تنگه بوان؛ بهشت گمشده ممسنی در زاگرس
تنگه بوان در شهرستان ممسنی فارس، بهشتی سرسبز میان صخره‌های بلند و رودخانه‌های زلال است که طبیعتی خنک و چشم‌نواز را پیش رویتان می‌گذارد. این تنگه با فاصله‌ای نه‌چندان دور از نورآباد، مقصدی عالی برای سفرهای کوتاه و طبیعت‌گردی‌های آخر هفته مردم بومی به شمار می‌رود. اگر شما هم می‌خواهید بدانید تنگه بوان کجاست و چه ویژگی‌هایی دارد، تا انتها با ما همسفر شوید.
تنگه بوان کجاست؟
- آدرس: استان فارس، شهرستان ممسنی، بخش مرکزی، دهستان بکش یک، نزدیک روستای بوان (مشاهده روی نقشه)
«تنگه بوان» از جاهای دیدنی استان فارس است که در شهرستان ممسنی و حدود ۱۵ کیلومتری شهر نورآباد واقع شده است. این جاذبه طبیعی با شیراز حدود ۱۳۰ کیلومتر (حدود دو ساعت و ۱۵ دقیقه رانندگی) و یاسوج حدود ۱۱۰ کیلومتر (حدود یک ساعت و ۵۰ دقیقه رانندگی) فاصله دارد.
دسترسی به تنگه بوان
اگر از شهر یاسوج، سفر خود به سمت تنگه بوان را آغاز کرده‌اید، وارد بزرگراه یاسوج-شیراز شوید. سپس مسیر خود را به جاده یاسوج-مصیری تغییر دهید. در ادامه از جاده مصیری-بابامیدان، راهی کمربندی مصیری شوید و رانندگی کنید تا به نورآباد برسید. از بلوار ولیعصر شهر نورآباد وارد جاده بوان شوید تا به تنگه برسید.
مسیر مناسب و آسفالته است و دسترسی به تنگه با خودرو راحت است؛ اما برای رفتن به آبشارها و دره‌ها، کمی پیاده‌روی کوتاه نیاز است. جاده بوان، مسیری پرپیچ و خم و کوهستانی دارد که از یک طرف به نورآباد ممسنی و از طرف دیگر به سپیدان و شیراز می‌رسد.
درباره تنگه بوان
تنگه بوان فارس، یکی از زیباترین دره‌های زاگرس است که محلی‌ها آن را «تنگ بون» نیز می‌نامند. این دره حدود ۱۸ کیلومتر طول و بیش از هفت کیلومتر عرض دارد و روستاهای متعددی را در خود جای داده است. به طور کلی تنگه بوان به سه بخش «بوان علیا (ده بالا)»، «بوان وسطی (ده میونه)» و «بوان سفلی (ده دومن)» تقسیم می‌شود و هر بخش زیبایی‌های خاص خودش را دارد.
بارش‌های فراوان در ارتفاعات باعث پیدایش چشمه‌های پرآب و آبشارهای متعدد در تنگه بوان شده است که از آن جمله می‌توان به آبشار طاها اشاره کرد. پوشش گیاهی این تنگه نیز ترکیبی از جنگل‌های زاگرسی و باغ‌های میوه است. بلوط‌های تنومند، بادام کوهی و بنه در کوه‌ها روییده‌اند و باغ‌های گردو، انار، سیب، گلابی و مرکبات در حاشیه دره، چهره‌ای سرسبز به بوان داده‌اند. تنوع جانوری هم در این منطقه چشمگیر است. کبک و تیهو، خرگوش و روباه از گونه‌های رایج هستند و در بخش‌های دورتر می‌توان ردپای کل و بز، قوچ و میش وحشی، خرس و حتی پلنگ را هم پیدا کرد.
سفر به بوان تنها یک گشت کوتاه نیست، بلکه می‌توانید با کمپ‌زدن در طبیعت اطراف تجربه‌ای به‌یادماندنی داشته باشید؛ البته به این نکته توجه داشته باشید، اطراف تنگه سرویس بهداشتی و دیگر امکاناتی رفاهی وجود ندارد؛ بنابراین قبل از سفر موارد مورد نیازتان را همراه داشته باشید. صدای ریزش آب و منظره کوه‌های سرسبز اطراف، فضایی آرامش‌بخش ایجاد کرده‌اند و حوضچه‌های طبیعی زیر آبشار هم در روزهای گرم تابستان، مکانی عالی برای خنک‌شدن و آبتنی به شمار می‌آیند؛ حتی کنار آبشارها دستفروشانی را می‌بینید که میوه‌های محلی و ذرت می‌فروشند.
