درخت سیب نیوتن

طبق اسناد نیوتن در قرن هفدهم میلادی موفق به کشف قانون جاذبه شد. در این رابطه، نیوتن روزی در باغی مشغول قدم زدن بود که ناگهان در سایه یکی از درخت‌ها سیبی بر زمین افتاد. وی با دیدن این صحنه که سیب مستقیم به‌سمت زمین آمده و به چپ یا راست حرکت نکرده یا به‌سمت بالا نرفته، جرقه‌ای در ذهنش شکل گرفت که منجر به کشف جاذبه زمین شد. البته هیچ سند یا مدرکی دال بر برخورد سیب با سر نیوتن وجود ندارد.

نخستین روایت از این اتفاق توسط جان کوندویت (John Conduitt) دستیار نیوتن و همسر خواهرزاده‌اش نقل شده است. پس از مرگ نیوتن در سال ۱۷۲۶، کوندویت درباره این اتفاق گفت:

در سال ۱۶۶۶ نیوتن از کمبریج به نزد مادرش در لینکلن‌شر بازگشت. روزی در باغ قدم می‌زد که با دیدن سقوط سیب روی زمین به این نتیجه رسید که نیرویی قوی باعث این مسئله شده و حتی محدود به فاصله معینی نیست؛ وی با خود گفت که این مسافت چرا تا کره ماه نیست و اگر چنین باشد، باید بر حرکت آن تاثیر بگذارد یا شاید آن را در مدار خود حفظ کند؛ در نتیجه، شروع به محاسبه تاثیرات این فرضیه کرد.

خانه اربابی وولزتروپ‌ مانور

چنین به نظر می‌رسد که نیوتن با تعریف داستان سقوط سیب از درخت برای اطرافیان خود باعث جاودانگی آن شده است. روایت دیگری از ویلیسام استاکلی در سال ۱۷۵۲ درباره داستان سقوط سیب و کشف جاذبه با این مضمون منتشر شده است:

روزی من و نیوتن مشغول قدم زدن در باغ و نوشیدن چای در زیر سایه درختان سیب بودیم که سیبی روی زمین افتاد. نیوتن با دیدن این صحنه از خود پرسید که «چرا سیب به حالت عمودی روی زمین افتاد؟» و به فکر فرو رفت. وی مدام با خود تکرار می‌کرد که «چرا سیب بالا نرفت یا به چپ و راست حرکت نکرد؟» جای تردیدی نیست که زمین آن را به طرف خود می‌کشد؛ بنابرای، نیرویی درون زمین وجود دارد که منجر به این اتفاق می‌شود. پس با توجه به شواهد این نیرو باید در مرکز و نه در سطح آن باشد. البته این نیرو متناسب با کمیت جسم است و همان طور که سیب زمین را به‌سمت خود می‌کشد، زمین نیز سیب را به‌سمت خود می‌کشد.

درخت نیوتن در کالج ترینیتی

در سالی که این اتفاق افتاد، نیوتن در وولزتروپ‌ مانور (Woolsthorpe Manor) در نزدیکی گرانتهام لینکلن‌شر سکونت داشت. این ناحیه زادگاه و محل زندگی خانواده وی بود. نیوتن در سال ۱۶۶۶ و پس از تعطیلی دانشگاه کمبریج بر اثر بیماری طاعون به این ناحیه بازگشت و بسیاری از آزمایش‌ها و دستاوردهای علمی خود درباره نور و اپتیک را در این محل انجام داد.

اگرچه نیوتن دقیقا مشخص نکرده که سقوط سیب را در کجا مشاهده کرده است؛ ولی فقط یک درخت سیب در باغ ماوور وجود دارد و گمان می‌رود که این همان درخت سیب معروف نیوتن است.

پلاک درخت نیوتن در موسسه تکنولوژی ماساچوست

از سال‌های دهه ۱۷۵۰ این درخت مورد مراقبت قرار گرفته است، ولی در سال ۱۸۱۶ طوفانی شدید باعث شکسته شدن درخت شد. خوشبختانه درخت سیب نیوتن پس از این، مورد مراقبت قرار گرفت و تا به امروز توسط National Trust نگهداری می‌شود.

نکته قابل‌توجه اینکه قلمه‌‌های بسیاری از این درخت در سراسر انگلستان نگهداری می‌شوند؛ حتی یک نمونه از این قلمه‌‌ها رشد کرده و در باغ دپارتمان فیزیک دانشگاه یورک (University of York) کاشته شده است. نمونه دیگری نیز در کالج ترینیتی دانشگاه کمبریج، زیر اتاق پنجره‌ای کاشته شده است که نیوتون زمانی که در این کالج مشغول به تحصیل بود، در آن سکونت داشت. نمونه سوم آن نیز در موسسه باریلوش آرژانتین است.

طبق اعلام دکتر ساموئل بروکینگتون، مدیر باغ گایه شناسی دانشگاه کمبریج، درخت سیب نیوتن در اثر طوفان یونیس از ریشه درآمده است. طوفان موسوم به یونیس از اواسط فوریه ۲۰۲۲ سراسر اروپا را در نوردیده و منجر به کشته شدن دست‌کم ۱۴ نفر و ویرانی‌های بسیاری شده است.

نویسنده: سعیده خلیلی‌صفا