غار کتله خور زنجان؛ آدرس، امکانات و جاذبه‌ها بی‌نظیر
غار کتلهخور یکی از شگفت‌انگیزترین پدیده‌های طبیعی ایران و از جاهای دیدنی زنجان است که در دل کوه‌های زنجان پنهان شده و با تالارهای باشکوه، دالان‌های پرپیچ‌وخم و قندیل‌های بلورینش، بازدیدکنندگان را مسحور می‌کند. این غار با ساختاری چندطبقه و طولی چشمگیر، ترکیبی از زیبایی طبیعی و رمز و راز زمین‌شناسی است. سکوت و خنکای دلپذیر فضای درون غار، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی و ماجراجویی رقم می‌زند. اگر به دنبال مقصدی خاص و متفاوت هستید، تا انتها همراه ما باشید تا بدانید غار کتله خور کجاست و چه مشخصاتی دارد.
- غار کتله خور کجاست؟
- مسیر دسترسی به غار کتله خور
- قیمت بلیط و ساعت بازدید غار کتله خور ۱۴۰۴
- درباره غار کتله خور
- بخش های مختلف غار کتله خور
- وجه تسمیه غار کتله خور
- تاریخچه غار کتله خور
- بهترین زمان بازدید از غار کتله خور
- اقامت در غار کتله خور
- جاهای دیدنی اطراف غار کتله خور
- چشمه بالخلی بلاغی
- سد تالوار
- امامزاده حمزه عرب
- بازار بیجار
غار کتله خور کجاست؟
- آدرس: استان زنجان، شهرستان خدابنده، شهر گرماب (مشاهده روی نقشه)
- شماره تماس: ۰۹۱۲۴۴۱۱۱۲۸
- اینستاگرام: katalekhor.cave@
غار کتله خور در استان زنجان، شهرستان خدابنده و در فاصله حدود پنج کیلومتری شهر گرماب قرار گرفته است. این جاذبه به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین غارهای ایران در جنوب غرب شهر زنجان، در دل کوه ساقیزلو محسوب می‌شود. این غار با زنجان حدود ۱۵۰ کیلومتر، با خدابنده حدود ۶۰ کیلومتر و با همدان حدود ۱۹۰ کیلومتر فاصله دارد. فاصله تهران تا غار کتله خور نیز حدود ۳۶۰ کیلومتر است.
مسیر دسترسی به غار کتله خور
برای بازدید از غار شگفت‌انگیز کتله خور در استان زنجان، چند مسیر اصلی وجود دارد که بسته به مبدا حرکت، می‌توانید یکی از آن‌ها را انتخاب کنید.
- مسیر تهران به غار کتلهخور: اگر از تهران حرکت می‌کنید، باید حدود ۳۶۰ کیلومتر را طی کنید. برای رسیدن به غار باید ابتدا وارد اتوبان تهران–قزوین شوید، سپس مسیر را به‌سمت زنجان ادامه دهید. در شهر ابهر، وارد جاده ابهر به قیدار شوید و پس از عبور از قیدار، راهی شهر گرماب شوید و به سمت غار کتلهخور ادامه دهید.
- مسیر زنجان–ابهر: این مسیر حدود ۱۴۵ کیلومتر است . پس از حرکت از زنجان به‌سمت ابهر، در سه‌راهی سلطانیه به راست بپیچید و وارد جاده سلطانیه شوید. در ادامه از شهرهای سلطانیه و قیدارعبور کرده تا در نهایت به گرماب برسید.
- مسیر زنجان–بیجار: مسیر دیگر حدود ۱۵۰ کیلومتر است و از جنوب زنجان وارد جاده بیجار شوید و در مسیر جاده قیدار-بیجار حرکت کنید و وارد جاده گرماب شوید تا به مقصد برسید.
- مسیر همدان به غار کتلهخور: فاصله همدان تا گرماب حدود ۱۵۰ کیلومتر است . مسیر از شمال همدان آغاز می‌شود و با عبور از جاده بیجار-همدان، وارد جاده بیجار-گرماب شوید و بعد از رسیدن به گرماب به سمت غار حرکت کنید. همچنین غار از طریق جاده همدان-کبودرآهنگ نیز قابل دسترسی است.
