیعی و بکری است که محیط بی‌نظیری برای تفریح و گردشگری دارد و هر سال گردشگران بسیاری را به خاطر طبیعت بکر به خود جذب می‌کند.

• آدرس: ۴۵ کیلومتری ایلام-دره شهر، نزدیکی روستای چنارباشی (مشاهده در نقشه)

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: علی علیپور)

روستای سراب کلان، روستایی کوهستانی و برخوردار از چشم‌اندازهای طبیعی و بکر همچون رودخانه، جنگل و آب‌وهوایی مطبوع و دلپسند، در ۵۵ کیلومتری استان ایلام قرار گرفته است که می‌توان آن را یکی از جاذبه‌های گردشگری این منطقه از کشور معرفی کرد. همچنین رودخانه‌ زیبای سراب کلان در کنار جنگل‌های پوشیده از درختان بلوط، از دیگر ویژگی‌های این روستا است.

منبع عکس: سایت khaandaniha.ir (عکاس: ناشناس)

سم دل‌ دل‌، اثری است تاریخی و متشکل از قلوه سنگ‌هایی متعدد که به‌شکل نعل اسب و به‌صورت خشکه‌چین روی یکدیگر قرار گرفته است در نزدیکی شهر ایلام و در تنگ گراب وجود دارد. می‌توان بر تخته سنگی که در کف بخش داخلی آن و بر زمین قرار دارد، آثاری متعلق به سم اسب را مشاهده کرد که طبق باور بومیان، جای سم اسب یکی از امامان شیعه است.

طبیعت روستای چنارباشی؛ منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: جعفر الهیان)

از دیگر جاذبه‌های گردشگری تاریخی در ایلام، گورستانی است به نام چنار که منطقه‌ چنارباشی این شهر قرار گرفته و گفته می‌شود که قدمت آن به هزار سال پیش از میلاد مسیح (ع) باز می‌گردد.

• آدرس: ایلام، ناحیه‌ چنارباشی

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Omid Masdar)

قلعه‌ای متعلق به دوران حکومت ساسانیان، در جاده‌ آبدانان به مورموری، در روستای هزارانی و روی تپه‌ای طبیعی مشاهده می‌شود که از آن به قلعه‌ هزارانی یاد می‌شود. این اثر تاریخی، با مصالحی همچون سنگ و گچ ساخته شده و امروزه بخش اعظمی از آن تخریب شده است.

• آدرس: آبدانان، جاده‌ی آبدانان به مورموری، روستای هزارانی (مشاهده در نقشه)

منبع عکس: سایت wikiloc.com (عکاس: فرج سلیمانی)

قلعه‌ سام نیز یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری تاریخی در ایلام است که می‌توان آن را در شهرستان شیروان چرداول و در نزدیکی روستایی به نام چم بور مشاهده کرد. مجموعه‌ای باستانی که از سه بخش مرتبط و البته فاصله‌دار از یکدیگر تشکیل شده و به نظر می‌رسد که قدمت آن به اواخر دوران پارت‌ها و اوایل دوران ساسانیان بازمی‌گردد.

• آدرس: ۴ کیلومتری سه کوهه

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: نوید ابداعی)

آتشکده‌ موشکان، اثری است قدیمی و باستانی که قدمت آن طبق نظر باستان‌شناسان به زمان حکومت ساسانیان بازمی‌گردد. این اثر ارزشمند از ملات ساروج و سنگ ساخته شده و در سه کیلومتری شهر سرابله از توابع استان ایلام قرار دارد.

• آدرس: سه کیلومتری سرابله، روستای موشکان (مشاهده در نقشه)

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: حسین ابراهیمی)

چهار طاقی را می‌توان یکی دیگر از آثار تاریخی و باستانی استان ایلام معرفی کرد که به طاق نیز شهرت دارد. این بنای باستانی متعلق به دوران ساسانیان است و در واقع آتشکده‌ای است که امروزه تنها چهار طاق از آن باقی مانده و سازندگان، آن را تنها با قلوه‌سنگ و گچ ساخته‌اند. برای بازدید از این بنای تاریخی، کافی است به شهرستان دره شهر استان ایلام سفر کرد.

از دیگر جاذبه‌های گردشگری ایلام می‌توان از منطقه‌ حفاظت‌شده‌ مانشت و قلارنگ، امامزاده پیرمحمد آبهر پایین، غار زینه‌گان، آتشکده‌ قجر و پشت قلعه‌ آبدانان نام برد.

نویسندگان: زهره زرشکیان و محبوبه حسنی