آرامگاه خواجه مراد

مشهد به‌واسطه حضور امام رضا (ع) یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری مذهبی به شمار می‌‌رود. در کنار حرم مطهر، جاذبه‌های مذهبی دیگری نیز وجود دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به آرامگاه خواجه مراد اشاره کرد. ابوحبیب هرثمه بن اعین ملقب به خواجه مراد، بنا به ادعای برخی از منابع تاریخی یکی از اصحاب امام رضا (ع) بوده است. یک آرامگاه در حوالی شهر مشهد و در ارتفاعات کوه‌های بینالود قرار دارد که به این شخص نسبت داده شده است. در این نوشتار با ما همراه باشید تا با هم نگاهی به این بنای ارزشمند واقع در استان خراسان رضوی بیندازیم.

در مورد این شخص اطلاعات متفاوتی در منابع تاریخی یافت می‌شود. به‌عنوان نمونه، در برخی از منابع این‌گونه آمده است که خواجه مراد حاکم خراسان در زمان هارون بود که پس از اینکه دستگیر و در زندان حبس شد، توسط شخصی به نام «فضل بن سهل» کشته شده است.

در منابع دیگری نیز ادعا شده که خواجه مراد یکی از سردار‌های مامون بوده است که امام رضا (ع) را از مدینه تا توس مشایعت می‌کند و پس از شهادت امام بزرگوار بر ضد مامون دست به افشاگری می‌زند و به همین دلیل کشته می‌شود.

آرامگاه خواجه مراد که از جاهای دیدنی مشهد محسوب می‌شود، در زمان معاصر و توسط شخصی به نام «حاج محمد علی درویش» ملقب به «نور غلیشله» ساخته شده است. این شخص همچنین حفاظت از این بنا را نیز بر عهده گرفته و آن را مورد تعمیر و بازسازی نیز قرار داده است. این بنای تاریخی در حال حاضر توسط اداره اوقاف و امور خیریه استان خراسان رضوی اداره می‌شود.

در مورد موقعیت آرامگاه باید اشاره کنیم که محیط اطراف آن بسیار باصفا و دل‌انگیز است، زیرا این آرامگاه در میان شکاف کوه و در کنار یک چشمه آب بسیار زیبا قرار گرفته است. همچنین اگر به بالای کوه‌های نه چندان بلندی که اطراف آن را احاطه کرده‌اند، صعود کنید می‌توانید یک منظره زیبا و یک چشم‌انداز گسترده از اطراف مشهد را مشاهده کنید و از بودن در چنین طبیعت باصفایی لذت ببرید.

در واقع باید گفت که زمین‌های اطراف خواجه مراد ادامه گرانیت‌های مشهد هستند که به‌علت مقاومت در برابر عوامل فرسایشی و سختی بسیار بالا به‌شکل قله‌های نسبتا مرتفع در سطح زمین ایجاد شده‌اند.

این بنای جای گرفته در دل کوه، در اصل یک اتاق چهارضلعی به ابعاد ۴ متر در ۴٫۵ متر است. البته در اطراف آرامگاه تعدادی اتاق‌ جدا از هم نیز به چشم می‌خورند که این اتاق‌ها جزو بخش‌های اولیه بنا نیستند و بعدا برای سکونت زائران ساخته شده‌اند. در حال حاضر بنای این آرامگاه بسیار بزرگ‌تر از حالت اولیه خود است.

اگر نگاهی دقیق تر به بنا بیندازیم، در نمای شمالی آن ایوان بزرگی به ارتفاع ۵ متر ساخته شده است که تزیینات آینه کاری زیبایی در آن انجام گرفته و جلب توجه می‌کند. همچنین قسمت پشت کناره‌های این ایوان بزرگ نیز با کاشی های هفت رنگ تزیین شده است که جلوه خاصی به طراحی بنا داده است. از دیگر تزیینات شاخص بنا نیز می‌توان به وجود دو گلدسته کم‌ارتفاع کاشی‌کاری شده در بالای ایوان و در دو سمت آن اشاره کرد.

در کنار آرامگاه خواجه مراد، مقبره «حاج محمد علی سرابی» یکی از دراویش زمان معاصر منطقه خراسان که در سال ۱۳۵۳ هجری شمسی از دنیا رفته‌اند، نیز قرار دارد.

آرامگاه منسوب به خواجه مراد از جاهای دیدنی استان خراسان رضوی به شمار می‌رود و در ۱۵ کیلومتری جنوب شرق مشهد و در دامنه کوه‌های امتداد یافته از رشته‌کوه بینالود واقع شده است. همچنین این آرامگاه با آرامگاه خواجه اباصلت که یکی دیگر از بناهای تاریخی و مذهبی منطقه است، ۳ کیلومتر فاصله دارد. (مشاهده روی نقشه)

برای دسترسی به این آرامگاه، کافی است از شهر مشهد، جاده به‌سمت شهر فریمان را طی کنید. پس از طی حدود ۱۵ کیلومتر دقیقا در روبه‌روی منطقه «بهشت زهرا» مسیری به‌سمت راست را خواهید دید. با پیمودن این مسیر می‌توانید به آرامگاه خواجه مراد رسیده و آن را زیارت کنید.

خوشبختانه در سال‌های گذشته اقدامات بسیاری برای رفاه حال گردشگران در این منطقه انجام شده است. به‌عنوان نمونه در اطراف آرامگاه خواجه مراد اتاق‌هایی برای اقامت زائران، رستوران، پارکینگ، فضاهای اداری و بازارچه به چشم می‌خورند که در راستای آبادسازی منطقه و کمک به رفاه حال گردشگران ایجاد شده‌اند. در بازارچه نزدیک آرامگاه خواجه مراد می‌توانید انواع سوغات شهر مشهد از جمله صنایع دستی را تماشا و خریداری کنید.

شکی نیست که بیشتر اهمیت گردشگری این منطقه به بعد زیارتی آن مربوط می‌شود، ولی از نظر سیاحتی نیز می‌توان به آن نگاه کرد. در واقع کوه‌ها و صخره‌های اطراف این آرامگاه مکانی بسیار جذاب و ایدئال برای عاشقان کوهنوردی و صخره‌‌نوردی در این منطقه هستند.

عکس‌های گالری از محمد حسین تقی

نویسنده: پویا جوانمرد