بازار حاجی قنبر یزد

بازار حاجی قنبر یزد، قدیمی‌ترین بازار شهر، به قرن نهم هجری قمری تعلق دارد. مجموعه غرفه‌ها و مغازه‌های زیر و اطراف حسینیه امیر چخماق متعلق به این بازار هستند. بازار کوچک حاجی قنبر به دستور یکی از حاکمان یزد به همین نام ساخته شد و هدف آن رونق اقتصادی شهر بود. امروزه این بازار همچنان فعال است. از جمله مزایای بازدید از بازار حاجی قنبر، امکان تهیه سوغات اصیل یزدی و آشنایی با شیوه‌های سنتی تولید صنایع دستی و فرآوری محصولات طبیعی است. این بازار در روزهای جمعه فعالیت ندارد و بازدید از آن در سایر روزهای هفته امکان‌پذیر است. برای آشنایی بیشتر با بازار حاجی قنبر، همراه کجارو باشید.

درباره بازار حاجی قنبر یزد بیشتر بدانید:

• آدرس: یزد، خیابان سلمان فارسی، میدان امیر چخماق، مجموعه امیرچخماق یزد (مشاهده روی نقشه)

بازار قدیمی حاجی قنبر در مرکز شهر خشتی ایران، در سمت شرق میدان امیر چخماق یزد قرار دارد و محلی برای خرید سوغات یزد و محصولات محلی است. ورودی و خروجی این بازار دو در بزرگ چوبی دارد.

منبع عکس: گوگل مپ ؛ عکاس: Suciani Arta

بازار حاجی قنبر با فرودگاه یزد و پایانه مسافربری یزد حدود ۱۰ کیلومتر (۲۵ دقیقه با خودرو) و با راه‌آهن یزد حدود پنج کیلومتر (۱۰ دقیقه با خودرو) فاصله دارد.

• خودروی شخصی: برای دسترسی به بازار حاجی قنبر باید خود را به خیابان سلمان فارسی و سپس میدان امیر چخماق برسانید؛ بازارچه حاجی قنبر در ضلع شرقی این میدان قرار دارد.
• اتوبوس: برای رسیدن به بازار حاجی قنبر یزد می‌توانید از خط «امام علی - شهدای کارگر» یا خط «پایانه دروازه قرآن- پایانه شهدای محراب» استفاده کنید و در «ایستگاه چهارراه شهدا» پیاده شوید. این ایستگاه در فاصله کمتر از ۵۰۰ متری (کمتر از پنج دقیقه پیاده‌روی) بازار قرار دارد. همچنین می‌توانید از اتوبوس‌های خط «بعثت- راه‌آهن» استفاده کنید و در ایستگاه «تالار ۱۰ فروردین» پیاده شوید؛ این ایستگاه در فاصله یک کیلومتری بازار (۱۰ دقیقه پیاده‌روی) قرار دارد.

منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: علی حداد

شهر یزد با تاریخچه‌ای چند صد ساله، به‌دلیل وجود بناهای تاریخی متعدد، بازارها، نخل‌های عزاداری و شیرینی‌های معروفش، به‌عنوان یکی از مقاصد گردشگری محبوب شناخته می‌شود. یکی از چشم‌نوازترین جاهای دیدنی یزد، میدان امیر چخماق است که شامل تکیه‌ها، مسجد، بازار، حمام، آب‌انبار و کاروانسرا می‌شود.

بازار قدیمی یزد مانند دیگر بازارهای قدیمی بازارهای قدیمی از چندین راسته، تیمچه، سرا و میدان تشکیل می‌شوند. این بازار در دوره قاجار، به دو نیم تقسیم و برخی از بازارچه‌های آن تخریب شد. قدیمی‌ترین بخش بازار یزد، بازار حاجی قنبر نام دارد که از آن به‌عنوان یادگاری از قرن نهم هجری قمری و دوره تیموری یاد می‌شود. این بازار به‌عنوان بخشی از مجموعه میدان امیر چخماق، در شرق میدان خودنمایی می‌کند.