مسیرهای پیاده‌روی اطراف تنگه بوان نیز فرصت خوبی برای طبیعت‌گردی، عکاسی و تماشای چشم‌اندازهای بکر فراهم می‌کنند. گرچه مسیر دسترسی به تنگه بوان سخت نیست؛ اما برای عبور از مسیرهای سنگلاخی و طبیعت اطراف حتما کفش مناسب پیاده‌روی بپوشید. فراموش نکنید که با رعایت اصول طبیعت‌گردی، زباله‌های خود را جمع‌آوری کنید و اجازه دهید این طبیعت بکر برای همیشه دست‌نخورده باقی بماند.
بهترین زمان سفر به تنگه بوان
بهترین زمان سفر به تنگه بوان بهار است، زمانی که طبیعت سرسبز و دلپذیر است و می‌توانید از آبشارها و چشمه‌های زلال لذت ببرید؛ حتی در فصل گرم سال، هوای داخل تنگه در مقایسه با مناطق اطراف چندین درجه خنک‌تر است؛ از همین رو، گردشگران زیادی در فصل تابستان از آن بازدید می‌کنند. پاییز نیز با رنگ‌های گرم و مناظر زیبا، تجربه‌ای متفاوت از تنگه بوان ارائه می‌دهد.
جاهای دیدنی اطراف تنگه بوان
شهر تاریخی بیشاپور
- آدرس: استان فارس، شهر کازرون، دهستان شاپور
- فاصله تا تنگه بوان: حدود ۵۰ کیلومتر (حدود یک ساعت رانندگی)
«شهر تاریخی بیشاپور» یکی از مهم‌ترین یادگارهای دوران ساسانی و از جاهای دیدنی کازرون است. این شهر باستانی به دستور شاپور اول ساخته شد. بیشاپور از نخستین شهرهایی است که تاریخچه ساخت آن در سنگ‌نوشته‌‌ای ثبت شده و نشان‌دهنده شکوه و قدرت معماری و شهرسازی آن زمان است. طراحی شهر بر اساس الگوی مهندسی یونانیان و به‌صورت مستطیلی با چهار دروازه و خیابان‌های منظم صورت گرفته و بقایای معابد، کاخ‌ها و ستون‌های تاریخی همچنان در آن به چشم می‌خورد.
از دیدنی‌ترین بخش‌های بیشاپور می‌توان به «معبد آناهیتا» اشاره کرد که با سیستم پیشرفته هدایت آب ساخته شده است و نمونه‌ای کم‌نظیر در معماری مذهبی ایران باستان به شمار می‌آید. همچنین «تالار تشریفات»، «کاخ والرین»، «ایوان موزاییک» و «جایگاه نذورات» از دیگر آثار برجای‌مانده این محوطه هستند.
تنگ بلبرم
- آدرس: استان فارس، شهرستان ممسنی، بخش دشمن زیاری، دهستان مشایخ، نزدیک روستای هجرت
- فاصله تا تنگه بوان: حدود ۲۵ کیلومتر (حدود ۳۰ دقیقه رانندگی)
«تنگه بلبرم» یا «بله‌برم» از زیباترین جاذبه‌های طبیعی شهرستان ممسنی به شمار می‌رود. این دره حدود هفت کیلومتر طول دارد و پوشیده از درختان بلوط و گیاهان کوهستانی است که فضایی جنگلی و چشم‌نواز را ایجاد کرده است. در طول مسیر، حوضچه‌های زلال و دیواره‌های صخره‌ای، چشم‌اندازهایی تماشایی می‌سازند و زیستگاه گونه‌هایی مانند خارپشت و مار نیز در این ناحیه دیده می‌شود.
پس از ده دقیقه پیاده‌روی از ابتدای تنگه بله‌برم، اولین حوضچه نمایان می‌شود و در ادامه مسیر، بخش‌هایی شامل شنا میان دیواره‌های عمودی، عبور دست‌به‌سنگ، فرود هفت تا هشت متری و حوضچه‌هایی با عمق زیاد قرار دارند. در فصل پرآبی بخشی از مسیر به صورت آبشار دیده می‌شود. پیمایش کامل مسیر حدود سه تا چهار ساعت زمان می‌برد و بازگشت به جاده خاکی از انتهای تنگه تنها ده دقیقه طول می‌کشد. برای عبور ایمن در این مسیر استفاده از جلیقه نجات، کفش مناسب آب‌نوردی و تجهیزات ایمنی ضروری است.
