مسجد سنگی ترک

مسجد سنگی ترک در روستای قدیمی ترک، در ۲۹ کیلومتری شمال شرق میانه واقع شده است و با شگفتی‌های منحصربه‌فرد، از آثار بسیار مهم آذربایجان به‌ شمار می‌رود. شیوه معماری و مصالح ساختمانی که در بنای مسجد به‌کار رفته، باستان‌شناسان را به تحیر واداشته است و در عین حال تاریخ درخشان هنر معماری را در قرون گذشته به نمایش می‌گذارد. بنای مسجد و نمای بیرونی آن، یکپارچه از سنگ ساخته شده‌اند. کنده‌کاری‌های باشکوه و کتیبه‌های زیبای آن‌ که به خط نستعلیق تزیین‌ شده‌اند، حکایت از دقت، نبوغ و ظریف‌کاری معماران آن دوران دارد. همچنین محراب و ستون‌های این مسجد، به‌گونه‌ای شگفت‌آور با سنگ‌های یکدست و قرمز، هر بیننده‌ای را به خود جذب می‌کنند. یکی از این ستون‌ها که تفاوت اساسی با ستون‌های دیگر دارد، نشان می‌دهد که بعدها در هنگام تعمیر، به‌جای ستون اصلی به‌کار رفته است. این مسجد ۱۰ قسمت متمایز دارد. ساختمان اصلی آن تماما از سنگ بنا شده است و شبستان‌های آن را بعدها با آجر ساخته‌اند. در ضلع جنوب غربی مسجد آرامگاهی وجود دارد که منسوب به بانی یا معمار مسجد است. در مورد بانی مسجد ترک و تاریخ بنای آن نظرهای مختلف وجود دارد. بعضی آن را به حضرت امام حسن مجتبی (ع) نسبت می‌دهند که بسیار بعید به نظر می‌رسد و برخی دیگر زمان احداث آن را در قرن ششم می‌دانند. برخی نیز معتقد هستند که این مسجد در قرن هشتم و دوران حکومت خانان مغول، به دست سلطان محمد خدابنده (اولجایتو) بنا شده است. بر در و دیوارهای سنگی این مسجد تاریخ‌های ۱۰۱۶ و ۱۲۸۲ قمری به چشم می‌خورد که نشان از تعمیر این مسجد در زمان شاه عباسی صفوی و ناصرالدین ‌شاه قاجار دارد. در کتیبه دیگری که روی سنگ‌های میان دو پنجره قرار گرفته است، اسامی کارفرما، بانی، کنده‌کار و معمار یا بنای مسجد مشاهده می‌شود. این اثر ارزشمند تاریخی در تاریخ ۲۸ مرداد ۱۳۴۸ با شماره‌‌ی ثبت ۸۶۸ به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.