منبع عکس: باشگاه خبرنگاران جوان؛ عکاس: ناشناس

بازار حاجی قنبر توسط «نظام‌الدین حاجی قنبر جهانشاهی» ساخته شد؛ شخصی که به دستور جهانشاه قره قویونلو به حکومت یزد رسید و آثار زیادی در این شهر بنا کرد. یکی از این آثار، بازارچه‌ای برای خریدوفروش صنایع دستی و سوغات یزد بود که امروزه به بازار حاجی قنبر معروف است.

در قرن سیزدهم هجری قمری، بر سردر این بازار، تکیه‌ای زیبا و بلند به سبک دیگر تکیه‌ها و حسینیه‌های یزد ساخته شد که یکی از نمادهای شهر یزد محسوب می‌شود. بازار حاجی قنبر همواره با نام امیر چخماق در ذهن تداعی می‌شود؛ در حالی که سازنده آن شخص دیگری است. بازار حاجی قنبر از دو بخش تشکیل می‌شود؛ بخش شمالی آن عمدتا به فعالیت‌های تجاری و خریدوفروش کالا اختصاص دارد و در بخش جنوبی، کارگاه‌های سنتی فعالیت می‌کنند.

مهم‌ترین محصولاتی که در بازار حاجی قنبر یزد فروخته می‌شوند، شامل پارچه، شیرینی‌های یزدی، طلا و فرش هستند. در این بازار سنتی انواع کارگاه‌های رنگرزی، مسگری، مازاری (محل ساییدن برگ حنا برای ساختن رنگ طبیعی) و حلوایی (محل تبدیل کنجد به حلوا ارده) فعالیت دارند. همچنین علی محمدعلی‌خانی، پیشکسوت نبات‌ریزی در یزد، محصولات تولیدی خود را در بازارچه سنتی حاجی قنبر به گردشگران عرضه می‌کند و نبات‌های وی به‌عنوان یکی از سوغاتی‌های محبوب یزد شناخته می‌شود. در کنار خرید می‌توانید به جگرکی‌های این بازار نیز سر بزنید و دلی از عزا درآورید.

برای ورود به بازار حاجی قنبر یزد لازم نیست هیچ ورودی پرداخت کنید. این بازار از شنبه تا پنجشنبه از هشت صبح تا هشت شب باز است و بازدید از آن کمتر از یک ساعت زمان می‌برد. در این بازار امکانات رفاهی مانند سرویس بهداشتی و پارکینگ نیز وجود دارد. قیمت محصولاتی که در بازار به فروش می‌رسند، کاملا اقتصادی و مناسب همه اقشار است.

منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Suciani Arta

• آدرس: خیابان سلمان فارسی، ضلع جنوبی میدان امیرچخماق
• فاصله تا بازار حاجی قنبر: ۴۰۰ متر (حدود ۵ دقیقه پیاده‌روی)

مسجد امیر چخماق که با عناوین «مسجد جامع نو» یا «مسجد دهوک» هم شناخته می‌شود، از قدیمی‌ترین بناهای مجموعه میدان امیرچخماق یزد است. این مسجد در دوره تیموری به‌دستور امیرچخماق و همسرش «ستی فاطمه خاتون» در ضلع غربی میدان احداث شد. کار ساخت مسجد جامع نو در سال ۸۴۱ هجری قمری به اتمام رسید و در سال ۱۳۱۴ شمسی به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد.

مسجد جامع نو از نظر وسعت و زیبایی، دومین مسجد مهم یزد پس از مسجد جامع یزد محسوب می‌شود. محراب مسجد با نقوش معرق و مقرنس و سنگی مرمرین در میان آن، شکوه هنر اسلامی - ایرانی را به نمایش می‌گذارد و گنبد زیبای مسجد با کاشی‌های سبزرنگ و کتیبه‌ای به زبان کوفی، توجه هر گردشگری را جلب می‌کند. مسجد امیر چخماق فاقد مناره است.

منبع عکس: ویکی مدیا؛ عکاس: H.Saraj

• آدرس: خیابان سلمان فارسی، ضلع شمالی میدان امیرچخماق، کوچه شیخ اسدالله
• فاصله تا بازار حاجی قنبر: حدود ۲۰۰ متر (کمتر از ۵ دقیقه پیاده‌روی)

آرامگاه ستی فاطمه، متعلق به ستی‌فاطمه، همسر امیر جلال‌الدین چخماق شامی است که در قرن نهم هجری به‌عنوان زنی عالم و قدرتمند شناخته می‌شد. ستی‌فاطمه پس از مرگ، در بنایی که خود دستور ساخت آن را داده بود، روبه‌روی مسجد امیرچخماق دفن شد. این آرامگاه کوچک به‌شکلی ظریف و زنانه طراحی شده است. قبر دو طبقه مرمری در مرکز بقعه قرار دارد و روی آن طرح سرو به‌عنوان نمادی از معاد و زندگی پس از مرگ کنده‌کاری شده است.