- مسیر سنندج به غار کتلهخور: اگر از سنندج حرکت کنید، باید حدود ۲۱۵ کیلومتر را طی کنید. ابتدا از جاده سنندج–دیواندره عبور کنید، سپس در پلیس‌راه دیواندره وارد جاده بیجار-سنندج شوید. در ادامه، وارد مسیر زنجان-بیجار شوید و به طرف جاده بیجار-قیدار تغییر مسیر دهید. در ادامه به سمت گرماب حرکت کنید تا به غار کتلهخور برسید.
قیمت بلیط و ساعت بازدید غار کتله خور ۱۴۰۴
- ساعت بازدید از غار کتله خور: ساعت بازدید غار از ۱۰:۳۰ شروع و تا ۱۷:۳۰ ادامه دارد. گردشگران همزمان با آغاز فعالیت غار به صورت گروهی، همراه با راهنما وارد می‌شوند و به مدت حدود یک ساعت تا یک ساعت و نیم فرصت گشت و گذار در غار را خواهند داشت.
- قیمت بلیط غار کتله خور: هزینه بلیط ورودی برای هر نفر ۱۵۰,۰۰۰ تومان است.
درباره غار کتله خور
غار کتلهخور یکی از طولانی‌ترین و کهن‌ترین غارهای آهکی ایران و جهان است و یکی از پدیده‌های نادر زمین‌شناسی به‌شمار می‌رود. این غار از جنس آهک است و در بخش‌هایی از آن می‌توان رسوبات گل‌رس و خاک‌هایی با ترکیبات اکسید آهن را نیز مشاهده کرد. بر اساس بررسی‌های زمین‌شناسی، قدمت غار کتلهخور از نظر سنی تقریبا با غار علیصدر همدان هم‌دوره است.
تا امروز نزدیک به ۳۰ کیلومتر از غار کتلهخور مورد شناسایی قرار گرفته و برای حدود ۲۲ کیلومتر آن نقشه‌برداری انجام شده است. با وجود کشف سه طبقه از غار، گردشگران می‌توانند فقط از حدود ۱٬۲۵۰ متر از طبقه اول آن بازدید کنند؛ البته کاوش‌ها و اکتشافات در این غار هنوز ادامه دارد و بخش‌های زیادی از آن ناشناخته باقی مانده است.
غار کتلهخور در حال حاضر به سه بخش مجزا شامل فرهنگی، تفریحی و ورزشی تقسیم‌بندی شده است.
- بخش ورزشی: این قسمت صرفا برای استفاده غارنوردان و صخره‌نوردان در نظر گرفته شده است. طول مسیر اکتشاف‌شده در این بخش حدود چهار کیلومتر است؛ با این حال، هنوز انتهای آن کشف نشده است.
- بخش تفریحی: این قسمت برای بازدید عموم به کار می‌رود و دارای مسیری مستقیم به طول حدود ۲ کیلومتر است که فقط یک‌سوم کل فضای غار را تشکیل می‌دهد.
- بخش فرهنگی: این بخش در قسمت جنوبی غار واقع شده است. قسمت اصلی آن یک دالان طبیعی است که جهت برگزاری مراسم مختلف به کار می‌رود. دالان تماما طبیعی است؛ اما راه خروجی آن به‌صورت مصنوعی ایجاد شده است.
دهانه این غار در ارتفاع ۱٬۸۵۰ متری از سطح دریا واقع شده است و تنها یک راه ورود دارد. دمای هوا در ورودی خنک‌تر است؛ اما با پیشروی به عمق غار، رطوبت افزایش می‌یابد و در برخی بخش‌ها به حدود ۹۰ درصد می‌رسد.
ساختار داخلی غار از نظر ارتفاع ناهمگن است. برخی گذرگاه‌ها به قدری کم‌ارتفاع و باریک می‌شوند که غارنوردان برای ادامه مسیر مجبورند به حالت سینه‌خیز از آن‌ها عبور کنند. در حالی که بخش‌های ابتدایی غار فاقد رطوبت و کامل خشک هستند، در عمق بیشتر و با ورود به ترازهای پایین‌تر، شبکه‌ای از چشمه‌های آب زیرزمینی پدیدار می‌شود. این منابع آبی، نقش کانال‌های ارتباطی را ایفا کرده و طبقات بالایی و پایینی غار را به یکدیگر متصل می‌کنند.
