باسیلیکای سن پترونیو

باسیلیکای سن پترونیو بزرگ‌ترین کلیسای بولونیا و یکی از بزرگ‌ترین کلیساهای ایتالیا به شمار می‌رود؛ هرچند هیچ‌گاه تکمیل نشد. باسیلیکای سن پترونیو به سبک گوتیک ساخته شده است و شامل یک شبستان مرکزی و دو شبستان جانبی کوچک‌تر می‌شود که با دو رنگ سفید و قرمز طراحی شده‌اند. این کلیسا یکی از جاذبه های گردشگری بولونیا به حساب می‌آید که بازدید از آن رایگان است؛ اما برای سایر بخش‌های آن نظیر تراس، نمازخانه مجی و موزه باید بلیط بخرید.

• آدرس: ایتالیا، بولونیا، میدان گالوانی (نمایش روی نقشه)

«باسیلیکای سن پترونیو» (San Petronio Basilica) در میدان مرکزی شهر بولونیا موسوم به میدان گالوانی در ایتالیا قرار دارد.

منبع عکس: سایت Shutterstock.com (عکاس: Joaquin Ossorio Castillo)

باسیلیکای سن پترونیو از بزرگ‌ترین کلیساهای دنیا با نمای منحصربه‌فرد ناهمگن به شمار می‌رود که به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی ایتالیا جذابیت زیادی برای گردشگران دارد. یکی از ویژگی‌های جذاب باسیلیکای سن پترونیو این است که طولانی‌ترین خط نصف‌النهار جهان با ۶۶٫۸ متر طول، از داخل آن می‌گذرد. در سال ۱۶۵۶ ستاره‌شناس معروف ایتالیایی، دومنیکو کاسینی، این خط را رسم کرد.

خط نصف النهار، منبع عکس: ویکی پدیا (عکاس: Giovanni Dall'Orto)

سوراخ موجود در سقف کلیسا امکان ورود نور خورشید را به داخل سازه می‌داد و یک نقطه‌ کانونی بیضوی روی خط نصف‌النهار ایجاد می‌کرد که نشان‌دهنده گذر روزها و فصل‌ها بود. کاسینی با استفاده از این خط نصف‌النهار در سن پترونیو موفق شد، در طول سال که زمین به خورشید نزدیک و دور می‌شود، تغییرات قطر خورشید را اندازه‌گیری کند. او در نهایت به این نتیجه رسید که تغییر در اندازه خورشید با نظریه خورشید مرکزی یوهانس کپلر هم‌خوانی دارد.

منبع عکس: سایت Shutterstock.com (عکاس: Joaquin Ossorio Castillo)

کلمه «باسیلیکا» (Basilica) در اصل برای توصیف هر ساختمان رومی باستان به‌ کار می‌رفت که در آن دادگاه برگزار می‌شد و فعالیت‌های رسمی و عمومی اتفاق می‌افتاد. این ساختمان‌ها معمولا یک در ورودی در یک طرف سازه و سکویی در طرف دیگر برای نشستن دادستان یا مقامات داشتند. زمانی که امپراتوری روم مسیحیت را پذیرفت،‌ همه کلیساها با همین طرح معماری ساخته شدند و کلمه باسیلیکا در کل اروپا و دنیای جدید معنای کلیسا گرفت.

باسیلیکای سن پترونیو به حامی مقدس شهر، پترونیوس اختصاص دارد و قدمت آن به سال ۱۳۹۰ میلادی برمی‌گردد. در ابتدا قرار نبود که اینجا کلیسا باشد و می‌خواستند یک محوطه‌ عمومی بسازند.

باسیلیکای سن پترونیو به‌صورت یک بنای یادبود بزرگ طراحی شد و به‌منظور ایجاد فضای کافی برای این سازه غول‌پیکر، ‌چندین ساختمان واقع در میدان نظیر هشت کلیسا و برج تخریب شدند. ساخت‌وساز این بنا چندین قرن طول کشید تا اینکه در اوایل قرن ۱۶، مقامات شهر تصمیم گرفتند برای نشان‌دادن اهمیت و ثروت رو به رشد شهر، آن را توسعه دهند. به این ترتیب، معمار «آردوینو آریگوتزی» (Arduino Arriguzzi)، مدل جدیدی برای این باسیلیکا طراحی کرد که شبیه به صلیب بود.

وقتی خبر این طرح به گوش پاپ پیوس چهارم رسید، به حدی حسادت در او شعله‌ور شد که دستور ساخت بنای جدیدی در ۱۲ متری کلیسا را داد تا رویای مردم شهر محقق نشود. ساختمان جدید ظرف مدت یک سال تکمیل و به دانشگا بولونیا تبدیل شد و تا سال ۱۸۰۸ که دانشگاه به محل دیگری انتقال یافت،‌ همچنان مورد استفاده بود. به این ترتیب با نبود فضای کافی برای توسعه کلیسای مذکور،‌ رویای مردم برای احداث بزرگ‌ترین کلیسای دنیا نقش بر آب شد و از آنجا که نتوانستند درباره نحوه تکمیل آن به توافق برسند، حتی نمای این سازه کامل نشد. سقف بخش مرکزی و برآمدگی دیوار کلیسا در سال ۱۶۶۳ تکمیل شد.

