کاروانسرای خانات تهران

کاروانسرای خانات تهران در خیابان صاحب جمع، (شمال میدان شوش، جنوب چهارراه مولوی) میدان امین السلطان با مساحت حدود ۱۰۰۰۰ متر مربع و ۵۴ حجره کوچک با دربی به ارتفاع پنج متر از چوب روسی و ۴۰ گل میخ ساخته شده‌ است. معماری آن به شیوه‌ی آجر کاری است و دارای دو بخش حیاط و راهروی ورودی است. این کاروانسرا در تاریخ ۱ مهر ۱۳۸۲ به شماره ۱۰۴۱۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ است.

ساخت کاروانسرای خانات را با توجه به ويژگی‌های معماری به اواخر دوران ناصرالدین شاه قاجار و سال‌های حدود ۱۲۶۱ هجری شمسی نسبت داده‌اند. هرچند از تاريخ دقيق ساخت بنا اطلاعی در دست نيست اما در نقشه تهران نیز که در سال ۱۲۷۰ هجری شمسی توسط نجم‌الملک تهیه شده است، عمارت کاروانسرا وجود دارد. کاروانسرای خانات در زمینی قرار گرفته است که اضلاع چهار گوشه آن غیرمتقارن است اما صحن بنا از محوطه‌ای چهارگوش و متقارن شکل گرفته و به این ترتیب قناصی زمین از دید بازدید کننده پنهان مانده است. در صحن بنا حجره‌های متقارن قرار رگرفته است که تعداد آن‌ها ۵۴ واحد است و در هر ضلع ۱۳ حجره استقرار یافته است. صحن دارای دو ایوان است که یک ایوان در سمت شرق به ورودی اصلی بنا راه دارد و ایوان دیگری در غرب به ورودی دوم بنا منتهی می‌شود. ورودی اصلی بنا با دالانی که در اطراف آن حجرات بزرگی قرار دارند به بازار امین‌السلطان راه دارد.