در حال حاضر، خفاش‌ها تنها موجود زنده ساکن درون این غار محسوب می‌شوند. دلیل محدودیت گونه‌های زیستی، فقدان منابع غذایی و نور کافی در محیط غار است. این خفاش‌ها معمولا هنگام غروب آفتاب برای تامین غذا، در مسیر ورودی غار به فعالیت می‌پردازند.
مجتمع غار کتله خور دارای پارکینگ، سرویس بهداشتی، آلاچیق، رستوران و سوپرمارکت است. به این نکته توجه داشته باشید، مراقب طبیعت زیبای غار باشید و بدون آسیب رسیدن به قندیل‌ها، محیط داخل غار و نریختن زباله از آن دیدن کنید. محیط داخل آب مرطوب است و نیاز به پیاده‌روی دارد؛ بنابراین برای راحتی و پیشگیری از لیز خوردن کفش مناسب پیاده‌روی بپوشید.
بخش های مختلف غار کتله خور
- ورودی: در ابتدای مسیر، معبری حدود ۷۰ سانتی‌متری وجود دارد که نخستین غارنوردان برای عبور از آن مجبور به حرکت سینه‌خیز بودند. پس از آن، دالانی وسیع به طول حدود ۹۵۰ متر قرار دارد که به تالاری بزرگ و پوشیده از ستون‌های آهکی ختم می‌شود.
- قندیل‌ها: غار کتلهخور از نظر کیفیت و تنوع قندیل‌ها در میان غارهای جهان کم‌نظیر است. قندیل‌های آن از نوع قلمی و نیسانی هستند و هر هفت سال تنها یک میلی‌متر رشد می‌کنند. خلوص بالای آهک در دیواره‌ها سبب شده برخی قندیل‌ها شفاف و برخی دیگر به‌دلیل ناخالصی‌های طبیعی، رنگارنگ باشند. عبور نور از میان قندیل‌های شفاف، منظره‌ای رویایی و شبیه به بلورهای شیشه‌ای ایجاد می‌کند. داخل غار نورپردازی با رنگ‌های متنوع انجام شده است؛ اما باز هم بهتر است افراد برای مشاهده بهتر، چراغ قوه یا نورافکن همراه داشته باشند.
- تالارها: غار کتله خور زنجان دارای تالارهای متعدد است که هرکدام به‌دلیل شکل خاص قندیل‌ها و ستون‌ها نام‌گذاری شده‌اند. از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به تالار عروس، تالار دو جادوگر، میدان مریم مقدس، میدان شیر خوابیده، میدان چهل‌ستون، میدان بیستون، سه‌راهی کوهی، میدان پنج‌شیر، تونل قندیلی و اتاق عقد اشاره کرد. در بسیاری از این بخش‌ها، قندیل‌ها و ستون‌ها به‌اندازه‌ای زیبا هستند که شبیه آثار هنری به‌نظر می‌رسند.
- مجسمه‌ها: در اثر چکیدن قطرات آهکی، تندیس‌های طبیعی شگفت‌انگیزی درون غار کتله خور شکل گرفته‌اند. از جمله شکل‌هایی شبیه به عروس و داماد، شتر با جهاز، پای فیل، نخل سوخته و میدان شمع.
- ستون‌ها: در کف غار رسوبات مخروطی فراوانی مشاهده می‌شود و در سقف آن، قندیل‌های آویزان خودنمایی می‌کنند. از اتصال این دو پدیده زمین‌شناسی زیبا، ستون‌های طبیعی پرشماری در مسیر اصلی غارنوردی شکل گرفته است که به زیبایی خیره‌کننده این مسیر، جلوه‌ای دوچندان می‌بخشد. این ساختار منجر به استحکام بالا می‌شوند و از ریزش سقف جلوگیری می‌کنند.
- چشمه‌ها: از دیگر ویژگی‌های خاص غار کتله خور می‌توان به چشمه‌های زلال آن و وجود حفره‌های طبیعی فراوان اشاره کرد.
