مسجد النبی قزوین

مسجدالنبی یکی از جاهای دیدنی قزوین است که به مسجد شاه و مسجد سلطانی نیز شهرت دارد. این مسجد همراه با مسجد سلطانی بروجرد و مسجد سلطانی تهران از ساخته‌های دوره فتحعلی‌شاه قاجار هستند. مسجدالنبی، سازه‌ای چهار ایوانی است که در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۳۷ با شماره ثبت ۳۹۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. امروزه این مسجد تاریخی و زیبا برای برپایی نماز جمعه به کار می‌رود.

• آدرس: استان قزوین، شهر قزوین، ضلع جنوبی خیابان امام خمینی (ره)، بین خیابان عبید زاکانی و خیابان سعدی (نمایش روی نقشه)

مسجدالنبی در ضلع جنوبی خیابان امام خمینی (ره) در راستای بازار شهر قزوین قرار دارد.

منبع عکس: ویکی پدیا (عکاس: امین فداکار)

مسجدالنبی یکی از جاذبه‌های تاریخی و مذهبی قزوین است که هر آدینه به‌عنوان محل برگزاری نماز جمعه استفاده می‌شود و در عین حال، میزبان هزاران گردشگر در طول سال است. این مسجد که در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۳۷ با شماره ثبتی ۳۹۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید، به نام‌های مسجد شاه و مسجد سلطانی نیز شهرت دارد. گفته می‌شود به‌خاطر هم‌زمانی‌ ساخت این مسجد با مسجد سلطانی تهران و مسجد سلطانی بروجرد در دوره فتحعلی شاه قاجار، مسجداالنبی به مسجد سلطانی معروف شده بود.

منبع عکس: ویکی پدیا (اثری از اوژن فلاندن)

مسجدالنبی قزوین بر اساس منابع معتبر در زمان قاجار به فرمان فتحعلی شاه در محوطه وزیر (چال وزیر) بنا شد. در این دوره، ساخت‌وسازها به‌خصوص در زمینه بناهای مذهبی افزایش درخورتوجهی پیدا کرده بود؛ به‌گونه‌ای‌ که چهار مسجد از پنج مسجد بزرگ شاهی در این بازه زمانی ساخته شدند.

گفته می‌شود که استاد میرزای شیرازی، معماری مسجدالنبی را برعهده گرفت و آن را در سال ۱۱۶۶ هجری شمسی احداث کرد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Sayeh Co)

مسجدالنبی با ۱۴ هزار متر مربع مساحت، از نظر گستردگی صحن و شبستان‌ها و شیوه معماری در نوع خود منحصربه‌فرد است.

• ورودی: مسجدالنبی سه ورودی دارد که عبارت‌اند از ورودی شمالی، غربی و شرقی. ورودی شمالی بسیار بزرگ و چشم‌نواز است.
• سردر شمالی: سردر شمالی مسجد بسیار مجلل و رفیع به نظر می‌رسد و سراسر آن با کاشی‌های مینایی و روشی بدیع تزیین شده است. در این بخش کتیبه‌ای از کاشی لاجوردی به خط نستعلیق ممتاز به تاریخ ۱۲۰۲ هجری قمری به چشم می‌خورد. سردر شمالی به ایوانی وصل می‌شود که ماذنه بزرگی بر بالای آن ساخته‌ شده است.
• صحن: صحن وسیع مسجد ابعادی حدود ۸۷ در ۸۹ متر دارد و حوض سنگی بزرگی در وسط آن قرار گرفته است. این صحن از شمال و جنوب به شبستان و از شرق و غرب به رواق منتهی می‌شود.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Thomas Raggam)

• ایوان‌ها: مسجدالنبی قزوین چهار ایوان دارد که دو گوشواره در هر طرف آن به چشم می‌خورد. این گوشواره‌ها، ایوان‌ها را به رواق‌های هشت‌گانه مسجد سلطانی وصل می‌کنند.
• رواق‌ها: هر یک از رواق‌های شمالی و جنوبی دارای چهار طاق‌نما و رواق‌های شرقی و غربی دارای ۹ طاق‌نما هستند.
• شبستان‌ها: هر شبستان ۱۶ متر مربع وسعت دارد و شامل ۲۸ طاق‌نمای کوچک می‌شود که به فاصله ۶ متر از همدیگر، روی ۱۸ ستون استوار شده‌اند. طاق‌نماها دارای ارسی سه چشمه و مشرف به حیاط مسجد هستند.
• گنبد: گنبد زیبایی بر فراز مقصوره جنوبی قرار دارد که با تزیینات کاشی هندسی و خطی همچون نگینی می‌درخشد. این گنبد به‌صورت دو پوسته پیوسته ساخته شده و قطر دهانه آن ۱۵ متر، ارتفاع تیزه داخلی تا کف بنا ۲۰ متر و ارتفاع راس خارجی تا کف حدود ۲۳ متر است.

منبع عکس: ویکی پدیا (عکاس: مازیار اسدی ۱)

• محراب: محراب ازاره‌ای از سنگ مرمر داشت و با کاشی‌های مینایی رنگارنگ تزیین شده بود که تخریب شد.
• کتیبه: کتیبه‌های ایوان‌های شرقی و غربی مزین به سوره مبارکه «عم یتسائلون عن النبا العظیم» هستند و کتیبه دو ایوان شمالی و جنوبی سوره مبارکه «هل اتی علی الانسان حین من الدهر» را چون نقشی جاویدان در خود نگه داشته‌اند.
• مقصوره: در وسط دیوارهای شرقی و غربی، یک ارسی سه چشمه کار گذاشته شده و در طرفین ارسی دو راهروی عریض احداث شده است که مقصوره را به رواق‌ شبستان‌ متصل می‌کند. طول مقصوره ۱۵۰ و عرض آن ۱۴ متر است.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Harm Jan Driessen)

در دوره قاجار (فتحعلی شاه)، بیشترین حجم تزیینات مساجد را کاشی‌کاری به خود اختصاص می‌داد و مسجدالنبی از این امر مستثنا نبود و تزییناتی همچون کاشی‌کاری هفت رنگ، معقلی و کاشی خشتی در پوشش گنبد در آن کار شده است. چهار ایوان مسجدالنبی با تزیینات کاشی مینایی و کتیبه‌های نفیس با خط ثلث، جلوه‌ای خاص به مسجد بخشیده‌اند.

• مسجد در اکثر اوقات روز باز است.
• از جاذبه‌های نزدیک به مسجدالنبی می‌توان به سردر عالی‌قاپو، بازار قزوین، کاخ چهلستون و حسینیه امینی‌ها اشاره کرد.

نویسنده: پریسا همایونی/ بازنویسی: صدیقه شجاعی