شهر باستانی اوپلیستسیخه

اوپلیستسیخه، نام شهری سنگی و باستانی است که از جاهای دیدنی گرجستان به شمار می‌رود. این جاذبه‌ی پرطرفدار با این نام عجیب و تاریخ پرفرازونشیب، جزو میراث جهانی یونسکو است.

اوپلیستسیخه، به‌معنای «قلعه فرمانروا»، یکی از شهرهای سنگی باستانی است که در شرق گرجستان، در ۱۰ کیلومتری شهر گوری استان شیدا کارتلی، قرار دارد. این شهر روی صخره‌ای بلند، در غرب رودخانه متکواری ساخته شده است و دارای سازه‌های مختلفی است که قدمتشان به عصر آهن و اواخر قرون وسطی برمی‌گردد. اوپلیستسیخه به خاطر ترکیب منحصربه‌فرد سبک‌های سنگ‌تراشی آناتولی و ایران، و همزیستی معماری مسیحی و کافرکیشی بسیار مورد توجه است.

۱. باستان‌شناسان اوپلیستسیخه را یکی از شهرهای بسیار قدیمی معرفی کرده‌اند.

۲. این شهر از لحاظ استراتژیک، در قلب پادشاهی کارتلی قرار داشت و مهم‌ترین مرکز سیاسی و مذهبی کشور به شمار می‌رفت.

۳. نویسندگان قرون وسطی‌ای گرجستان، از قدمت و اهمیت اوپلیستسیخه می‌نویسند و اویلس نوه کارتلس را موسس آن معرفی می‌کنند.

۴. کارتلی در قرن چهارم به‌طور کامل به مسیحیت گروید و همین باعث شد تا از اهمیت اوپلیستسیخه کاسته شود و جایگاهش را به مرکز جدید مسیحیت، یعنی متسختا و بعد تفلیس بدهد.

۵. اوپلیستسیخه در قرن‌های هشتم و نهم، پس از غلبه مسلمانان به تفلیس، دوباره اهمیت خود را به‌عنوان قلعه نظامی به دست آورد.

۶. حمله مغول‌ها در قرن ۱۴ تاثیر بسیاری بر شهر داشت، تا جایی که ساکنان به‌کلی شهر را ترک کردند و تنها هنگام حمله بیگانگان به این مکان پناه می‌آوردند.

۷. مجموعه‌ی اوپلیستسیخه را می‌توان به سه بخش جنوبی، مرکزی و شمالی تقسیم کرد که حدود ۸ هکتار را در بر می‌گیرند.

۸. بخش میانی از همه وسیع‌تر، و نسبت به قسمت‌های دیگر دارای سازه‌های سنگ‌تراشه‌ بسیار است. این بخش از طریق یک راه باریک سنگی و یک تونل به بخش جنوبی متصل می‌شود.

۹. با اینکه سقف‌های تونل‌مانند برخی سازه‌های بزرگ با تراشیدن سنگ تزیین شده‌اند، اما بیشتر غارها عاری از هرگونه تزیین هستند.

۱۰. برخی سازه‌های بزرگ دارای تورفتگی‌هایی هستند که احتمالا برای مراسم از آن‌ها استفاده می‌کردند.

۱۱. در راس این مجموعه یک بازیلیکا (کلیسای مهم) متعلق به قرن‌های نه و ده وجود دارد که از سنگ و آجر ساخته شده است.

۱۲. در حفاری‌های باستان‌شناسی اشیای بسیاری یافت شد که هر یک متعلق به دوره‌های مختلف بودند. این اشیا شامل طلا، نقره، برنز و نمونه‌هایی از سرامیک و مجسمه بودند. بسیاری از این اشیا در موزه ملی گرجستان نگهداری می‌شوند.

۱۳. بخش‌هایی از این مجموعه در زلزله سال ۱۹۲۰ تخریب شد.

۱۴. شهر سنگی و باستانی اوپلیستسیخه، در سال ۲۰۰۷ در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت.

نویسنده: عاطفه کماسی