آرامگاه ستی‌فاطمه مجهز به تزیینات نقاشی و گچبری است و گنبدی آجری و پوشیده از کاشی‌های زیبا دارد. کاشی‌های خیاره‌ای‌شکل، راس گنبد را از سایر گنبدها متمایز می‌کند و تنها نمونه موجود در ایران است که به دوره تیموریان تعلق دارد. نمونه مشابه این گنبد در هرات افغانستان و متعلق به بانو گوهرشاد است.

منبع عکس: ویکی مدیا؛ عکاس: امیرعلی اسکندری

• آدرس: خیابان سلمان فارسی، شرق میدان امیرچخماق
• فاصله تا بازار حاجی قنبر: کمتر از ۵ دقیقه پیاده‌روی

تکیه امیرچخماق یکی از جذابیت‌های مجموعه امیرچخماق است که در شرق میدان قرار دارد و در سال ۱۳۳۰ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این تکیه دارای غرفه‌های آجری است که به‌صورت پلکانی روی هم قرار دارند. این غرفه‌ها به‌شکل طاق نماهایی دو طبقه در هشت ردیف عمودی هستند که به‌صورت قرینه روبه‌روی هم قرار گرفته‌اند و غرفه‌هایی سه طبقه در دو ردیف عمودی و غرفه‌ای اصلی در یک ردیف عمودی در وسط آن‌ها خودنمایی می‌کند.

بخش میانی تکیه ارتفاع بیشتری نسبت به غرفه‌های اطراف دارند و تزیینات کاشی‌کاری‌ زیبایی روی آن‌ها به چشم می‌خورند؛ این غرفه‌ها به نام شاه‌نشین شناخته می‌شد که محلی برای شاه، بزرگان و مقامات بود تا از آنجا مراسم تعزیه را تماشا کنند. غرفه‌های اطراف نیز مختص بانوان و افراد عادی بود. در بخش شاه‌نشین، کتیبه‌ای قدیمی متعلق به سال ۱۲۵۸ هجری قمری (۱۲۲۱ هجری شمسی) وجود دارد. این تکیه دارای دو مناره بزرگ است که گویا در دوره قاجار روی غرفه‌های میانی اضافه شده‌ و شکوه و عظمت خاصی به بنا بخشیده‌اند.

منبع عکس: ویکی مدیا؛ عکاس: Alim 119

• آدرس: خیابان سلمان فارسی، ضلع شمالی میدان امیرچخماق
• فاصله تا بازار حاجی قنبر: کمتر از پنج دقیقه پیاده‌روی

یکی از دلایل شهرت میدان امیرچخماق وجود آب‌انبارهای قدیمی‌ آن است. در گذشته، میدان امیرچخماق یزد دارای سه آب‌انبار مهم به نام‌های آب‌انبار میدان، آب‌انبار ستی‌فاطمه و آب‌انبار تکیه امیرچخماق بود؛ اما آب‌انبار میدان طی سال‌ها به‌طور کامل تخریب شد و در حال حاضر تنها دو آب‌انبار در این مجموعه باقی مانده است که تا حدود ۴۰ سال پیش نیز مورد استفاده بودند. با افتتاح شبکه لوله‌کشی آب در یزد، کاربری آب‌انبارها تغییر کرد و آب‌انبار تکیه به بخشی از موزه آب یزد و آب‌انبار ستی فاطمه نیز به زورخانه تبدیل شد. این آب‌انبارها در واقع معروف‌ترین بناها در کنار بازار حاجی قنبر یزد هستند.

منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Edgar Alphenaar

اگر از بازار حاجی قنبر یزد دیدن کرده‌اید، نظر خود را با ما و سایر همراهان کجارو در میان بگذارید.

منبع کاور: گوگل مپ؛ عکاس: mahila h

نویسنده: صابره براتی