قلعه منوجان

استان کرمان بیش از ۶۶۰ اثر تاریخی دارد که به ثبت ملی رسیده‌اند. تعداد قابل‌توجهی از دیدنی های استان کرمان شامل قلعه‌های تاریخی می‌شود، از جمله قلعه منوجان. م‌ن‌وج‌‌ان یکی از شهرستان‌های این استان است و در ف‌‌اص‌ل‌ه ۴۰۰ کی‌ل‌وم‌ت‌ری ج‌ن‌وب غربی کرمان، در مسیر جیرفت و هرمزگان واقع شده است.

قلعه منوجان قدمتی هزار ساله دارد و برخی آن را متعلق به دوران پیش از تاریخ می‌دانند. بر اساس یافته‌های باستان‌شناسان از سده‌های نخست اسلامی تا دوره قاجار، این قلعه مورد استفاده واقع می‌شده است. نکته جالب‌تر آن که بعضی بر این باور هستند معمار ارگ بم و قلعه منوجان یک نفر بوده است. با کجارو همراه باشید و بیشتر درباره قلعه منوجان بخوانید.

برخی از دیدنی های منوجان قدمتی چند صد ساله دارند. عبدالله بن احمد مقدسی، جهانگرد و جغرافی‌نویس عرب سده چهارم هجری، در کتاب احسن التفاسیم فی معرفه الاقالیم درباره منوجان می‌نویسد:

منوقان خود، در دو سوی دره خشک کلان جای دارد که یکی گویین و دیگری زامان نام دارد و در میان آن دو دژ جامعی همانند هست.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: Anna Gałka)

در میان آثار تاریخی شهر، قلعه منوجان از مشهورترین‌ها است. این قلعه عمری بیش از هزار سال دارد و با بنای مستحکم خود، روزگاری ماوا و پناهگاهی برای اهالی شهر در مقابل حمله‌ طوایف مختلف بوده است. در این قلعه حفاری‌هایی نیز صورت داده‌اند. برخی از قطعات مکشوف شامل ظروف سفالی، لعابدار و منقوش، مهره‌های سنگی با تنوع فراوان و اشیای فلزی و شیشه‌ای می‌شود. این اثر ارزشمند در تاریخ ۱۳۸۴/۰۷/۲۳، با شماره ۱۳۵۷۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

عکس از خبرگزاری میزان (عکاس: نامشخص)

به یاری مسئولان قرار بر این است که قلعه منوجان با رسیدگی بیشتر به یکی از مقاصد گردشگری تبدیل شود. این امر مستلزم مرمت قلعه و برپایی موزه از اشیای مکشوف است.

قلعه تاریخی منوجان در استان کرمان، منوجان، جاده منوجان-چراغ آباد قرار دارد. (مشاهده روی نقشه)

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: دانیال مظفرپور)

با قدمتی که به بیش از هزار سال پیش بازمی‌گردد، قلعه منوجان پس از مرمت و بازسازی جانی دوباره گرفته است. طبق نظر برخی، این قلعه از یادگارهای دوره ساسانیان است. برخی دیگر نیز بر اساس اشیای مکشوف، پیشینه آن را متعلق به دوران پیش از تاریخ می‌دانند. به‌طور قطعی‌تر نشانه‌هایی از استقرار از سده‌های نخست اسلامی تا ادوار قاجاریه در قلعه دیده شده است.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: حسین چترروز)

با توجه به موقعیت جغرافیایی قلعه در مسیر راه تجاری بندر هرمز به جیرفت، این قلعه در قرن چهارم از موقعیت و جایگاه فوق‌العاده‌ای برخوردار بود و در دوره‌های سلجوقی تا صفوی مورد استفاده قرار داشت.

مصالح به‌کار رفته در ساخت قلعه منوجان شامل خشت، گل و سنگ می‌شود. بسیاری معتقدند که معمار قلعه منوجان با ارگ بم یکسان بوده است.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: دانیال مظفرپور)

در فاصله حدودا سه کیلومتری از قلعه، بقایایی از کوره آجرپزی کشف شده است. برخی بر این باور هستند که برای ساخت قلعه، زنجیره‌ای از سه هزار کارگر میان کوره آجرپزی و محل ساخت قلعه شکل می‌گرفت و کارگران با دست‌به‌دست کردن آجر‌ها، مصالح را به قلعه می‌رساندند.

عکس‌های گالری از گوگل‌مپ (عکاسان: Ehsan ReZ و دانیال مظفرپور)

• بازدید از ساختمان قلعه منوجان در هر ساعتی از روزهای هفته ممکن و رایگان است.
• ممکن است باستان‌شناسان در قلعه تاریخی منوجان در حال حفاری باشند یا کارگران در حال مرمت و بازسازی؛ بنابراین امکان دارد نتوانید از فضای داخلی قلعه بازدید کنید.
• در سفر به نواحی مختلف ایران، به فرهنگ‌های مردم محلی احترام بگذارید.
• با خرید از محصولات محلی و اقامت در بوم‌گردی‌ها، در رونق اقتصاد منطقه نقشی موثر داشته باشید.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: Paweł Stasiaczyk)

نویسنده: بهاره غنچه