وجه تسمیه غار کتله خور
برای نام «کتله خور» معانی مختلفی مانند «تپه خورشید» یا «روستای بدون خورشید» پیشنهاد شده است؛ اما مناسب‌ترین تعبیر، ریشه ترکی آن است. در این کاربرد، «کتله» به معنای پستی و بلندی و ناهمواری‌های داخل غار و «خور» به معنای راحتی و آسانی است. بنابراین، در مجموع «کتلهخور» به معنای پستی و بلندی‌های دنج و راحت تعبیر می‌شود.
تاریخچه غار کتله خور
غار کتله خور به لحاظ زمین‌شناسی، ساختار دوگانه آبی و خشکی دارد و پیدایش آن به دوره سوم زمین‌شناسی (۲۷ تا ۳۰ میلیون سال پیش) بازمی‌گردد. غار در دوران اولیه شکل‌گیری خود، یک غار آبی بوده است. طی فرآیند انحلال توسط آب (انحلال آبی)، بخش‌هایی از توده‌های سنگی بزرگ از ساختار اصلی جدا شده‌اند. با پیشرفت فرآیند، تشکیل طبقات متعدد درون غار سبب نفوذ آب به سطوح پایین‌تر شد و در نتیجه، غار به شکل کنونی و خشکی درآمد.
در حال حاضر، این غار شامل سه طبقه خشک است. از طبقه چهارم به بعد، مسیرها به حالت آبی تغییر شکل می‌دهند. زمین‌شناسان احتمال می‌دهند که ساختار غار دارای چهار طبقه دیگر تا رسیدن به سفره آب زیرزمینی باشد.
در بهار ۱۳۳۱ شمسی، جمعی از کوهنوردان سرشناس کشور برای نخستین بار، برنامه بازدید از غار کتله خور را به انجام رساندند. در جریان این بازدید، یکی از اعضای اهل زنجان این گروه به نام «سید اسدالله جمالی»، اقدامات لازم برای ثبت رسمی این غار را انجام داد. از زمان این ثبت رسمی، غار مزبور به‌عنوان یک شگفتی زمین‌شناختی و یک مقصد مهم برای غارنوردی، شناخته شده و مورد اقبال عموم قرار گرفته است.
در جریان عملیات اکتشافی اخیر در این غار، محققان به کشفیات مهمی دست یافتند. در طبقات دوم و سوم غار، اسکلت‌هایی از حیوانات مشاهده شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این اسکلت‌ها متعلق به گونه‌ای از سگ‌سانان هستند که هیچ‌گونه شباهتی به انواع حیوانات فعلی منطقه ندارند.
گروهی از زمین‌شناسان آلمانی و سوئیسی حدود ۳۰ کیلومتر از مسیرهای گوناگون این غار را در سال ۲۰۰۳ میلادی، نقشه‌برداری کردند. تقریبا ۲٫۵ کیلومتر از مسیرهای رفت و برگشت غار از سال ۱۳۷۲ خورشیدی تاکنون، برای بازدید عمومی آماده‌سازی شده است.
بهترین زمان بازدید از غار کتله خور
هوای درون غار مرطوب و خنک است و در برخی نقاط میزان رطوبت تا ۹۰ درصد نیز می‌رسد. بهترین زمان برای بازدید از غار کتلهخور فصلهای بهار، تابستان و اوایل پاییز است. در این زمان، هوای منطقه معتدل‌تر است و مسیرهای دسترسی به غار شرایط بهتری دارند. دمای داخل غار در تابستان خنک و مطبوع است. به‌همین دلیل، این فصل برای گردش‌های خانوادگی و گروهی بسیار مناسب به‌نظر می‌رسد.
از اواسط پاییز تا اواخر زمستان نیز امکان بازدید از غار کتله خور گرماب وجود دارد؛ اما سرمای هوا، بارش برف و یخ‌زدگی جاده‌ها ممکن است سفر را دشوارتر کند. در این فصول، پیش از حرکت باید وضعیت جوی را بررسی کرد و با تجهیزات مناسب و لباس گرم راهی شوید.
اقامت در غار کتله خور
در صورت نزدیک بودن به غار و دسترسی راحت‌‌تر می‌توانید، از اقامتگاه‌های ۳۰۰ متری غار که در دو حالت سه تخته و دوبلکس شش تخته ارائه می شوند، استفاده کنید. همچنین امکان کمپینگ در اطراف غار برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی فراهم است. در شهر گرماب نیز، امکان اجاره سوئیت برای گردشگران وجود دارد.