منبع عکس: سایت basilicadisanpetronio.org (عکاس: ناشناس)

باسیلیکای سن پترونیو به سبک گوتیک ساخته شده است و برخلاف روش کلاسیک شرقی-غربی، در امتداد محور شمالی-جنوبی قرار دارد و به همین دلیل در طول روز، نور از پنجره‌های گرد شبستان‌ها و پنجره‌های نمازخانه‌ها وارد آن می‌شود و جلوه‌های نوری زیبایی ایجاد می‌کند. باسیلیکا شامل یک شبستان مرکزی و دو شبستان جانبی کوچک‌تر می‌شود. این کلیسا با دو رنگ سفید و قرمز طراحی شده؛ به‌طوری که قرمزی ستون‌ها با سفیدی دیوارها در تضاد است بدون اینکه سرد به نظر برسد؛ ضمن اینکه نگاه هر بازدیدکننده‌ای را به‌سمت بالا هدایت می‌کند.

جادوی واقعی در باسیلیکا وجود ۶ دهانه طاق در شبستان مرکزی است و با اینکه دیرتر از سایر بخش‌ها در فاصله سال‌های ۱۹۴۶ تا ۱۹۵۸ ساخته شده‌اند، در هماهنگی کامل با آن‌ها هستند. در امتداد دیوارهای باسیلیکا، ۲۲ نمازخانه کوچک از جمله «نمازخانه آلدروندی» (Aldrovandi Chapel) با آثاری از سن پترونیو قرار دارد.

یکی دیگر از بخش‌های جذاب کلیسا، صلیب بزرگ بالای محراب اصلی از هنرمندی ناشناس و همچنین بزرگ‌ترین ساعت آفتابی جهان اثر جیووانی کاسینی است.

منبع عکس: سایت Shutterstock.com (عکاس: Joaquin Ossorio Castillo)

نمای باسیلیکای سن پترونیو نیمه‌تمام رها شده است؛ چراکه مقامات با کمبود بودجه‌ مواجه شدند؛ اما این موضوع تنها بخشی از مشکل بود. با وجودی که باسیلیکای سن پترونیو ناقص باقی مانده است، همچنان کلیسای مهمی به شمار می‌رود؛ چراکه بلندی طاق آن ۵۰ متر، طول آن ۱۳۲ متر و عرض آن ۶۶ متر است و به همین دلیل دهمین کلیسای بزرگ دنیا از نظر ابعاد و بزرگ‌ترین کلیسای آجری دنیا محسوب می‌شود. نیمه بالایی نمای باسیلیکا از آجر ساخته شده، در حالی که در نیمه پایینی سنگ مرمر به‌ کار رفته است و شامل مجسمه‌هایی خارق‌العاده از عهد جدید و قدیم می‌شود. در بخش سنگی باسیلیکا می‌توان شاهد آثار مجسمه‌سازان سرشناسی نظیر آسپرتینی و آلفونسو لومباردی باشید. روی در آن نیز مجسمه‌هایی از «یاکوپو دلا کوئرچا» (Jacopo della Quercia) به چشم می‌خورد که پیامبران و داستان‌هایی از انجیل و همچنین مدونا به‌همراه یک کودک، سنت آمبروز و سنت پترونیوس را به تصویر کشیده است. زمانی که میکل‌آنژ در دوران جوانی به بولونیا آمده ‌بود، این مجسمه‌ها به‌شدت روی او تاثیر گذاشتند.

منبع عکس: سایت basilicadisanpetronio.org (عکاس: ناشناس)

موزه سن پترونیو در سال ۱۹۸۴ تاسیس شد و شامل دو اتاق می‌شود که آثار مختلفی را در خود جای داده‌اند. در قرن شانزدهم و هفدهم میلادی که موزه کنونی وجود نداشت، در رابطه با حل مشکل نمای کلیسا، اقداماتی در دستور کار قرار گرفت. طرح‌های معماران مختلف، از جمله برخی از معماران معروف جمع‌آوری شد که امروزه قاب‌بندی و در معرض نمایش گذاشته شده‌اند. در اتاق اول می‌توانید ۱۶ قاب کشویی با نقشه‌های معماری مربوط به نمای کامل کلیسا را مشاهده کنید. معمارانی مانند آندره پالادیو، از معماری کلاسیک برای طراحی خود استفاده کردند و به پایین نما که قبلا اجرا شده بود، احترام گذاشتند یا روش جدیدی را در پیش گرفتند. برخی از معماران مثل آلبرتو آلبرتی نیز به‌سراغ سبک‌ اواخر رنسانس و سبک باروک رفتند یا سعی کردند آن‌ها را با گوتیک ترکیب کنند.

