خانه اپرای ایروان

خانه‌ اپرای ایروان که توسط معمار برجسته، الکساندر تامانیان طراحی شده، به‌راستی بهترین و واقعی‌ترین مثال از معماری شوروی است. تامانیان دو تالار را در یک ساختمان، با سقف مشترک ساخته است و هر دو سالن از لحاظ آکوستیک عالی هستند. خانه‌ اپرا که با نام آرام خاچاتوریان، اولین اپرانویس ارمنی ثبت شده است، در سال ۱۹۳۳ افتتاح شد و سه سال پس از آن، تامانیان در یک نمایشگاه بین‌المللی در پاریس جایزه اول را دریافت کرد. با کجارو همراه باشید تا با این اثر زیبا آشنا شوید، بنایی که یکی از ۱۰ خانه‌ برتر اپرا در جهان است.

بیش از ۲۰۰ اپرا و باله توسط هنرمندان ارمنی، اروپای غربی و روسی در خانه اپرای ایروان اجرا شده است که از میان آن‌ها می‌توان به خوانندگانی مانند گوهر گاسپاریان، میگران آرکات و نار هوهانیسیان، آهنگسازانی نظیر آرام کاتانیان و یوری داوتیان و استادان باله، وانوش خانامیریان و ویلن گالستیان اشاره کرد؛ کسانی که در پیشرفت و موفقیت این سالن تئاتر نقش داشته‌اند. به‌علاوه این مکان میزبان کنسرت هنرمندان مشهوری چون شارل آزناوور، گروه موسیقی آکواریوم و ایان اندرسون هم بوده است. به‌طور کلی از زمان ساخت تاکنون، همیشه بازدیدکنندگان و گردشگران در سفر به ارمنستان مجذوب معماری بی‌نظیر و ساختار زیبای خانه اپرای ایروان شده‌اند و این مکان باارزش یکی از دستاوردهای تاریخ طولانی کشور ارمنستان محسوب می‌شود.

عکس از سایت فلیکر (عکاس: Aubrey Stoll)

خانه اپرای ایروان در خیابان تامانیان قرار دارد. نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به این مکان، ایستگاه مارشال باقرامیان است که از آن حدود ۱ تا ۲ کیلومتر فاصله دارد. میدان جمهوری ایروان در فاصله ۱.۵ کیلومتری خانه اپرا واقع شده است. (مشاهده روی نقشه)

عکس از ویکی‌پدیا (عکاس: Serouj Ourishian)

در سال ۱۸۶۸، آهنگساز و رهبر ارکستر اهل ارمنستان، تیگران چوخاجیان، اولین اپرای بین‌المللی ارمنستان را با نام «آرشاک دوم» در قرن چهارم ساخت؛ زمانی که کشورش در حال مبارزه برای کسب استقلالش بود. به‌دلیل همین اپرا به او لقب «وردی ارمنی» را دادند. او اولین آهنگساز ارمنی بود که اپرای کوچک و درام موزیکال را تولید کرد. تیگران چوخاجیان سهم بسزایی در شکل‌گیری خانه‌ اپرا داشت. مسلما پیش از او آهنگسازان ارمنی زیادی بودند که با نمونه‌های مختلف سالن‌های تئاتر موزیکال سرو‌کار داشتند؛ اما کمبود یک خانه‌ اپرای واقعی که بتوانند تمامی ایده‌هایشان را در آن پیاده کنند، کاملا احساس می‌شد و همیشه رویای آن را در ذهن داشتند تا بالاخره در سال ۱۹۳۳ این رویا به حقیقت پیوست.

عکس از پینترست (عکاس: نامشخص)

شروع ساخت خانه‌ اپرا به ۲۸ نوامبر ۱۹۳۰ و دهمین سالگرد جمهوری ارمنستان شوروی برمی‌گردد و ساختمانش در ۲۰ ژانویه ۱۹۳۳ افتتاح شد. کمی پس از آن نیز یک گروه باله تشکیل شد. این سالن که توسط معمار برجسته تامانیان طراحی شد، از دو سالن با نام‌های سالن کنسرت آرام خاچاتوریان و سالن اپرا و باله ملی تئاتر ارمنستان با یک سقف واحد و دو استیج متفاوت تشکیل شده است. هردو سالن شبیه به آمفی‌تئاترها طراحی شده‌اند و اکوستیک هستند. البته سالن کنسرت آرام خاچاتوریان توسط پسر تامانیان، جورج ساخته شده است. جورج پس از مرگ پدرش کار او را تکمیل کرد. این سالن گنجایش ۱۴۰۰۰ نفر را دارد، در حالی که سالن باله و اپرا بالغ بر ۱۲۶۰ نفر را در خود جای می‌دهد.

عکس از سایت janarmenia.com (عکاس: نامشخص)

در سال ۱۹۴۰ فاز دوم ساخت طرح تامانیان و زیر نظر پسرش جورج کامل شد و سرانجام پس از تلاش‌های فراوان برای این پروژه، ساختمان در سال ۱۹۵۳ تکمیل شد. امروزه خانه‌ اپرای ایروان به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی ایروان پذیرای عموم مردم است.