جاهای دیدنی اطراف غار کتله خور
چشمه بالخلی بلاغی
- آدرس: استان زنجان، شهرستان خدابنده، شهر گرماب، ۱٫۵ کیلومتری شهر گرماب، دامنه کوه‌های ساقیزلو
- فاصله تا غار کتله خور: حدود پنج کیلومتر (حدود پنج دقیقه رانندگی)
چشمه بالخلی بلاغی یک دریاچه طبیعی است که در دامنه کوه ساقیزلو تشکیل شده است و به‌دلیل ماهی‌های فراوانش به «چشمه ماهی» معروف است. این منطقه با مناظر سرسبز، کوهستان‌های چشم‌نواز و باغ‌های اطراف، تفرجگاهی محبوب در بهار و تابستان به شمار می‌رود. امکانات رفاهی مانند رستوران، کافه، آلاچیق و... در این مجموعه فراهم شده است.
سد تالوار
- آدرس: استان کردستان، شهرستان بیجار، بخش چنگ الماس
- فاصله تا غار کتله خور: حدود ۴۰ کیلومتر (حدود ۵۰ دقیقه رانندگی)
سد تالوار از جاهای دیدنی بیجار است که با هدف تامین آب کشاورزی و شرب منطقه احداث شده است. این سد خاکی با هسته رسی دارای طول تاج ۵۲۹ متر، ارتفاع ۸۸ متر و حجم مخزن حدود ۵۰۰ میلیون متر مکعب است و یکی از بهترین تفرجگاه‌های اطراف غار کتله خور است. ساخت آن از سال ۱۳۷۵ آغاز و در سال ۱۳۹۲ به بهره‌برداری رسید و نقش مهمی در مدیریت منابع آبی منطقه دارد.
امامزاده حمزه عرب
- آدرس: استان کردستان، شهر بیجار، کوه حمزه عرب
- فاصله تا غار کتله خور: حدود ۸۵ کیلومتر (حدود یک ساعت و ۳۰ دقیقه رانندگی)
امامزاده حمزه عرب در ارتفاع ۲٬۶۴۰ متری از سطح دریا و بر فراز کوهی در استان کردستان قرار دارد و علاوه بر ارزش‌های مذهبی، چشم‌اندازهای طبیعی زیبایی را نیز ارائه می‌دهد. این زیارتگاه که به «سید جلیل القدری» از سادات موسی بن جعفر (ع) منسوب است، هر ساله میزبان هزاران زائر و علاقه‌مند به طبیعت‌گردی است. بنای امامزاده ساده و با معماری سنتی اسلامی ساخته شده و فضای آن آرامش ویژه‌ای برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند.
بازار بیجار
- آدرس: استان کردستان، شهر بیجار، خیابان شهید اردلان
- فاصله تا غار کتله خور: حدود ۷۵ کیلومتر (حدود یک ساعت رانندگی)
بازار بیجار یکی از جاهای دیدنی کردستان است که قدمت آن به دوران صفویه بازمی‌گردد. این بازار در قلب بافت قدیمی شهر بیجار قرار گرفته و با معماری سنتی خود فضای اصیل و تاریخی شهر را به‌خوبی حفظ کرده است. راسته‌ی اصلی بازار به‌صورت شمالی-جنوبی امتداد دارد و دو تیمچه مهم به نام‌های تیمچه حاج شهباز و تیمچه امیر تومان را در خود جای داده است. بازار بیجار به‌ویژه برای خرید صنایع دستی، فرش و گلیم شهرت دارد و در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
شما هم اگر تجربه سفر به غار کتله خور را داشته‌اید یا در خصوص این غار جذاب اطلاعات دیگری در دست دارید، خوشحال می‌شویم دانسته‌های خود را با مخاطبان کجارو در میان بگذارید.
منبع عکس کاور: chtn.ir؛ عکاس: مجتبی جعفرلو
سوالات متداول
غار کتله خور زنجان کجاست؟
غار کتله خور زنجان، غار کتله خور در استان زنجان، شهرستان خدابنده و در نزدیکی شهر گرماب قرار دارد.
بهترین زمان بازدید از غار کتله خور چه فصلی است؟
هترین زمان برای بازدید از غار کتلهخور فصلهای بهار، تابستان و اوایل پاییز است.