- chevron_right کجارو
- chevron_right مجله گردشگری
- chevron_right اخبار
- chevron_right جاذبهها
- chevron_right راهنمای سفر
- تبلیغات در کجارو
مقبره دو کمال تبریز آرامگاه کمال‌الدین مسعود خجندی، شاعر نامدار قرن هشتم و نهم هجری و کمال‌الدین بهزاد، نقاش و نگارگر قرن دهم هجری است و به همین دلیل به نام «دو کمال» شهرت یافته است. با کجارو همراه باشید تا بیشتر درباره این مقبره بدانید که از جاهای دیدنی تبریز محسوب می‌شود.
طبق اسناد تاریخی موجود، مقبره دو کمال علاوه بر کمال‌الدین مسعود خجندی و کمال‌الدین بهزاد، آرامگاه جمعی از هنرمندان تبریزی از جمله نظام‌الدین سلطان محمد نقاش، استاد سلطان محمود مجلد (استاد جلدساز دوره صفوی)، مولانا طوسی و مولانا شروانی است؛ اما امروزه محل دقیق دفن آن‌ها مشخص نیست.
مقبره یا باغ دو کمال از جمله جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی است که در یکی از قدیمی‌ترین باغ محله‌های شهر به نام بیلانکوه قرار دارد.
برای دسترسی می‌توانید با استفاده از وسایل حمل‌و‌نقل عمومی یا خودروی شخصی خود را به خیابان هفت تیر برسانید. از آن نقطه راهی محله بیلانکوه شوید. این محله بین چهارراه آبرسان و چهارراه عباسی واقع شده است. در فاصله کمی از چهارراه عباسی به مقبره دو کمال خواهید رسید.
در مورد شکل‌گیری باغ دو کمال، در تاریخ آمده است که کمال‌الدین مسعود خجندی که اهل تاجیکستان بود، هنگام بازگشت از سفر حج، به تبریز و فرهنگ مردم این شهر علاقه‌مند و آن جا ماندگار می‌شود. وی که از شاعران و غزل‌سرایان سرشناس بود، تحت حمایت سلطان حسین جلایری قرار گرفت و به‌دلیل علاقه خاص ایشان به کمال‌الدین، در محله بیلانکوه باغچه‌ای را به‌عنوان هدیه، پیشکش این شاعر کرد و در آن خانقاهی برای وی ساخت. این باغ، باغ کمال نام گرفت. کمال‌الدین خجندی در سال ۷۹۳ هجری قمری درگذشت و او را در خانقاه باغ خود به خاک سپردند.
خجندی اشعار بسیاری راجع به تبریز سروده که یکی از زیباترین آن‌ها این ابیات هستند:
تبریز مرا راحت جان خواهد بود پیوسته مرا ورد زبان خواهد بود
گر سر نکشم آب چرنداب و گجیل سرخاب ز چشم من روان خواهد بود
وی همچنین علاقه زیادی به باغ خود و محله بیلانکوه داشت که می‌توان آن را در شعر زیر به وضوح دید:
زاهدا تو بهشت جوی كه كمال ولیانكوی خواهد و تبریز
سالانه حدود ۵۰ تا ۶۰ نفر از گردشگران تاجیکی برای زیارت هم‌وطن خود از این باغ بازدید می‌کنند.
کمال‌الدین بهزاد، نقاش و نگارگر دوره صفوی، اهل شهر هرات بود. شاه اسماعیل صفوی پس از تصرف هرات، این نقاش چیره‌دست را به پایتخت خود یعنی تبریز آورد. کمال‌الدین در این شهر مورد احترام همه مردم و بزرگان حکومتی بود. از معروف‌ترین آثار بهزاد می‌توان به نگاره‌های بنای کاخ خوریق، خلیفه در حمام، یوسف و زلیخا، جنگ شترها و نگاره‌های او در بوستان سعدی اشاره کرد. وی در سال ۹۴۲ هجری قمری در همین شهر درگذشت و او را در باغ کمال، کنار آرامگاه کمال‌الدین خجندی به خاک سپردند.
از دیگر هنرمندان دفن شده در این باغ می‌توان به نظام‌الدین سلطان محمد نگارگر، از هنرمندان برجسته نگارگری تبریز در عهد صفوی اشاره کرد. وی خالق نگاره‌های برجسته متعددی از جمله معراج پیامبر (ص)، پیرزن و سلطان سنجر و دربار کیومرث است. سلطان محمد در پیشرفت مکتب هنری تبریز در دوره صفوی نقش بسزایی داشته است به‌طوری که او را همپای کمال‌الدین بهزاد می‌دانند.
سلطان محمد مجلد، هنرمند جلدساز عصر صفویه از دیگر بزرگان مدفون در باغ کمال است. در دوره صفوی سلطان محمد نقش زیادی در اعطای هنر کتاب‌سازی و کتاب‌آرایی داشت. استاد سلطان محمد، هنرمندی بسیار متواضع بود و به خاطر همین تواضع، نام خود را روی آثارش ذکر نکرده و شاید همین موجب گمنامی وی شده است.
مقبره دو کمال به مرور زمان به گورستانی متروکه و گمنام تبدیل شد. در سال ۱۳۳۸ هجری شمسی این باغ توسط اهالی این منطقه کشف و در دهه ۵۰ با همت انجمن آثار ملی کشور مرمت شده و لوح یادبودی در آن نصب شد.
در دهه ۱۳۹۰ سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان آذربایجان شرقی با احداث مجموعه‌ای بسیار زیبا با سبک سنتی، این مجموعه را به دانشگاه تبدیل کرده است که امروزه با نام دانشگاه دو کمال یا مرکز آموزش نگارگری شناخته می‌شود. این مجموعه با وسعت ۶۰۰۰ متر مربع شامل چندین کلاس، آتلیه، کتابخانه تخصصی، گالری نمایشگاهی، موزه تخصصی نگارگری، بخش اداری و پارکینگ است و در محوطه تندیس‌های کمال‌الدین خجندی و کمال‌الدین بهزاد نصب شده است. بنای مقبره تقریبا وسط باغ قرار گرفته و در ورودی این بنا در قسمت شمالی باغ قرار دارد. مقبره‌ها در قسمت پایینی و زیرزمین ساختمان قرار دارند.
بازدید از مجموعه دو کمال برای عموم امکان دارد. ساعات بازدید از ۸ صبح تا ۶ عصر است. برای ورود به باغ و مقبره دو کمال نیازمند پرداخت هزینه نیستید و بازدید از آن رایگان است.
عکس‌های گالری از سید کاظم یوسفی
نویسنده: مینا رهبری