اپرای آلماست اولین اجرایی است که در سال ۱۹۳۳، خانه اپرا اجرا شد. این اثر ساخته آهنگساز مشهور، الکساندر اسپندیریان به شمار می‌رفت. این اپرا از رویارویی اسپندیریان و شاعر و نویسنده‌ ارمنی محبوب هوهانس تومانیان به وجود آمد. تومانیان سه عدد از اشعارش را برای اپرای بین‌المللی پیشنهاد داد: محاصره قلعه تمبوک، پروانا و آنوش. اسپندیریان علاقه‌ خاصی به اولین قطعه داشت و شدیدا تحت‌تاثیر زیبایی آن قرار گرفته بود. وی که آهنگسازی روسی ارمنی بود، شروع به مطالعه موسیقی محلی ارمنستان کرد. آن‌طور که آهنگسازی بعدها گفت، بیشتر قطعات اپرا را با تاثیرپذیری از نیکوغایوس تیگرانیان ساخت. کتاب اشعار اپرا یا اپرانامه قرار بود توسط تومانیان نوشته شود؛ اما به‌دلیل حجم بالای کاری از نوشتن آن دست کشید و کتاب اشعار اپرا را یک شاعر روسی به نام سوفیا پارنوک نوشت. این اپرانامه در سال ۱۹۱۶ تکمیل شد. پس از آن، اسپندیریان شروع به کار روی اپرا کرد و پارتیتور پیانو در سال ۱۹۲۳ تمام شد. بعد از آن تا هنگام مرگش روی تنظیم آهنگ‌ کار می‌کرد؛ اما با تمام این اوصاف موفق نشد آن را تکمیل کند. در نهایت کار را ماکسیمیلیان اشتاینبرگ تمام کرد.

عکس از سایت خانه‌ اپرای ایروان (عکاس: نامشخص)

اپرای آنوش که اپرایی پنج پرده‌ای بود، در سال ۱۹۱۲ توسط آهنگساز و تنظیم‌کننده، آرمن تیگرانیان و بر اساس شعر هوهانس تومانیان ساخته شد. این اپرا در سال ۱۹۳۵ درخانه‌ اپرا اجرا شد. اپرای آنوش، داستانی عاشقانه از دختری روستایی به نام آنوش را به تصویر می‌کشد که عاشق چوپانی به نام سارو می‌شود. به‌دلیل درگیری، برادر آنوش به سارو شلیک می‌کند و پس از مرگ سارو، آنوش دیوانه می‌شود و خود را از بالای یک صخره به پایین پرتاب می‌کند. این اولین اپرایی بود که به‌طور کامل از موسیقی محلی و فرهنگ ارمنستان الهام گرفته بود. اپرای دیوید بک نیز یکی دیگر از اپراهایی بود که نخستین بار در سال ۱۹۵۰ در این سالن برگزار شد. این اپرا توسط آرمن تیگرانیان و بر اساس رمان دیوید بک ساخته شد.

عکس‌های گالری از سایت خانه‌ اپرای ایروان (عکاس: نامشخص)

اولین اجرای باله در خانه‌ اپرا، دریاچه سوان بود که در ژانویه ۱۹۳۵ اجرا شد. اولین باله ارمنی نیز به نام شادی توسط آرام خاچاتوریان ساخته شد که اولین اجرای آن در سال ۱۹۳۹ بود. پس از آن، این آهنگساز باله ارمنی به نام گایانه را ساخت که برگ درخشانی در تاریخ باله ارمنستان است و امروزه در سراسر جهان اجرا می‌شود.

در اطراف خانه اپرا یک محوطه‌ بزرگ وجود دارد که مجسمه‌هایی برای گرامیداشت آهنگسازان بزرگی چون خاچاتوریان و اسپندیریان (درجلوی سالن تئاتر و سمت راست) و شاعر بزرگ هوهانس تومانیان (در جلوی سالن تئاتر و سمت چپ) در آن قرار دارد. البته با فاصله کمی از خانه اپرا یادبودی از یک آهنگساز برجسته‌ دیگر به نام آرنو باباجانیان را نیز خواهید یافت.

عکس از سایت austria-forum.org (عکاس: Gerhard Huber)

در حال حاضر، سالن خاچاتوریان، خانه‌ ارکستر فلارمونیک ارمنستان است که حدود یک قرن پیش شکل گرفته است. نکته‌ جالب توجه این ارکستر آن است که تمامی اعضای آن در ارمنستان متولد شده‌اند. این گروه ارکستر در گذشته توسط والری گرگیف رهبری می‌شد و هنرمندان مشهوری چون دیمتری شووستاکوویچ و آرام خاچاتوریان در آن می‌نواختند. در بین سال‌های ۱۹۸۹ تا ۲۰۰۰، رهبری این ارکستر بزرگ بر عهده‌ لوریس چکناواریان بود. او اولین هنرمند خارجی بود که در اتحاد شوروی سابق یک شغل تمام‌وقت داشت. در حال حاضر رهبری این ارکستر به عهده‌ی ادوارد توپچجان است.

عکس‌ از سایت خانه‌ اپرای ایروان (عکاس: نامشخص)

برای اطلاع از برنامه‌های خانه اپرا، ساعات آن‌ها و قیمت بلیط می‌توانید به بخش اخبار و اطلاعیه‌های سایت خانه اپرا مراجعه کنید. در این قسمت درباره هر اجرا، اطلاعات بیشتری درباره دست‌اندرکاران آن نیز کسب خواهید کرد. برای رزرو می‌توانید هر روز از ساعت ۱۰ تا ۱۴ و ۱۵ تا ۲۰ با شماره خانه اپرا تماس بگیرید.

عکس از ویکی‌پدیا (عکاس: Diego Delso)

نویسنده: هانیه احمدی