غار شاپور
- آدرس: استان فارس، شهرستان کازرون، شمال شهر کازرون
- فاصله تا تنگه بوان: حدود ۶۰ کیلومتر (حدود یک ساعت و ۱۰ دقیقه رانندگی)
«غار شاپور» در استان فارس یکی از شاخص‌ترین غارهای تاریخی ایران به شمار می‌آید که تلفیقی از جذابیت‌های طبیعی و میراث فرهنگی است. دهانه غار با طول حدود ۳۰ متر و ارتفاع ۱۵ متر، میزبان مجسمه عظیم شاپور اول ساسانی است که از ستون چکیده غول‌پیکر تراشیده شده و با وجود گذشت صدها سال، هنوز پابرجا است. این غار روی دیواره کوهی شکل گرفته است و دیواره‌های اطراف آن با نقش‌های برجسته و کتیبه‌های دوره ساسانی زینت یافته‌اند.
غار شاپور از چهار گذرگاه بزرگ، پنج گذرگاه کوچک و مسیرهای فرعی متعدد تشکیل شده و هنوز تمام بخش‌های درونی آن کشف نشده است. علاوه بر آن، حوضچه‌ها و آب‌انبارهای درون غار نشان‌دهنده استفاده از غار به عنوان سکونتگاه موقت یا مکان آیینی در گذشته است. برای دسترسی به این غار باید بیشتر از یک ساعت کوهنوردی داشته باشید و برای بازدید از غار به کلاه ایمنی و چراغ قوه نیاز دارید. ترجیحا بدون راهنما وارد غار نشوید؛ زیرا امکان گم شدن شما وجود دارد.
نقش برجسته تنگ قندیل
- آدرس: استان فارس، شهرستان کوه‌چنار، بخش مرکزی، دهستان سمغان، نزدیک روستای قندیل
- فاصله تا تنگه بوان: حدود ۴۵ کیلومتر (حدود ۵۰ دقیقه رانندگی)
«نقش برجسته تنگ قندیل» یکی از آثار منحصر به‌فرد عصر ساسانی در فارس است. این سنگ‌نگاره صحنه‌ای عاشقانه را به تصویر می‌کشد. شاهنشاه «بهرام دوم ساسانی» در مرکز نقش ایستاده است، در سمت چپ او همسرش قرار دارد و در پشت بهرام دوم، شخصی مانند موبد موبدان یا در برخی تفاسیر «بهرام سوم» نقش بسته است. در این صحنه، شاهزاده با لباس فاخر و کمربند شمشیر و شهبانو با پوششی لطیف دیده می‌شوند که لحظه‌ای عاشقانه و نادر از فرهنگ ساسانی را به نمایش می‌گذارد.
این اثر نفیس به‌عنوان یکی از میراث ملی ایران شناخته شده است و کارشناسان هنر ساسانی این نقش‌برجسته را از معدود نمونه‌های «روایت خانوادگی» در سنگ‌نگاره‌های آن دوران می‌دانند، خصوصا این‌که لحظه‌ای از عاطفه و جلوه زندگی خانوادگی شاهی را نمایش می‌دهد. متاسفانه شرایط نگهداری آن چندان مناسب نیست و در معرض تهدیدات طبیعی و عوامل انسانی قرار گرفته است و برای دسترسی به آن نیز باید از یک جاده خاکی عبور کنید.
اگر شما هم تاکنون به تنگه بوان فارس سفر کرده‌اید یا در خصوص این تنگه زیبا در شهرستان فارس اطلاعات جذاب دیگری دارید، خوشحال می‌شویم، دانسته‌ها و تجربیات خود را با مخاطبان کجارو در میان بگذارید.
منبع عکس کاور: سایت گوگل مپ؛ عکاس Vahid Ansari
سوالات متداول
تنگه بوان کجاست؟
«تنگه بوان» از جاهای دیدنی استان فارس است که در شهرستان ممسنی و حدود ۱۵ کیلومتری شهر نورآباد واقع شده است.
بهترین زمان سفر به تنگه بوان چه فصلی است؟
بهترین زمان سفر به تنگه بوان بهار است، زمانی که طبیعت سرسبز و دلپذیر است و می‌توانید از آبشارها و چشمه‌های زلال لذت ببرید.