در این اتاق نه‌تنها طرح‌ها، بلکه مدل‌های چوبی، ابزار مربوط به ردیابی ساعت آفتابی، تعدادی تخته سنگ مرمر متعلق به نیمه اول قرن شانزدهم و غیره نگهداری می‌شوند. اشیای اتاق دوم محل نمایش لباس‌های مذهبی، آثار و ظروف مقدس و مینیاتورهای گروه کر است. در فاصله سال‌های ۱۹۵۸ تا ۱۹۵۹، کلیه اشیای موزه مجددا سازماندهی شدند.

در اتاق دوم، ویترینی به لباس‌های قرن هفدهم و هجدهم اختصاص دارد و در آن می‌توان وسایلی همچون بازوبندی از جنس ابریشم سفید و گلدوزی‌شده از نیمه اول قرن هجدهم را مشاهده کرد. کتاب‌های کر، سنگ‌های نیمه‌قیمتی، زیورآلات نقره و مجسمه‌های برنزی طلاکاری در دیگر ویترین‌ها به نمایش درآمده‌اند.

منبع عکس: سایت bologna.repubblica.it (عکاس: ناشناس)

تراس پانورامای موجود در باسیلیکای سن پترونیو از سال ۲۰۱۵ آغاز به کار کرد و چشم‌اندازی زیبا از شهر قرمز بولونیا را پیش روی گردشگران می‌گذارد. این تراس بخشی از پروژه‌ای بود که برای کمک به جمع‌آوری کمک‌های مالی در جهت یک سری بازسازی مهم انجام شد. تراس مزبور فقط در بهار و تابستان باز است و برای دسترسی به آن باید از پشت کلیسای جامع از پله‌ها بالا بروید یا از آسانسور استفاده کنید تا نگاهی اجمالی به شهر بیندازید.

«نمازخانه مجی» (Magi Chapel) معروف‌ترین نمازخانه در باسیلیکای سن پترونیو است که توسط «آنتونیو دی وینچنزو» (Antonio di Vincenzo) طراحی و در فاصله سال‌های ۱۴۰۸ تا ۱۴۲۰ میلادی با نقاشی‌های دیواری زیبایی از «جیووانی دا مودنا» (Giovanni da Modena) تزیین شد. علاوه بر صحنه‌هایی از زندگی سن پترونیوس می‌توانید شاهد نقاشی‌هایی درباره سه مغ باشید. بر اساس انجیل متی در عهد جدید، پس از تولد حضرت عیسی، سه مغ از شرق به دیدار هرود بزرگ آمدند؛ چراکه ستاره تولد مسیح را در شرق دیده بودند.

چشمگیرترین نقاشی دیواری روی دیوار سمت چپ نمازخانه است؛ جایی که داوری نهایی و جهنم به تصویر کشیده شده‌اند. شخصیت اصلی در تصویر جهنم، شیطان غول‌پیکر و وحشتناکی است که گناهکاران را می‌بلعد. عکاسی از این نمازخانه ممنوع است.

منبع عکس: سایت Shutterstock.com (عکاس: Joaquin Ossorio Castillo)

• بلیط و ساعت بازدید از باسیلیکا: برای این جاذبه نیازی به پرداخت ورودی نیست. ساعت بازدید هر روز از ۸:۳۰ تا ۱۳:۳۰ و از ۱۵ تا ۱۸:۳۰ است.
• بلیط و ساعت بازدید از نمازخانه مجی: (در سال ۲۰۲۲) برای بازدید باید پنج یورو پرداخت کنید که این مبلغ برای افراد بین ۱۰ تا ۱۸ و بالای ۶۵ سال به سه یورو کاهش می‌یابد. ساعت بازدید هر روز از ۹ تا ۱۳ و ۱۵ تا ۱۸ است.
• بلیط و ساعت بازدید از تراس: (در سال ۲۰۲۲) برای بخش تراس باید پنج یورو بپردازید. هزینه بازدید برای افراد بین ۱۰ تا ۱۸ و بالای ۶۵ سال، سه یورو خواهد بود. استفاده از تراس در روزهای شنبه و تعطیلات از ساعت ۱۰ تا ۱۳ و از ۱۵ تا ۱۷:۳۰ امکان‌پذیر است.
• بلیط و ساعت بازدید از موزه: این موزه را می‌توانید به‌صورت رایگان دیدن کنید. ساعت بازدید از سه‌شنبه تا شنبه از ۱۰ تا ۱۳:۳۰ و ۱۴:۳۰ تا ۱۷؛ یکشنبه از ۱۵ تا ۱۷ و روزهای دوشنبه تعطیل است.

• برای عکاسی از باسیلیکا باید یک دستبند کاغذی به قیمت دو یورو بخرید و آن را بپوشید تا متولیان ببینند که شما پول پرداخت کرده‌اید. این پول صرف نگهداری از کلیسا می‌شود.
• برای بازدید از باسیلیکا باید قوانین پوششی آن را رعایت کنید و شانه‌ها و پاهای‌تان پوشیده باشد.

نویسنده: صدیقه شجاعی